Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa ra kết luận điều tra, đề nghị truy tố 27 bị can trong vụ án Công ty Thái Dương và các đơn vị liên quan khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái, buôn lậu sang Trung Quốc.

Hồ sơ của Công ty Thái Dương không đủ điều kiện nhưng vẫn được cấp phép

Cơ quan điều tra đề nghị truy tố bị can Đoàn Văn Huấn, chủ tịch Công ty Thái Dương về 3 tội danh "vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên", "vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", "gây ô nhiễm môi trường".

7 người là cựu lãnh đạo, nhân viên Bộ Tài nguyên và Môi trường và Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái bị truy tố về tội "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí", gồm: Nguyễn Linh Ngọc, cựu thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; Nguyễn Văn Thuấn, cựu tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Yên Bái...

Kết luận điều tra xác định một số lãnh đạo, cán bộ Bộ Tài nguyên và Môi trường có vi phạm trong việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản năm 2013 cho Công ty Thái Dương.

Theo kết luận điều tra, năm 2009, Công ty Thái Dương được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép thăm dò khoáng sản số 1094 cho phép thăm dò đất hiếm tại mỏ Yên Phú (Yên Bái).

Đến tháng 5-2011, Công ty Thái Dương nộp hồ sơ xin khai thác quặng đất hiếm, trong hồ sơ chỉ có dự án khai thác, tuyển quặng.

Tuy nhiên thời điểm này do có sự thay đổi về Luật Khoáng sản, Chính phủ chỉ đạo tạm dừng cấp phép khai thác khoáng sản trên phạm vi cả nước để chờ hướng dẫn. Vì vậy Bộ Tài nguyên và Môi trường chưa cấp phép cho Công ty Thái Dương.

Ngày 9-1-2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành chỉ thị yêu cầu khai thác khoáng sản nhất thiết phải gắn với chế biến sâu.

Công ty Thái Dương phải lập, bổ sung dự án "Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm" (gọi tắt là Dự án chế biến sâu) trình các cơ quan có thẩm quyền thẩm định, xin ý kiến Chính phủ.

Dự án chế biến sâu, gồm: Hạng mục 1: Nhà máy thủy luyện - chế biến oxit đất hiếm tại Yên Bái (gọi tắt là: Dự án nhà máy thủy luyện Yên Bái) và 2 Hạng mục 2: Nhà máy chiết tách - chế biến oxit đất hiếm tại Khu công nghiệp Đình Vũ, TP Hải Phòng (gọi tắt là: Dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng).

Sau khi Bộ Công Thương thẩm định Dự án chế biến sâu, đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thẩm định dự án là khả thi nên được Chính phủ chấp thuận chủ trương, giao Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm định cấp phép cho Công ty Thái Dương.

Sau khi được Chính phủ chấp thuận chủ trương, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thẩm định, cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Thái Dương.

Tại thời điểm cấp phép (tháng 6-2013), việc cấp phép được thực hiện theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010 và chỉ thị số 02 của Chính phủ.

Dự án khai thác chế biến đất hiếm của Công ty Thái Dương đã thay đổi cả về quy mô và tính chất. Không chỉ có dự án khai thác, tuyển quặng như khi xin cấp phép năm 2011, mà bao gồm cả 3 dự án không thể tách rời: Dự án khai thác, tuyển quặng; Dự án nhà máy thủy luyện Yên Bái và Dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng.

Tuy nhiên trong hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương mới chỉ có giấy chứng nhận đầu tư dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp ngày 28-4-2011 (đã hết hạn ngày 28-4-2012), nhưng chưa được gia hạn hoặc cấp mới.

Đồng thời không có giấy chứng nhận đầu tư Dự án nhà máy thủy luyện Yên Bái và giấy chứng nhận đầu tư Dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng.

Mặt khác vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương không đảm bảo tỉ lệ vốn chủ sở hữu ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án (chỉ có 200 tỉ đồng/tổng mức đầu tư 1.953 tỉ đồng).

Kết luận điều tra xác định các cán bộ Tổng cục Địa chất và Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ gồm Lê Duy Phương, chuyên viên Vụ Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, vụ trưởng Vụ Khoáng sản và Nguyễn Văn Thuấn, tổng cục trưởng).

Song nhóm cán bộ này đã không thẩm định lại hồ sơ theo quy định mà sử dụng kết quả thẩm định cũ từ năm 2011 (khi Công ty Thái Dương nộp hồ sơ lần đầu).

Đồng thời những người này biết rõ hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương chưa đầy đủ, chưa đủ điều kiện để được cấp giấy phép khai thác khoáng sản nhưng vẫn báo cáo đề xuất lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép cho Công ty Thái Dương.

Ông Nguyễn Linh Ngọc, thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi Trường, sau khi nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản và hồ sơ xin cấp phép, mặc dù biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện để được cấp phép... nhưng vẫn ký giấy phép khai thác khoảng sản cho Công ty Thái Dương.

Từ đó dẫn đến trong thời gian từ năm 2019 đến tháng 10-2023, Công ty Thái Dương khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ đất hiếm Yên Phú với tổng trị giá hơn 864 tỉ đồng. Trong đó, đã bán trái phép, thu lợi bất chính hơn 736 tỉ đồng.

Ông Nguyễn Linh Ngọc thừa nhận sai phạm, "không hưởng lợi gì"

Ông Ngọc khai đã nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện nhưng vẫn ký giấy phép cho doanh nghiệp này.

Quá trình này ông Ngọc khẳng định không được hưởng lợi gì từ Đoàn Văn Huấn.

Cựu thứ trưởng thừa nhận hành vi của mình là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỉ đồng.

Trong khi đó ông Nguyễn Văn Thuấn khai quá trình giúp Công ty Thái Dương xin giấy phép, được Đoàn Văn Huấn đến phòng làm việc "cảm ơn" 500 triệu đồng. 

Ông Thuấn đã nộp khắc phục toàn bộ số tiền đã nhận cho cơ quan điều tra.

Bắt tạm giam nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường và 4 lãnh đạo khác

Ông Nguyễn Linh Ngọc, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, bị khởi tố, bắt tạm giam với cáo buộc có sai phạm liên quan vụ án xảy ra tại Công ty CP Tập đoàn Thái Dương và các đơn vị liên quan.