Các tuyển thủ Ý mừng chức vô địch Euro 2020 - Ảnh: AFP

Có hai cột mốc quan trọng trong cuộc "khởi nghiệp" của bóng đá Ý. Đó là trận play-off World Cup 2018 vào tháng 11-2017, khi Ý thất bại trước Thụy Điển, và vắng mặt ở World Cup lần đầu tiên sau 60 năm. Cột mốc xa hơn nằm ở một thập niên trước.

Cách mạng từ Coverciano

Đó là vào tháng 8-2010, khi Maurizio Viscidi được LĐBĐ Ý (FIGC) bổ nhiệm làm điều phối viên bóng đá trẻ, thuộc đội ngũ do Arrigo Sacchi quản lý. Trước đó, cả hai từng có thời gian làm việc ở AC Milan. Và Viscidi là môn đệ của Sacchi với trường phái bóng đá pressing từng khuấy đảo bóng đá Ý những năm thập niên 1980 - 1990.

Khi Sacchi được FIGC bổ nhiệm vào chiếc ghế trưởng bộ phận điều phối bóng đá trẻ của Ý, ngay lập tức, ông quy tụ những cánh tay mặt của mình như Viscidi. Lúc đó, người Ý hiểu rằng tuyển Ý sẽ sớm trải qua một cuộc cách mạng. 

Coverciano (trung tâm đào tạo bóng đá của FIGC) được mệnh danh là "trường đại học bóng đá" khi từng nuôi dưỡng nên nhiều HLV nổi tiếng, cũng như những hệ thống tư duy chiến thuật lừng danh. Ở đó, Viscini cùng Sacchi mài sắc ý chí làm một cuộc cách mạng. 

"Phòng ngự phản công" đời đời là thương hiệu của Ý, nhưng Sacchi và Viscidi tin rằng đã đến lúc phải thay đổi.

Ở độ tuổi 70, Sacchi chỉ làm việc đến năm 2014 và giao lại trọng trách cho "môn đệ" Viscidi. Và kết quả là những cầu thủ lứa tuổi 22 - 26 của Ý làm dậy sóng ở Euro 2020. Đó là những Donnarumma, Barella, Berardi, Chiesa, Locatelli... Nhưng các CĐV Ý nhiệt thành đã biết đến họ từ khoảng 5 năm trước.

Sacchi và Viscidi bắt đầu cuộc cách mạng từ năm 2010, và khoảng thời gian 2013 - 2020 là lúc họ "hái quả ngọt" với những thế hệ cầu thủ mới của bóng đá Ý. Ở Giải vô địch U-21 châu Âu 2013, Florenzi, Immobile, Verratti và Insigne giúp Ý giành vị trí á quân. 

Vài năm sau, đến phiên thế hệ của Donnarumma, Barella, Locatelli, Berardi, Chiesa, Pessina... giúp Ý giành HCĐ Giải U-21 châu Âu, 2 lần á quân U-19 châu Âu (2016 và 2018), 2 lần lọt vào top 4 World Cup U-20 (2017 và 2019)...

Nếu so với dàn sao của Anh, Pháp hay Đức, những cầu thủ Ý hiện tại không xuất sắc đến mức được ca ngợi là "thế hệ vàng". Nhưng quan trọng là họ đã trải qua một cuộc đào tạo thống nhất về tư duy chơi bóng pressing, và liên tục thi đấu cùng nhau ở các cấp độ đội tuyển trong khoảng 5-6 năm.

Cuộc cách mạng từ băng ghế HLV

Từ những hứa hẹn ở cấp độ bóng đá trẻ đi đến thành công cùng đội tuyển quốc gia là một chặng đường rất dài. Và trận thua Thụy Điển nói trên trở thành một cột mốc cuối cùng trong cuộc cách mạng của bóng đá Ý. 

Người hâm mộ sẽ không thể nào quên câu chuyện kỳ lạ trong trận play-off lượt về đó. Khi đó, Ý bị Thụy Điển dẫn trước 0-1 trong tổng tỉ số 2 lượt, và HLV Giampiero Ventura yêu cầu lão tướng Daniele De Rossi khởi động.

"Tôi vào sân thì có ích gì, hãy cho tiền đạo vào sân đi", các máy quay bắt được khoảnh khắc đó và đọc khẩu hình của De Rossi. Và De Rossi thẳng thừng từ chối HLV Ventura. Khi câu chuyện được lan truyền rộng rãi sau đó, De Rossi được hầu hết CĐV Ý ca ngợi về sự chính trực của mình.

De Rossi giã từ tuyển Ý sau thất bại đó, nhưng ý chí của anh đã được FIGC tiếp nhận. Những mẫu HLV bảo thủ như Ventura không còn phù hợp với xu thế hiện tại của bóng đá Ý. Thế là 6 tháng sau, HLV Roberto Mancini được bổ nhiệm vào tháng 5-2018. Cuộc cách mạng "từ thủ sang công" của Ý đã được hoàn chỉnh vào thời điểm đó.

Mancini chỉ mất khoảng 4 tháng để đưa tuyển Ý vào cái guồng quay mà FIGC đã chuẩn bị suốt 10 năm. Tính từ tháng 10-2018 đến trước Euro 2020, tuyển Ý đã trải qua một hành trình kỳ diệu với 27 trận bất bại (thắng 22 trận). Trừ trận đấu với Tây Ban Nha, Ý đã chơi tấn công trong tất cả các trận còn lại, kể cả khi phải chịu sức ép từ 60.000 CĐV Anh trên sân Wembley trong trận chung kết.

Ý chí truy cầu sự thay đổi của người Ý xứng đáng là một câu chuyện truyền cảm hứng cho tinh thần khởi nghiệp.

Những khoảnh khắc định đoạt trận chung kết Euro 2020

TTO - Mời bạn đọc cùng xem lại những hình ảnh đáng nhớ trong trận chung kết Euro 2020, nơi tuyển Ý đánh bại tuyển Anh trên loạt sút luân lưu để lên ngôi vô địch.