Đại sứ Mỹ Marc E. Knapper thăm kho mộc bản triều Nguyễn

MAI VINH

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc E. Knapper đã đến thăm khu lưu trữ mộc bản triều Nguyễn tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV (Đà Lạt). Ông nói đây là di sản của thế giới, mộc bản độc đáo từ nội dung đến hình thức.

Ngày 25-5, nhân lễ công bố hoàn thành dự án “Bảo tồn khẩn cấp mộc bản triều Nguyễn - Di sản tư liệu văn hóa thế giới bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV”, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc E. Knapper đã đến thăm khu lưu trữ mộc bản triều Nguyễn.

Đại sứ Mỹ Marc E. Knapper thăm kho Mộc bản Triều Nguyễn vừa phục hồi

Dự án do Quỹ Bảo tồn văn hóa đại sứ Hoa Kỳ tài trợ vào năm 2020. Dự án đã tiến hành khôi phục 500 mộc bản cần bảo tồn khẩn cấp.

Theo Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, Quỹ Bảo tồn văn hóa đại sứ Hoa Kỳ (AFCP) 2020 đã chính thức thông qua khoản tài trợ do Cục Văn thư & Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) trình để bảo tồn 500 mộc bản triều Nguyễn xuống cấp.

Ngay sau đó, các chuyên gia đã phân loại mộc bản và xác định khối tài liệu đã hư hỏng nặng để đưa vào diện bảo tồn khẩn cấp. Các chuyên gia về bảo tồn đã hội ý để đưa ra tiến trình phục hồi hiệu quả mộc bản.

Ông Đặng Thanh Tùng - cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước - cho biết: "Bên cạnh xử lý những hư hỏng vật lý của khối mộc bản quý giá, chúng tôi còn khôi phục những thông tin còn thiếu để bổ sung vào cơ sở dữ liệu mộc bản triều Nguyễn phục vụ khai thác, sử dụng vào các mục đích khác nhau của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Việc triển khai dự án sẽ tạo ấn tượng tốt đẹp về giá trị của mộc bản đối với xã hội cũng như cộng đồng quốc tế".

Đại sứ Marc E. Knapper cho biết Quỹ Bảo tồn văn hóa đại sứ Hoa Kỳ hân hạnh tài trợ dự án khôi phục di sản văn hóa thế giới.

Ông nói: “Mộc bản triều Nguyễn là một loại hình tài liệu đặc biệt về hình thức, nội dung và phương thức chế tác. Được UNESCO công nhận là di sản tư liệu thế giới, mộc bản là nguồn tài liệu tin cậy quý giá phục vụ cho việc học và nghiên cứu lịch sử Việt Nam. Phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ rất vinh dự được chung tay cùng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước trong việc bảo tồn kho báu quý giá này”.

Theo Đại sứ Marc E. Knapper, kể từ năm 2001, phái đoàn ngoại giao Hoa Kỳ đã tài trợ cho Việt Nam 16 dự án, với tổng giá trị lên đến hơn 1,2 triệu USD, góp phần bảo tồn nền di sản văn hóa đa dạng và độc đáo của Việt Nam.

Chúng tôi cũng vừa đề cử một dự án cho năm nay, hy vọng sẽ góp phần làm tăng số lượng dự án được tài trợ tại Việt Nam. Bảo tồn di sản văn hóa là một trong nhiều lĩnh vực hợp tác giữa hai nước.

Đại sứ Mỹ Marc E. Knapper

Mộc bản triều Nguyễn đang được lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV (Đà Lạt). Bộ sưu tập gồm 34.555 mộc bản khắc chữ Hán.

Nội dung của mộc bản triều Nguyễn phong phú, đa dạng, phản ánh mọi mặt của xã hội Việt Nam trong thời kỳ phong kiến, thời Nguyễn. Chúng được khắc trên gỗ và được sử dụng để in sách ở Việt Nam trong suốt thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.

Mộc bản triều Nguyễn được tạo ra trong quá trình hoạt động của nhà Nguyễn và được sử dụng để nhân bản tư liệu nhằm phổ biến các chuẩn mực xã hội, các điều luật bắt buộc thần dân phải tuân theo. Chúng cũng được sử dụng ghi chép thành tích của các vị vua, các sự kiện lịch sử, binh biến của thời cuộc,…

Chung tay phục hồi mộc bản triều Nguyễn

Do yếu tố lịch sử, ảnh hưởng của quá trình lão hóa tự nhiên, khí hậu nhiệt đới, chiến tranh, lũ lụt, các hoạt động của nấm và côn trùng qua nhiều thế kỷ, mộc bản đã bị giảm sút cả về chất lượng.

Trong những năm gần đây, Chính phủ đã triển khai một số hoạt động để bảo vệ các tài liệu mộc bản này, tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề cần sự tham gia, đóng góp của cộng đồng xã hội nhằm kéo dài tuổi thọ của khối tài liệu này.

Theo ghi nhận của Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, số mộc bản cần phục hồi, gia cố do bị nứt nhiều là 2.355 tấm; có 2.418 mộc bản hư hại do mối mọt, nấm mục; có 108 mộc bản không xác định được nội dung do nấm, mối mọt.