Đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh) ví von như vậy khi phát biểu thảo luận ở hội trường về dự án Luật Địa chất và Khoáng sản, chiều 28-6.

Ông Hậu nhận định: "Khoáng sản là miếng mỡ ngon đặt trước miệng mèo. Ta không thể chỉ tăng cường dạy dỗ, nhắc nhở mèo phải giữ gìn phẩm chất đạo đức, không được ăn vụng vì đó là thức ăn của chủ, mà cần phải đậy kỹ, khóa chặt".

Theo ông Hậu, "nếu không, gần như chắc chắn sẽ phải đuổi, phải đánh, phải nhốt mèo lại, thậm chí xử trảm mèo; làm mất đi những con mèo giỏi bắt chuột vốn là chức năng thiên bẩm của chúng".

Sở dĩ, ông Hậu có phát biểu trên bởi báo cáo tổng kết 13 năm thực hiện Luật Khoáng sản 2010 cho thấy việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản mang lại hiệu quả cao, tăng thu cho ngân sách nhà nước nhưng tỉ lệ cấp phép khai thác thông qua đấu giá rất thấp.

Đại biểu Tây Ninh cho hay trả lời chất vấn trước đó, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh giải thích tỉ lệ đấu giá quyền khai thác khoáng sản thấp vì bộ này thực hiện theo đúng nghị định 158 năm 2016.

Nghị định này quy định 7 trường hợp không đấu giá. Bộ trưởng cho biết sẽ thực hiện tối đa việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Tuy nhiên, ông Hậu cho hay: "Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản đã lấy lại 3/7 nội dung của nghị định 158, có quy định rộng hơn và khái quát hơn. Đồng thời giao Chính phủ, Thủ tướng quy định chi tiết và quyết định".

Ông Hậu nhận định: "Chưa biết Chính phủ và Thủ tướng sẽ quy định và quyết định thế nào nhưng nếu không có sự thay đổi căn bản các quy định, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các địa phương sẽ khó mà chuyển mạnh sang đấu giá quyền khai thác khoáng sản, hoặc có hình thức thực hiện phù hợp nhằm đảm bảo khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên khoáng sản của quốc gia".

Ông Hậu cho rằng thực tế có nhiều tình huống cần được lưu ý và quy định chặt chẽ để tránh tiêu cực.

Ví dụ, trường hợp doanh nghiệp không tự triển khai các dự án khai thác nhưng có thể dùng quyền khai thác để liên doanh, liên kết, góp vốn đầu tư với doanh nghiệp khác để khai thác.

Đây là cách làm đúng, mở hướng ra cho doanh nghiệp và huy động được nguồn lực xã hội vào khai thác, chế biến khoáng sản. Nhưng như vậy doanh nghiệp khác sẽ không cần đấu giá vẫn đương nhiên được khai thác.

Với trường hợp này, ông Hậu đề nghị: "Cần định giá quyền khai thác khoáng sản khi đưa vào góp vốn để tránh thất thoát tài sản của Nhà nước".

Tuy nhiên, cũng theo ông Hậu, thực tế nhiều năm qua việc đánh giá tài sản, định giá quyền sử dụng đất để đưa vào góp vốn mặc dù đã có những quy định cụ thể nhưng vẫn xảy ra nhiều vi phạm và không ít cán bộ các cấp bị kỷ luật, bị vào vòng lao lý.

Ông Hậu đề xuất dự luật bổ sung một điều về định giá quyền khai thác khoáng sản. Với lý do: "Việc định giá quyền khai thác khoáng sản rất cần thiết nhưng khá phức tạp, cần được nghiên cứu và quy định chặt chẽ, rõ ràng, minh bạch trong luật phục vụ cho các hoạt động liên quan".

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh: Đến 2023, thu từ cấp quyền khai thác khoáng sản đạt trên 55.800 tỉ đồng

Trả lời chất vấn trước Quốc hội sáng nay 4-6, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết tính đến năm 2023, tổng số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản là hơn 55.887 tỉ đồng.