Theo thông tin của đoàn khảo sát trữ lượng nước của Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong vòng chưa đầy 10 năm nhưng mực nước ngầm tại các huyện Đắk Mil và Chư Jút đã suy giảm xuống dưới hơn 1/3 so với trước. Cụ thể từ những năm 2006 trở về trước có thể khai thác tối đa 0,6 triệu m³/ngày, nhưng nay, các địa phương này chỉ còn chưa đầy 0,3 – 0,4 triệu m³/ngày.

Ở các địa phương trên, một lượng lớn nước ngầm được sử dụng tưới cây công nghiệp, đặc biệt là cây cà phê. Tuy nhiên, việc khai thác nước ngầm phục vụ tưới cà phê lại diễn ra phức tạp.

Theo tính toán, vào mùa khô trung bình 1 ha cà phê cần lượng nước tưới là 2.640 m³. Như vậy, tổng lượng nước dưới đất dùng để tưới 118.000 ha cà phê của toàn Đắk Nông trong một vụ (mùa khô) cần tới 311,520 triệu m³.

Trong khi đó, kỹ thuật khai thác, công nghệ khai thác nước ngầm còn nhiều hạn chế đã gây ảnh hưởng đến động thái và chất lượng nước dưới đất, nhất là hiện tượng suy giảm mực nước.

Ngoài ra, do đặc điểm cấu tạo một số vùng đất bazan hình thành 2 - 3 tầng chứa nước, có một số giếng khoan thiết kế chưa hợp lý đã gây hiện tượng nước từ tầng trên chảy xuống tầng dưới, làm suy kiệt nước ở tầng trên.

Mặt khác thời tiết, khí hậu đang có sự biến đổi theo xu hướng bất lợi, nạn phá rừng khó kiểm soát, diện tích cà phê gia tăng không cân đối kéo theo nhu cầu về nước tưới... đã gây cho mực nước ngầm ở các địa phương giảm sâu thêm 3 - 5 m.

Thực tế, mùa khô năm 2015 vừa qua, nhiều giếng khoan khai thác nước sinh hoạt, cung cấp tưới cho cà phê ở các Đắk Mil, Đắk Song và Chư Jút đã bị cạn kiệt.

Tình trạng suy kiệt nguồn nước ngầm cục bộ ở những thời điểm khô hạn cao điểm đòi hỏi các cấp, ngành Đắk Nông cần nhanh chóng đưa ra các giải pháp trước mắt và lâu dài để bảo vệ mực nước ngầm như: khuyến cáo người dân sử dụng nước tiết kiệm, chuyển đổi diện tích cây cà phê kém hiệu quả sang trồng cây có nhu cầu nước tưới ít hơn; có biện pháp cụ thể trong quản lý, chấn chỉnh các hoạt động khai thác, sử dụng nước ngầm tại các khu dân cư, ở những vùng trồng cà phê…

Bên cạnh đó, để tăng cường hiệu quả khai thác sử dụng tài nguyên nước ngăn chặn những biểu hiện suy thoái tài nguyên nước gia tăng, các ngành chức năng tỉnh Đắk Nông cần chủ động hơn trong quy hoạch, khai thác, sử dụng nguồn nước ngầm hợp lý.

Theo kết quả điều tra, tại các huyện Chư Jút, Đắk Mil, Đắk Song… nguồn nước ngầm có khả năng cung cấp nước cho các công trình khai thác nước tập trung quy mô vừa và nhỏ. Riêng khu vực Đắk Song, các giếng khoan thường phải có độ sâu 120 - 200 m. Dựa trên kết quả điều tra trên, tỉnh cần có quy hoạch, kế hoạch sử dụng nước hiệu quả, trong đó đặc biệt ưu tiên phục vụ tài nguyên nước cho nhu cầu dân sinh.

Ngoài ra, để bảo vệ nguồn nước ngầm lâu dài, Đắk Nông nên đẩy mạnh công tác trồng rừng, nhất là trồng rừng thay thế sau khi xây dựng các công trình thủy điện để duy trì độ che phủ rừng.