Cuộc chiến Nga - Ukraine: Thấm mệt?

TTCT - Thông tấn xã Nga Tass 28-5 đăng một tin lạ: "Nga sẵn sàng đàm phán hòa bình với Ukraine, song theo những điều kiện của mình"

Thông tấn xã Nga Tass 28-5 đăng một tin lạ: "Nga sẵn sàng đàm phán hòa bình với Ukraine, song theo những điều kiện của mình". Qua hôm sau, Ukrinform của Ukraine đáp trả: "Mykhailo Podolyak, cố vấn văn phòng phủ Tổng thống, yêu cầu phải tạo ra khu vực phi quân sự 100-120km trên lãnh thổ Nga gần biên giới Ukraine". Trận đánh khốc liệt Bakhmut và trận tỉ thí phi pháo hiện tại đã khiến hai bên thấm mệt?

Mọi sự đều có khởi đầu và kết thúc. Tass 28-5 chạy tít: "Thường dân thiệt mạng trong cuộc pháo kích của Ukraine vào khu vực Belgorod". Ukrinform 30-5 trả đũa: "...đã tìm thấy 1.376 thi thể nạn nhân thiệt mạng ở khu vực Kiev trong thời kỳ chiếm đóng của Nga".

Có thể xem đây là những quả bóng thăm dò đầu tiên sau 460 ngày Nga đem quân vào Ukraine, song hầu như bất thành.

Các điều kiện tiên quyết của Nga

Nếu xem đây là khởi sự thử khai thông tình hình, thì có thể nói phía Nga dường như đã đi bước trước qua việc đại sứ Nga tại Anh Andrey Kelin chấp nhận tham gia một cuộc phỏng vấn trên Đài BBC hôm chủ nhật 28-5.

Đó là một cuộc phỏng vấn không êm xuôi khi đại sứ Nga đã nổi cáu trước vài câu hỏi, song ít nhất ông đại sứ cũng đã phát đi một thông điệp mới: "Chúng tôi muốn hòa bình, nhưng tất nhiên là với những điều kiện nhất định".

Các điều kiện đó là gì? Ông đại sứ nói: "Có hai điều quan trọng. Một, không có mối đe dọa nào từ Ukraine với Nga. Và thứ hai là người Nga ở Ukraine sẽ được đối xử như tất cả các nước khác trên thế giới. Như người Pháp được đối xử ở Bỉ, hay như người Ý, người Đức được đối xử ở Thụy Sĩ, không có gì khác".

Ông đại sứ phải nhấn mạnh như vậy là do, theo ông tại Ukraine những năm qua đã tồn tại "chủ nghĩa dân tộc cực đoan", và tình trạng "vi phạm nghiêm trọng tuyên ngôn nhân quyền".

Thông điệp "hai điều kiện" trên của ông Kelin là rất mới so với tối hậu thư gần đây nhất ngày 27-12-2022 của Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov:

"Kẻ thù Ukraine biết rõ các đề xuất của chúng tôi về phi quân sự hóa và phi hạt nhân hóa các vùng lãnh thổ do chế độ đó kiểm soát, loại bỏ các mối đe dọa đối với an ninh của Nga bắt nguồn từ Ukraine, bao gồm cả những vùng đất mới của chúng tôi. Vấn đề rất đơn giản: Thực hiện các đề xuất đó vì lợi ích của chính các người, bằng không, vấn đề sẽ do quân đội Nga quyết định" (Aljazeera).

Sáu tháng sau tối hậu thư đó, các điều kiện của ông đại sứ Kelin đã mềm mỏng hơn, không còn yêu cầu "phi quân sự hóa và phi hạt nhân hóa", cũng như không còn đe dọa "bằng không, quân đội Nga sẽ giải quyết".

Điều kiện tiên quyết của Ukraine

Vậy điều kiện từ phía Ukraine qua lời ông Podolyak, cố vấn văn phòng phủ Tổng thống, là gì? "Ukraine cần một khu vực phi quân sự 100-120km trên lãnh thổ Nga gần biên giới Ukraine", Ukrinform 29-5 chạy tít.

Cần nói rõ, điều kiện của ông Podolyak là vành đai này nằm bên lãnh thổ Nga. Chuyện vạch ra vành đai an ninh biên giới là điều từng thấy trong xung đột Nga - Ukraine, cụ thể là thỏa thuận Minsk II ký ngày 12-2-2015.

Điều 2 thỏa thuận Minsk II ấn định: "Rút vũ khí hạng nặng của cả hai bên với khoảng cách bằng nhau để tạo khu vực an ninh rộng ít nhất 50km với các hệ thống pháo có cỡ nòng lớn hơn 100mm trở lên; 70km đối với MLRS (pháo phản lực bắn loạt); và 140km đối với MLRS "Tornado-C", "Uragan", "Smerch" và các hệ thống tên lửa chiến thuật "Tochka" ("Tochka U")".

Khi ký thỏa thuận Minsk II, Ukraine đồng ý hai bên cùng rút vũ khí hạng nặng các loại cách xa biên giới từ 50-140km, tùy hạng vũ khí, còn giờ đây họ yêu cầu chỉ phía Nga phải tránh xa biên giới 100-120km. Tất nhiên, đây mới là yêu cầu từ phía Ukraine - song cũng phần nào phản ánh thực tế chiến trường, nhất là thời gian gần đây.

Bản tin ngày 30-5 của Ukrinform cho biết: Trong ngày 29-5, quân đội Nga đã pháo kích 52 lần vào khu vực Kherson, bắn 343 quả đạn súng cối, đại bác và UAV. Mối lo lớn của Ukraine hiện là tên lửa tầm xa và UAV. Cũng Ukrinform:

"Trong đêm 30-5-2023, từ 23h30 đến 4h30, lực lượng chiếm đóng của Nga một lần nữa tấn công Ukraine bằng máy bay không người lái Shahed-136/131 của Iran. Tổng cộng 31 máy bay không người lái kamikaze đã được phóng từ phía bắc và phía nam. Phòng không đã bắn rơi 29/31 chiếc. Hầu hết các UAV đã bị loại bên ngoài thủ đô và bên ngoài thành phố Kiev".

Tàn cuộc?

Thực tế chiến trường cho thấy Ukraine cũng tấn công Nga bằng phi pháo và UAV tương tự. Thậm chí, rất có thể họ đã vươn tay tới tận Matxcơva, qua vụ tấn công bằng UAV gây nhiều ồn ào, dù ít thiệt hại, ở thủ đô Nga sáng sớm thứ ba 30-5.

Truyền thông Nga cho hay một số máy bay không người lái đã tấn công một số tòa nhà ở Matxcơva. Thị trưởng thành phố Sergeu Sobyanin nói các cao ốc này "bị hư hại nhẹ", và vì mục đích an toàn, cư dân của hai khu chung cư đã được sơ tán.

Có thể thấy tình hình chiến sự đã xoay chiều so với năm 2015, hay thậm chí với tháng 12-2022, khi ông Lavrov còn ra tối hậu thư cho Ukraine. Giờ thì cả hai phía đều "có qua, có lại".

Trong khi đó tại Tallinn hôm thứ sáu 26-5, lãnh đạo của Đức và các nước Baltic đã họp và nhất trí rằng cuộc chiến tranh không thể kết thúc bằng tình trạng đóng băng, vì nó sẽ trở thành nơi sinh ra xung đột trong tương lai. "Đó là lý do tại sao chúng tôi đang hỗ trợ Ukraine chừng nào còn cần thiết. Nga phải rút quân và đây là cơ sở cho hòa bình", Thủ tướng Đức Olaf Scholz nói.

Cuộc họp trực tuyến lần thứ 12 của Nhóm Tiếp xúc quốc phòng Ukraine, quy tụ 50 quốc gia đang cam kết hỗ trợ Ukraine tổng cộng 65 tỉ USD, diễn ra hôm 25-5 dưới sự chủ tọa của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd J. Austin và Tổng tham mưu trưởng liên quân Mỹ Mark A. Milley.

Cuộc họp kết luận rằng cơ bản, "việc huấn luyện quân sự và hỗ trợ an ninh mà Nhóm Tiếp xúc đã thực hiện, cùng lòng dũng cảm và tài tháo vát đáng kinh ngạc của người dân Ukraine, đã có vai trò quyết định".

Bộ trưởng Austin nhấn mạnh rằng những tuần lễ qua, Nga đã tăng cường không kích dữ dội vào các thành phố và cơ sở hạ tầng Ukraine, nên yêu cầu cấp bách của Ukraine là phòng không trên mặt đất.

"Nhóm sẽ tiếp tục nỗ lực hết sức để giúp Ukraine bảo vệ bầu trời, đáp ứng nhu cầu của Ukraine về một hệ thống phòng không mặt đất có kiến trúc nhiều lớp mạnh mẽ", ông Austin nói.

Một hệ thống phòng không nhiều lớp sẽ không dựa vào máy bay F-16 do chi phí quá đắt (1 tỉ USD 10 chiếc, cộng thêm 1 tỉ USD bảo dưỡng và vận hành), mà gồm các hệ thống tên lửa Patriot (của Mỹ), tầm gần IRIS-T (của Đức), tầm trung và tầm xa NASAMS (Na Uy).■

Những tin tức mới về các cuộc không kích chủ yếu bằng UAV và tên lửa tầm xa đã che lấp tin tức về trận bộ chiến Bakhmut kịch liệt mới kết thúc tuần trước. Tass 27-5 loan tin thương vong của Ukraine ở Artyomovsk (cách Nga gọi Bakhmut) lên tới 40.000 người. Theo Tass, trận chiến giành thành phố bắt đầu vào ngày 1-8-2022 và kết thúc ngày 20-5-2023. Trước khi giao tranh nổ ra, thành phố này là nơi sinh sống của 72.000 người.

Còn Ukrinform 30-5 đưa tin: "Lính đánh thuê Wagner PMC ở Bakhmut đang được thay thế bằng lính dù và các đơn vị bộ binh cơ giới của quân chiếm đóng, Serhii Cherevatyi, người phát ngôn của tập đoàn quân phía đông Lực lượng Vũ trang Ukraine, loan báo: "Các biện pháp thay quân luân phiên đang diễn ra ở đó chủ yếu là do những tổn thất lớn của nhóm tội phạm Wagner. Họ buộc phải thay người"".