TP.HCM có bốn lực lượng

Tại TP.HCM, có bốn lực lượng thường tham gia các đoàn công tác của chính quyền để kiểm tra việc chấp hành pháp luật trên các lĩnh vực quản lý trật tự đô thị, vệ sinh môi trường, tổ chức thi hành các quyết định hành chính, giữ gìn trật tự an toàn xã hội trên địa bàn... Gồm có: đội quản lý trật tự quận - huyện (hoặc tổ quản lý trật tự phường - xã), bảo vệ dân phố, dân phòng, dân quân.

* Bảo vệ dân phố: Theo nghị định 36/2006 của Chính phủ, đây là lực lượng quần chúng tự nguyện làm nòng cốt trong phong trào bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội do UBND phường quyết định thành lập.

Bảo vệ dân phố có khá nhiều quyền hạn và được trang bị, sử dụng vũ khí thô sơ, công cụ hỗ trợ. Cụ thể:

+ Bắt, tước hung khí và áp giải người phạm tội quả tang, người đang bị truy nã, trốn thi hành án phạt tù đến trụ sở công an phường.

+ Yêu cầu chấm dứt ngay hành vi vi phạm và báo cáo với UBND, công an phường để có biện pháp xử lý đối với những người đang có hành vi vi phạm trật tự công cộng, trật tự xây dựng, trật tự an toàn giao thông, các vi phạm quy định an toàn cháy nổ và những người vi phạm các quy định khác về trật tự, an toàn xã hội. Cần lưu ý thêm, theo thông tư liên tịch 02/2007/TTLT-BCA-BLĐTBXH-BTC, khi thực hiện quyền hạn này, bảo vệ dân phố phải có sự phối hợp với các lực lượng chức năng như cảnh sát giao thông, cảnh sát khu vực, cảnh sát trật tự, cảnh sát phòng cháy chữa cháy...

+ Tham gia với lực lượng công an hoặc lực lượng chức năng để truy bắt người phạm tội, người đang bị truy nã, trốn thi hành án; kiểm tra tạm trú, tạm vắng; kiểm tra giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ tùy thân khác của những người tạm trú, người có nghi vấn đến địa bàn khu phố được phân công phụ trách.

Trong khi đó điều kiện, tiêu chuẩn làm bảo vệ dân phố cũng đơn giản: từ đủ 18 tuổi trở lên, cư trú ổn định tại địa bàn; có lý lịch rõ ràng; có sức khỏe; không có tiền án, tiền sự...

* Dân phòng: theo Luật phòng cháy chữa cháy năm 2001, đội dân phòng là tổ chức gồm những người tham gia hoạt động phòng cháy và chữa cháy, giữ gìn an ninh trật tự ở nơi cư trú. Lực lượng này do chủ tịch UBND cấp xã thành lập, quản lý và chỉ đạo.

* Dân quân: theo Luật dân quân tự vệ năm 2009, đây là lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản xuất, công tác, được tổ chức ở cấp xã.

* Đội quản lý trật tự đô thị: đây là lực lượng chuyên nghiệp của Nhà nước, được hợp nhất từ đội quản lý trật tự đô thị và đội thi hành quyết định hành chính của quận, huyện.

Một số vụ lạm quyền

Vào thời điểm cuối năm 2012, người dân Hà Nội bức xúc khi lực lượng dân phòng thuộc Công an P.Quang Trung (Q.Đống Đa) đổ ra đường chặn và dừng xe đang lưu thông để xử lý vi phạm. Trước đó, lực lượng dân phòng P.Láng Thượng (Q.Đống Đa) cũng có hành động tương tự.

Đầu tháng 3 năm nay, một sự việc gây xôn xao khi lực lượng dân phòng thuộc Công an P.Thịnh Quang (Q.Đống Đa) xông ra ngã ba đường Láng - Thái Thịnh “múa gậy” chặn bắt người vi phạm giao thông. Sau sự việc này, lãnh đạo Công an Q.Đống Đa đã yêu cầu trưởng Công an P.Thịnh Quang và tổ công tác viết kiểm điểm, giải trình về vụ việc. Tại thời điểm đó, đại tá Hoàng Thanh Bình, trưởng Phòng cảnh sát trật tự (PC64 B) Công an Hà Nội, thừa nhận việc dân phòng chặn bắt xe vi phạm là hoàn toàn trái với quy định.

- Tối 23-5-2012, ông Đặng Đình Bình (41 tuổi) hay tin có người quen gặp tai nạn giao thông tại KP Đông Chiêu (P.Tân Đông Hiệp, thị xã Dĩ An, Bình Dương) nên cùng Nguyễn Văn Thắng (31 tuổi, cùng quê Thanh Hóa) chạy đến hiện trường. Tại đây, giữa ba bảo vệ dân phố đang bảo vệ hiện trường và ông Bình, Thắng xảy ra xô xát. Ông Bình bị đánh trọng thương. Đến chiều 31-5, ông Bình tử vong tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM).

- Ngày 30-8-2012, anh Doãn Văn Quân (20 tuổi, SV Trường cao đẳng GTVT) đến đường số 2, P.13, Q.6, TP.HCM vì nơi đây xảy ra vụ tai nạn giao thông giữa ôtô và xe máy do bạn của anh Quân điều khiển. Tại đây, anh Quân có cự cãi với lực lượng bảo vệ dân phố ra bảo vệ hiện trường và cho rằng bị bốn bảo vệ này dùng dùi cui đánh hội đồng. Tuy nhiên, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an Q.6 cho rằng giữa anh Quân và bảo vệ dân phố P.13, Q.6 chỉ giằng co, lôi kéo và khi rượt đuổi anh Quân bị vấp ngã gây nên thương tích chứ không có đánh đập.

- Tối 20-12-2012, Phạm Văn Minh (17 tuổi) và anh họ là Phạm Văn Vàng (20 tuổi) từ Sóc Trăng đến TP.HCM. Cả hai tìm đến khu phố 6, P.Bình Trị Đông, Q.Bình Tân xin ngủ nhờ một đêm tại phòng trọ của người quen trước khi tới Bình Dương tìm việc làm. Tại đây, do không vào được nhà trọ, hai người đã ngồi trước nhà trọ, ngủ gật qua đêm. Khoảng 4-5g sáng, hai anh bị bảo vệ dân phố của phường này đánh.