Ngày 11-3, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố cựu thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc trong vụ án xảy ra tại Công ty Thái Dương và các đơn vị khác, liên quan khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái, buôn lậu sang Trung Quốc.

Ông Nguyễn Văn Thuấn, cựu tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, cùng 5 người là cựu cán bộ của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng bị viện kiểm sát truy tố về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí.

Ông Đoàn Văn Huấn, chủ tịch Công ty Thái Dương, bị truy tố 3 tội: vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên; vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; gây ô nhiễm môi trường.

Cùng vụ án, viện kiểm sát truy tố 20 người khác với nhiều tội danh khác nhau.

Công ty Thái Dương không đủ điều kiện vẫn được cấp phép

Theo cáo trạng, năm 2009 Công ty Thái Dương được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép thăm dò khoáng sản cho phép thăm dò đất hiếm tại mỏ Yên Phú (Yên Bái).

Đến tháng 5-2011, Công ty Thái Dương nộp hồ sơ xin khai thác quặng đất hiếm, trong hồ sơ chỉ có dự án khai thác, tuyển quặng.

Tuy nhiên thời điểm này do có sự thay đổi về Luật Khoáng sản, Chính phủ chỉ đạo tạm dừng cấp phép khai thác khoáng sản trên phạm vi cả nước để chờ hướng dẫn. Vì vậy Bộ Tài nguyên và Môi trường chưa cấp phép cho Công ty Thái Dương.

Ngày 9-1-2012, Thủ tướng Chính phủ ban hành chỉ thị yêu cầu khai thác khoáng sản nhất thiết phải gắn với chế biến sâu.

Công ty Thái Dương phải lập, bổ sung dự án "Đầu tư xây dựng tổ hợp chế biến sâu đất hiếm" trình các cơ quan có thẩm quyền thẩm định, xin ý kiến Chính phủ.

Sau khi được Chính phủ chấp thuận chủ trương, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thẩm định, cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Công ty Thái Dương.

Kết quả điều tra xác định trong hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương chỉ có giấy chứng nhận đầu tư dự án khai thác, tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp. Tuy nhiên, giấy chứng nhận đầu tư này đã hết hạn trước thời điểm được cấp phép mà chưa được gia hạn hoặc cấp mới.

Công ty Thái Dương cũng không có giấy chứng nhận đầu tư dự án nhà máy thủy luyện Yên Bái và dự án nhà máy chiết tách Hải Phòng. Vốn chủ sở hữu của Công ty Thái Dương cũng không đảm bảo tỉ lệ vốn chủ sở hữu ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án.

Thực tế doanh nghiệp này chỉ có 200 tỉ đồng trên tổng mức đầu tư là 1.953 tỉ đồng.

Viện kiểm sát cáo buộc các bị can là cán bộ của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản được giao nhiệm vụ thẩm định hồ sơ song không làm đúng theo quy định mà dùng kết quả thẩm định cũ từ năm 2011.

Đồng thời những người này biết rõ hồ sơ xin cấp phép của Công ty Thái Dương chưa đầy đủ, chưa đủ điều kiện để được cấp giấy phép khai thác khoáng sản nhưng vẫn báo cáo đề xuất lãnh đạo bộ cấp giấy phép cho Công ty Thái Dương.

Ông Nguyễn Linh Ngọc, khi đó là thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, sau khi nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản và hồ sơ xin cấp phép, mặc dù biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện để được cấp phép nhưng vẫn ký giấy phép khai thác khoáng sản cho công ty này.

Cựu thứ trưởng khai "không hưởng lợi", cấp dưới được "cảm ơn" 500 triệu

Sau khi được cựu lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép, từ năm 2019 đến tháng 10-2023, Công ty Thái Dương khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ đất hiếm Yên Phú với tổng trị giá hơn 864 tỉ đồng. Trong đó đã bán trái phép, thu lợi bất chính hơn 736 tỉ đồng.

Ông Ngọc khai đã nghiên cứu tờ trình của Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, biết Công ty Thái Dương chưa đủ điều kiện nhưng vẫn ký giấy phép cho doanh nghiệp này.

Tuy nhiên cựu thứ trưởng khẳng định không được hưởng lợi gì từ Đoàn Văn Huấn.

Ông thừa nhận hành vi của mình là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm, gây thất thoát hơn 864 tỉ đồng.

Trong khi đó cấp dưới của ông Ngọc, cựu tổng cục trưởng Nguyễn Văn Thuấn khai quá trình giúp Công ty Thái Dương xin giấy phép, được Đoàn Văn Huấn đến phòng làm việc "cảm ơn" 500 triệu đồng.

Ông Thuấn đã nộp khắc phục toàn bộ số tiền đã nhận cho cơ quan điều tra.

Hành vi của ông Ngọc và 6 cựu cán bộ bị cáo buộc đã dẫn đến việc Công ty Thái Dương khai thác, tiêu thụ trái phép quặng đất hiếm trong thời gian dài, gây thiệt hại tài sản nhà nước 763 tỉ đồng.

Với ông Huấn, cáo trạng xác định ngoài hành vi thu lợi bất chính 736 tỉ đồng, ông còn chỉ đạo cấp dưới xuất hóa đơn bán quặng đất hiếm và quặng sắt ghi thấp hơn giá bán thực tế.

Qua đó Công ty Thái Dương đã khai man, để ngoài sổ kế toán 27,9 tỉ đồng doanh thu, gây thiệt hại cho Nhà nước 9,6 tỉ đồng tiền thuế.

Bắt tạm giam nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường và 4 lãnh đạo khác

Ông Nguyễn Linh Ngọc, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, bị khởi tố, bắt tạm giam với cáo buộc có sai phạm liên quan vụ án xảy ra tại Công ty CP Tập đoàn Thái Dương và các đơn vị liên quan.