Cảnh trong phim Cuộc sống của tôi với John F. Donovan - Ảnh: Allocine

Tên tuổi Dolan nổi lên năm 2009 khi giới thiệu phim đầu tay Tôi đã giết mẹ tôi ở Liên hoan phim Cannes năm anh mới... 19 tuổi!

Tiếp theo đó, hầu như năm nào "thiên tài" Dolan - như nhiều người nhận xét - cũng đến Cannes và gây sốt với bộ phim mới - sáu phim trong bảy năm, trong đó Mommy đoạt giải Ban giám khảo và Chỉ là tận thế giải Grand Prix của ban giám khảo.

Năm 2018, Cannes càng trông đợi Cuộc sống của tôi với John F. Donovan (Ma vie avec John F. Donovan / The Death and Life of John F. Donovan) vì là phim đầu tiên Dolan cho nói tiếng Anh, tập hợp các siêu sao Hollywood - Jessica Chastain, Natalie Portman, Susan Sarandon, Kit Harington...

Nhưng giờ cuối, đạo diễn trẻ bỗng quyết định rút phim khỏi cuộc thi để... dựng lại, từ một phiên bản bốn giờ còn lại hai giờ, cắt bỏ hoàn toàn vai diễn của Jessica Chastain.

Cả Rupert lẫn Donovan đều là chính... Dolan

Cuộc sống của tôi với John F. Donovan là câu chuyện song song của hai nhân vật: John F. Donovan - ngôi sao phim bộ nổi tiếng ở Hollywood và Rupert Turner - thiếu niên Anh 10 tuổi, cuồng mộ Donovan, mơ trở thành ngôi sao như thần tượng của mình.

Họ không hề gặp nhau mà chỉ liên hệ thư tín, cho đến ngày sự nghiệp của Donovan sụp đổ khi giới showbiz phát hiện anh giấu giếm quan hệ đồng giới, phủ nhận việc trao đổi thư từ với Rupert.

Dàn cast của Cuộc sống của tôi với John F. Donovan

Như mọi phim của Dolan, Cuộc sống của tôi với John F. Donovan ít nhiều mang tính tự truyện: thời niên thiếu từng mê các diễn viên điện ảnh và lúc 8 tuổi từng viết thư cho Leonardo DiCaprio sau khi xem Titanic, song không được hồi âm.

Bởi thế, biên kịch - đạo diễn Dolan tưởng tượng nhân vật Rupert nhận được hồi âm và từ đó cuộc sống của anh ta biến đổi thế nào. Theo nghĩa này, cả Rupert lẫn Donovan đều là chính... Dolan - thời niên thiếu và thời nổi tiếng.

Trong Cuộc sống của tôi với John F. Donovan, người xem tìm thấy tất cả những gì ám ảnh nhà đạo diễn trẻ trong các phim trước đây: quan hệ đồng tính nam, sự xung khắc mẹ con, nỗi cô đơn và thiểu năng giao cảm của con người.

Song bộ phim tuổi 30 của Dolan không thuyết phục người xem như các tác phẩm trước kia, đặc biệt là cấu trúc bộ phim, trong đó chuyện của Donovan và Rupert không mấy ăn khớp nhau; thư tín giữa Rupert và Donovan không đóng vai trò bản lề mà người ta chờ đợi - khán giả chỉ nghe nội dung bức thư duy nhất của Donovan ở cuối phim.

Phong cách phim cũng không đồng nhất khi đặt những mảng điện ảnh mang dấu ấn mạnh mẽ của Dolan kề bên các mảng điện ảnh Hollywood quá cổ điển.

Một cảnh trong Cuộc sống của tôi với John F. Donovan

Bước ra khỏi căn bếp của mình

Dolan thừa nhận trên tạp chí Télérama ngày 27-2 rằng lần đầu tiên anh đã không làm chủ được tác phẩm của mình: "Chuyển sang làm phim nói tiếng Anh, tổng dự toán cao, quay tại hai lục địa, tôi phải đối mặt với sự thiếu kinh nghiệm, kém tinh thông của bản thân. Mọi thứ với tôi đều như mới, giống như tôi đã bước ra khỏi căn bếp của mình, ra khỏi thực tiễn điện ảnh thủ công của tôi".

Ở một số báo khác, anh nói: "Tham vọng của tôi là làm bộ phim về sự nổi tiếng và căn tính con người", "Về sự khó khăn sống thật như-mình-là trong thế giới giả/ảo", "Về sự tuyệt vọng của con người khi muốn hội nhập xã hội, phải chọn làm hài lòng người khác thay vì hài lòng bản thân. Chọn từ bỏ những điều xác tín nhất vì muốn được xã hội thừa nhận, yêu mến".

Người viết tin những điều Dolan nói là gan ruột bởi khi xem phim, ta thấy một Dolan quá gần Hollywood, quá xa với chính anh. Vẫn điêu luyện, nhoáng bóng nhưng là thứ Hollywood đồng nhất hóa, tiêu chuẩn hóa đáng chán cho người sính phim Mỹ và đáng nản cho người vốn yêu phim cá tính của Dolan.

Xavier Dolan

Qua Cuộc sống của tôi với John F. Donovan, phải chăng Dolan muốn chứng minh anh biết làm phim thể loại Hollywood, có kinh phí lớn, có siêu sao?

Quả thật Dolan đã làm được dù không phải sở trường, song cái người xem phim chờ đợi không phải là để thấy Dolan đa tài, mà trông đợi anh thể hiện căn tính - phong cách độc đáo của mình. Như anh đã cho Donovan nói trong phim: "Phong cách tức ta biết ta là ai".

Đằng sau cảm giác hụt bực khi xem bộ phim chỉn chu nhưng màu, mùi lổn nhổn, người viết cứ bâng khuâng cám cảnh vết thương tâm lý của người nghệ sĩ khi phải phân thân giữa nhu cầu sống đúng căn tính và khát vọng nổi danh.

Khi cho nhân vật Donovan nhắn nhủ Rupert trong bức thư sau cuối: "Hãy sống thật trước khi nói dối - Live before you lie", phải chăng chàng đạo diễn tài năng của chúng ta cũng tự nhắn nhủ chính mình?

"Má ơi, con đã mất Dolan!"

Cuộc sống của tôi với John F. Donovan được giới thiệu ở Liên hoan phim Toronto, bị phê phán nặng đến mức phim không phát hành được ở Mỹ và cả Canada - quê hương của Dolan!

Chính nhà phát hành Canada đồng thời phát hành quốc tế của phim quyết định "chôn vùi" Cuộc sống của tôi với John F. Donovan. Một thông tin sốc trong giới điện ảnh thế giới.

Xavier Dolan trên set

May mắn là bộ phim có nhà đồng sản xuất Pháp, nên công chúng Pháp - trong đó có người viết bài này - mới được xem tác phẩm của Dolan. Ở các nước khác, nơi Dolan được ngưỡng mộ đặc biệt như Ý, Nhật, Hàn Quốc..., phim vẫn chưa xuất hiện.

Ở Pháp, ý kiến giới phê bình cũng như người yêu mến Dolan khá phân tán. Nếu có người đánh giá tác phẩm thứ bảy của anh vẫn là "kiệt tác", thì không ít người khác cho đó là một phim "hỏng"/"nên quên đi". Mục phê bình báo Le Figaro không ngần ngại khẳng định: "Một ngôi sao đã chết". Một fan của đạo diễn Québec hét lên: "Má ơi, con đã mất Dolan rồi!".

TTO - Tác phẩm nói tiếng Anh đầu tay của nhà làm phim trẻ tuổi người Canada không có mặt trong số 18 phim tranh giải Cành cọ vàng, dù có dàn diễn viên Hollywood hùng hậu.