Một góc Cảng Hải Phòng nhìn từ trên cao - Ảnh: NAM TRẦN

Ông Nguyễn Văn Vịnh cho biết:

Hải Phòng không chỉ có vị trí, vai trò đặc biệt trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng Đông Bắc bộ, mà còn có tầm lớn hơn vươn ra phía Bắc và cả nước. Hải Phòng là một trong năm thành phố trực thuộc trung ương, là một trong những đô thị phát triển của cả nước.

Nơi đây là đầu mối về giao lưu, giao thương trong nước và quốc tế, liên kết với vùng Tây Nam (Trung Quốc) qua tuyến hành lang Vân Nam (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; tuyến Nam Ninh (Trung Quốc) - Lạng Sơn- Hà Nội - Hải Phòng, tuyến ven biển... Do vậy, đây được xem là cửa ngõ phía Bắc tiến ra thế giới của Việt Nam.

Với vị thế là đầu mối về kinh tế, nếu liên kết tốt về phát triển hạ tầng giữa Hải Phòng và các địa phương khác, sẽ tạo ra cơ hội để khai thác những phần lãnh thổ còn lại của phía Bắc. Lợi thế của Hải Phòng là hạ tầng giao thông, khi ở đây có sự phát triển ở hầu hết các loại hình hạ tầng giao thông kết nối, bao gồm đường sắt, đường biển, đường thủy nội địa, hàng không, đường bộ.

* Hải Phòng có rất nhiều lợi thế để phát triển, nhưng hệ thống hạ tầng hiện nay của thành phố đã tương xứng với tiềm năng hay chưa?

Trong nhiều năm qua, hệ thống kết cấu hạ tầng, trong đó có hạ tầng giao thông của cả nước và Hải Phòng đã được mở rộng và phát triển. Nhưng để đáp ứng nhu cầu thì vẫn còn thiếu nhiều, vì những công trình đầu tư lớn về hạ tầng như ở Hải Phòng cũng mới đang ở giai đoạn khởi động hoặc đang đầu tư xây dựng.

Ví dụ như cảng biển Lạch Huyện là cảng nước sâu cửa ngõ phía Bắc, vẫn đang làm và phải đến sau 2020 mới hoàn thiện. Hay hệ thống đường kết nối hiện mới có đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, còn đường kết nối sang Hạ Long đang trong giai đoạn xây dựng. Hệ thống kết nối ven biển từ Hải Phòng đi Thanh Hóa, hệ thống Đường 10 vẫn chưa được đầu tư hoàn chỉnh. Hệ thống đường sắt quá lạc hậu, tồn tại cả hàng trăm năm nay, nên kết hợp tổ chức vận tải đa phương thức còn rất kém...

Nếu hạ tầng giao thông Hải Phòng được mở rộng, tăng tính kết nối với các địa phương, vùng lân cận, đạt được tính đồng bộ cao về hạ tầng của cả phía Bắc thì vị trí, vai trò của Hải Phòng sẽ được phát huy tốt hơn, hiệu quả phát triển sẽ cao hơn.

* Hải Phòng cần làm gì để huy động nguồn lực tư nhân cho đầu tư hạ tầng?

Cầu vượt biển Đình Vũ - Cát Hải nối TP Hải Phòng với khu kinh tế mới Đình Vũ - Cát Hải - Ảnh: NAM TRẦN

Cần phải điều chỉnh thể chế, chính sách, và điều này thì vượt ra khỏi tầm của Hải Phòng. Hiện Chính phủ đang chuẩn bị xây dựng Luật về đối tác công tư, kỳ vọng sẽ giúp tháo gỡ thể chế liên quan cho nhiều địa phương.

Trước mắt, trong bối cảnh cần đầu tư cho hạ tầng mà nguồn lực có hạn. Hải Phòng cần tận dụng tốt các cơ chế, quy định nói chung về đầu tư phát triển hạ tầng và của thành phố để thu hút nguồn lực như hỗ trợ dự án xã hội, giải phóng mặt bằng dứt điểm. Đồng thời, cần tạo cơ chế để dự án đầu tư đảm bảo tính an toàn, tránh rủi ro và sử dụng nguồn lực nhà nước, ngân sách địa phương hỗ trợ một cách thận trọng, hiệu quả.

* Hải Phòng đã được hưởng cơ chế đặc thù về tài chính, theo ông, liệu đã đủ giúp thành phố "cất cánh"?

Hải Phòng có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ sự phát triển của kinh tế phía Bắc và cả nước, nên nếu chỉ dựa vào cơ chế đặc thù trên mà "cựa quậy" trong đó, thì sẽ khó để phát triển.

Sự phát triển của Hải Phòng không chỉ nằm trong không gian của địa phương này, mà cần có tầm nhìn với tư duy mở rộng hơn, không gian lớn hơn, trên cơ sở đồng bộ thể chế, chính sách khác đi kèm. Cơ chế đặc thù không phải là "đũa thần" giúp cho thành phố phát triển.

Do đó, Hải Phòng đừng hiểu rằng đây là chính sách riêng cho mình, vì muốn phát triển được thì phải có sự phối hợp với các địa phương lân cận, đảm bảo sự phát triển liên vùng và cả nước.

Trong chương trình phát triển cũng như xây dựng hạ tầng, Hải Phòng cần tham khảo địa bàn và địa phương lân cận, trong khuôn khổ đầu tư chung của cả nước và Bắc bộ. Để đạt hiệu quả, Hải Phòng cần chú ý phối hợp ngay trong quá trình chính sách, đảm bảo làm sao cụ thể hóa chương trình phát triển của thành phố với các tỉnh lân cận, cả vùng và cả nước.

Ngoài ra, kết cấu hạ tầng không chỉ dừng lại ở hạ tầng giao thông. Do đó, để thu hút nhà đầu tư vào lĩnh vực cơ sở hạ tầng khác thì việc đồng bộ thể chế và chính sách cũng rất quan trọng. Chính sách cần tạo ra sự thông thoáng, rõ ràng, công bằng, tránh rủi ro và giúp nhà đầu tư sinh lời. Với mỗi dự án, các cơ chế cần phải minh bạch, ổn định, nhà đầu tư tham gia đến đâu, bảo lãnh những gì, vai trò của nhà nước ra sao... để có niềm tin và độ an toàn.

Hải Phòng là một trong năm thành phố trực thuộc trung ương, có nguồn thu lớn nhưng với cơ chế hiện nay thì nguồn thu để lại cho địa phương vẫn không thể đáp ứng cho nhu cầu phát triển về kết cấu hạ tầng.

Các công trình phát triển hạ tầng của Hải Phòng đều là những công trình lớn, làm đầu mối kết nối cả khu vực Bắc bộ, cả nước. Nên nhu cầu vốn đầu tư rất lớn, mà ngay cả ngân sách trung ương cũng khó có thể đáp ứng. Do đó, việc thu hút nguồn lực bên ngoài là tất yếu và đây cũng là thách thức lớn với thành phố.