Phóng to

Phụ huynh chờ đợi con em mình trong kỳ thi ĐH, CĐ năm 2013 (ảnh mang tính minh họa) - Ảnh: Như Hùng

Năm ấy, con gái của chúng tôi thi trượt đại học ở cả hai khối. Cháu và chúng tôi đều rất buồn bởi học lực của cháu khá tốt và trường cháu thi không phải ở tốp đầu, nghĩa là vừa sức cháu. Nhưng không thể để cháu chìm đắm trong nỗi buồn rồi nảy sinh những ý nghĩ tiêu cực, chúng tôi tìm cách nâng đỡ cháu.

Kỳ thi kết thúc, cháu nói làm bài không tốt lắm. Đã phán đoán được phần nào kết quả nhưng chúng tôi vẫn cho cháu đi du lịch cùng cơ quan tôi và động viên cháu cứ giữ vững tinh thần. Đến khi có điểm chính thức, biết rớt cả hai khối, cháu xấu hổ không dám ra đường, né tránh mọi người, không giao tiếp với bạn bè, khách đến nhà cháu ở lì trong phòng. Ngay cả đối với cha mẹ, cháu cũng mang mặc cảm có lỗi, đã phụ công chăm sóc, tin tưởng cháu bấy lâu. Nhìn cháu buồn bã, hốc hác, phờ phạc, lòng tôi quặn thắt. Đau vì cháu thi rớt thì ít mà đau vì cháu tiều tụy như không còn sức sống thì nhiều. Chúng tôi xác định sức khỏe của con (đặc biệt sức khỏe tâm thần) là quan trọng nhất. Mình buồn một, con buồn mười. Con còn non nớt, bồng bột, nông nổi, tính tự ái cao, hay suy diễn, thổi phồng nỗi đau của mình nên dễ gục ngã trước những thất bại đầu đời, thậm chí dễ có những hành động dại dột. Vả lại, trong chuyện này cũng có lỗi của chúng tôi phần nào.

Một tối, tôi rủ cháu đi dạo công viên. Lúc ngồi ghế đá nghỉ ngơi, mẹ con trò chuyện. Tôi nói với cháu khá nhiều. Nào là về ý nghĩa thật sự của cuộc sống; nào là chuyện “có chí thì nên”, chẳng vì không đậu đại học mà tương lai khép lại. Tôi kể chính mẹ cũng phải “đi đường vòng”, tốt nghiệp hệ cao đẳng, ra trường 10 năm mới thi tiếp lên đại học, quãng thời gian 13 năm trước khi vào đại học với mẹ hoàn toàn không vô ích. Nào là thất bại này có những sai lầm của cả con và cha mẹ trong chuyện lựa chọn trường, khối thi và cách học... Con thì không xác định rõ sở trường của mình, không ham thích đặc biệt môn nào hoặc ngành nghề nào cả, nên theo các bạn con thi vào hai khối A, B (cho chắc). Vì không xác định khối thi ngay từ đầu cấp, thậm chí đầu lớp 12 nên con học đều các môn, không học thêm bất cứ môn nào nhằm hướng tới kỳ thi tuyển sinh đại học. Tôi cũng nhận lỗi của mình là chưa thật sự hiểu con, chưa tư vấn cho con thấu đáo và chưa giúp con tập trung trí lực vào trọng tâm. Thi cùng lúc hai khối là quá vất vả cho con. Để con “tự bơi” mà cứ tưởng như thế là tôn trọng nguyện vọng của con...

Sau buổi tối đó, cháu đã tươi tỉnh hơn. Những ngày kế tiếp, chúng tôi đối xử với cháu bình thường, không tỏ ra xót thương, buồn bã hay tức bực. Nhiều “giấy gọi” của các trường dân lập gửi đến nhưng cháu không muốn vào trường nào mà xin được thi lại. Để chuẩn bị cho kỳ thi năm sau, chúng tôi đã cùng cháu suy nghĩ, bàn bạc nghiêm túc về ngành nghề tương lai, sao cho vừa phù hợp sở thích, năng lực của cháu vừa với khả năng tài chính của cha mẹ và nhu cầu, xu hướng của xã hội. Cháu chọn một trường khối D. Năm đó cháu đậu, vượt điểm chuẩn 4-5 điểm.

Từ đó, chúng tôi rút ra cho mình bài học: tôn trọng ý kiến của con nhưng cần biết tính cách con để can thiệp đúng lúc, đúng mức. Đồng thời cần giáo dục con biết bình tĩnh trước những thất bại, suy xét nguyên nhân và tìm hướng giải quyết để con chủ động trước mọi tình huống của cuộc sống hơn là khi con thất vọng mới “làm tư tưởng”. Tôi cũng nghĩ rằng có lẽ cha mẹ nên bắt đầu suy nghĩ đến việc hướng nghiệp cho con từ những năm trung học cơ sở - điều mà nhiều nước tiên tiến thực hiện từ đầu cấp (cuối cấp tiểu học đã chuẩn bị). Căn cứ vào sức học, thể lực, sở thích của con, cộng thêm hoàn cảnh kinh tế của gia đình, cha mẹ có thể bàn tính với con là tiếp tục học trung học phổ thông hoặc theo học một nghề nào đó cho phù hợp.