Phóng to

Giáng sinh - bức sơn mài của họa sĩ Nguyễn Gia Trí -Ảnh sưu tầm của họa sĩ Nguyễn Lâm

Hiện bức tranh không còn treo trong nhà thờ nữa mà đã được hạ xuống, bảo quản, chờ gia cố. Thông tin này được linh mục Thiện Cẩm của nhà thờ Mai Khôi - một người rất yêu mến bức tranh - cho biết.

Giáng sinh là một trong những bức tranh nổi tiếng của họa sĩ Nguyễn Gia Trí. Năm 1941, một vài người Pháp muốn có một món quà tặng cho các cha đạo dòng Đa Minh nên đặt họa sĩ Nguyễn Gia Trí làm bức tranh này. Lúc đó, họa sĩ đặt điều kiện: ông sẽ nhận lời nếu vẽ đề tài Thiên Chúa bằng hình ảnh, trang phục người Việt. Lòng tự tôn dân tộc của người họa sĩ là vậy!

Và Giáng sinh vẽ ba thiên thần có cánh, cầm đàn hát ca ở trên. Hình ảnh các thiên thần này giống hình ảnh các cô tiên Á Đông, mặc áo dài - môtip quen thuộc như hình ảnh ba thiếu nữ trong bức tranh Vườn xuân Trung - Nam - Bắc của Nguyễn Gia Trí. Ở giữa là hình ảnh Chúa Giêsu, thánh Giuse, đức mẹ Maria và một con trâu trắng. Chúa Giêsu và thánh Giuse có hai vầng hào quang, đức mẹ Maria có một vòng hào quang theo quan niệm âm - dương Á Đông. Ở dưới vẽ ba người, một người tỉnh thức, một người ngủ mê và một người còn hoang mang, tượng trưng cho nhân loại.

Trong thời gian chiến tranh, bức tranh Giáng sinh từng được gửi qua Pháp. Linh mục Thiện Cẩm kể rằng năm 1958 khi qua Pháp, ông thấy bức tranh được sử dụng làm vách ngăn trên bàn rửa tay của các cha đạo. Khoảng những năm 1960, linh mục người Pháp Bernard Pineau mới đòi bức tranh về cho nhà thờ Mai Khôi. Bức tranh được treo chính giữa nhà nguyện như một tài sản quý giá của nhà thờ.

Đầu những năm 1990, họa sĩ Nguyễn Gia Trí lúc còn sống có ủy nhiệm cho họa sĩ Nguyễn Xuân Việt gia cố bức tranh một lần. Theo họa sĩ Việt, lúc đó bức tranh có đôi chỗ bị nứt, những chỗ đắp vàng, bạc bị bong tróc cần sửa chữa. Gần đây, do nắng và và bụi bặm tấn công nên bức tranh tiếp tục có dấu hiệu xuống cấp.

Hiện tại nhà thờ Mai Khôi có sự lúng túng, chưa biết quản lý, gia cố bức tranh như thế nào. Linh mục Thiện Cẩm cho biết: “Khó hơn là phải bảo vệ bức tranh trước bụi bặm. Vì bề mặt bức tranh sơn mài này họa sĩ Nguyễn Gia Trí không mài mà đắp nổi nên việc lau chùi bụi bám trên bức tranh rất khó, mỗi lần lau phải lấy khăn chấm từng chút một. Nhưng dù cách nào cũng phải cứu lấy bức tranh!”.