Tổng thống Donald Trump (trái) ngày càng cô độc sau khi lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnell (phải) lên tiếng chúc mừng ông Joe Biden - Ảnh: AFP

Sau cuộc bỏ phiếu của cử tri đoàn hôm 14-12 với kết quả nghiêng về ứng viên Dân chủ Joe Biden, nhiều nghị sĩ Đảng Cộng hòa đã chấp nhận việc đảng của họ sẽ mất Nhà Trắng khi công nhận ông Biden là tổng thống đắc cử.

Nhưng Đảng Cộng hòa còn đối diện với nguy cơ đánh mất cả thượng viện vào tay Đảng Dân chủ trong ít nhất 2 năm tới nếu để thua trong cuộc bầu cử thượng nghị sĩ ở bang Georgia đầu năm sau.

Thảm họa nếu thua

Vòng hai, cũng là vòng cuối cùng của cuộc bầu cử thượng nghị sĩ bang Georgia vào ngày 5-1 tới sẽ quyết định đảng Dân chủ hay Cộng hòa sẽ kiểm soát thượng viện. Cả ông Trump lẫn ông Biden mới đây đều thân chinh tới Georgia vận động ủng hộ cho các ứng viên của đảng mình, một điều cho thấy tầm quan trọng của cuộc bầu cử thượng nghị sĩ tại bang này.

Đảng Cộng hòa buộc phải giữ chắc cả hai ghế nếu muốn tiếp tục chiếm đa số tại thượng viện. Nếu để thua đây sẽ là một thảm họa với "những chú voi đỏ" - biểu tượng của Đảng Cộng hòa.

Theo báo New York Times, Đảng Dân chủ đang có 48 ghế tại thượng viện gồm 100 ghế, kém Đảng Cộng hòa 2 ghế. 99% phiếu bầu được kiểm cho thấy hai thượng nghị sĩ Cộng hòa là David Perdue và Kelly Loeffler đang bị đối thủ Dân chủ bám đuổi sát nút với cách biệt chưa đầy 1%. Bà Loeffler thậm chí còn bị đối thủ dẫn trước hơn 340.000 phiếu.

Nếu cả ông Perdue và bà Loeffler đều thua, đảng Dân chủ và Cộng hòa sẽ cùng có 50 ghế tại Thượng viện. Tỉ lệ 50/50 này sẽ dẫn tới sự bế tắc khi thượng viện biểu quyết thông qua các quyết sách quan trọng.

Theo quy định, nếu xảy ra tình trạng bế tắc 50/50, phó tổng thống (cũng là chủ tịch thượng viện) sẽ bỏ phiếu. Bà Harris, một người của Đảng Dân chủ, sẽ khó đứng về phe Cộng hòa trong các tình huống tranh cãi. Như vậy, cho dù có xảy ra tình trạng chia ghế 50/50, Đảng Dân chủ mới là bên kiểm soát thực tế thượng viện nhờ vào quyền bỏ phiếu của Phó tổng thống Harris.

Nếu Đảng Cộng hòa để mất thượng viện, Đảng Dân chủ sẽ kiểm soát cả lưỡng viện quốc hội và Nhà Trắng. Tình thế này sẽ kéo dài ít nhất tới cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm 2022.

Canh bạc của ông McConnell

Đối mặt với nguy cơ bị mất quyền kiểm soát thượng viện, lãnh đạo phe đa số tại thượng viện - ông Mitch McConnell, một người ủng hộ đương kim Tổng thống Donald Trump - đã có một quyết định táo bạo: chúc mừng ông Biden và kêu gọi các thượng nghị sĩ Cộng hòa khác không tham gia các nỗ lực đảo ngược kết quả cử tri đoàn.

Cùng với các thượng nghị sĩ khác trong Đảng Cộng hòa như John Thune và Roy Blunt, ông McConnell cảnh báo các động thái thách thức lá phiếu của đại cử tri chỉ có thất bại.

Theo quy định, các thách thức kết quả cử tri đoàn chỉ được quốc hội xem xét khi có chữ ký của ít nhất một hạ nghị sĩ và một thượng nghị sĩ. Và cần đến sự đồng ý của cả hạ viện lẫn thượng viện nếu muốn hủy bỏ lá phiếu đại cử tri của một bang nào đó. Thế nhưng hạ viện đang nằm trong tay của Đảng Dân chủ nên sẽ khó có chuyện yêu cầu hủy kết quả cử tri đoàn được thông qua.

Những người đã theo dõi bài phát biểu của ông McConnell tại thượng viện ngày 15-12 sẽ nhận ra lời chúc mừng ngắn gọn của ông không nằm ngoài mục đích chính trị: chuẩn bị cho kỷ nguyên "hậu Trump". Tuy nhiên, những lời chúc đó chỉ được ông đưa ra sau một bài phát biểu dài ca ngợi các "chiến thắng" đối nội lẫn đối ngoại của Mỹ dưới thời Tổng thống Trump.

Ít nhất hai nguồn thạo tin của trang Axios tiết lộ trước khi đưa ra lời chúc mừng ông Biden, thượng nghị sĩ McConnell đã gọi cho Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows để thông báo ý định. Hành động của ông McConnell được xem như một nỗ lực giữ hòa khí với Tổng thống Trump trong những tuần tại nhiệm cuối cùng.

"Thượng nghị sĩ McConnell vẫn cần chữ ký của ông Trump trên các dự luật nhất định phải thông qua trước ngày 20-1-2021. Các lá phiếu của cử tri ủng hộ ông Trump có ý nghĩa quyết định trong cuộc bầu cử sắp tới ở Georgia", trang Axios bình luận.

Đáp lại lời chúc của ông McConnell, ông Biden cho biết ông đã gọi điện cho thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa với lời hứa sẽ sắp xếp gặp nhau trong thời gian sớm nhất. Cũng theo ông Biden, 6 thượng nghị sĩ "cấp cao" của Đảng Cộng hòa cũng đã chúc mừng ông sau khi cử tri đoàn bỏ phiếu nhưng không tiết lộ những người này là ai.

Ông Trump nói gì khi lãnh đạo Đảng Cộng hòa McConnell chúc mừng ông Biden?

TTO - Tổng thống Trump đã chia sẻ một bài viết của báo Daily Mail của Anh cho biết nhiều đồng minh của mình đã chỉ trích lãnh đạo hàng đầu Đảng Cộng hòa Mitch McConnell vì chúc mừng ông Joe Biden. Ông Trump cho rằng: "Mọi người đang giận dữ".