Theo AP, NSA thu thập được tài liệu này từ CIA theo Đạo luật tự do thông tin. Những tài liệu mật được thực hiện từ năm 1992-2004 hé mở một số thông tin mới về sự hiểu biết của nước Mỹ trước khi xảy ra vụ khủng bố 11-9-2001.

Phóng to

Một trong những nguyên nhân dẫn đến vụ 11-9 là do chính quyền Mỹ đã không đánh giá đúng mức độ nguy hiểm của nhóm khủng bố Al Qaeda - Ảnh: Time

Nhiều thông tin trong số tài liệu này đã được Ủy ban 11-9 trích dẫn trong báo cáo xuất bản năm 2004 của mình.

Theo báo cáo của Ủy ban khi đó, vụ 11-9 xảy ra do Mỹ không biết cách xây dựng các kịch bản lường trước, cũng như không kết nối các thông tin liên quan để ngăn chặn vụ tấn công.

Thất bại do… thiếu tiền

Tháng 4-2000, trước khi xảy ra vụ 11-9, đơn vị đặc biệt của CIA chuyên săn lùng Osama bin Laden đã khiếu nại về việc cạn kiệt tài chính. Các nhà phân tích khi đó đánh giá khả năng bắt được trùm khủng bố này là cực kì thấp.

Vào thời điểm đó, Al Qaeda là mối lo ngại lớn với các đơn vị tình báo Mỹ sau khi xảy ra vụ đánh bom Đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania vào năm 1998 khiến nhiều người thiệt mạng, trong đó có hai nhân viên CIA. Bin Laden đã tuyên bố một cuộc thánh chiến chống lại nước Mỹ, và CIA cũng nhận được nhiều cảnh báo về ý định không kích Mỹ của Al Qaeda.

Trong tài liệu tựa “Cập nhật về Hồi giáo cực đoan” có đoạn đơn vị của CIA yêu cầu “phải khẩn trương bổ sung ngân sách”. Kinh phí bổ sung lúc đó đang được Hội đồng an ninh quốc gia và Văn phòng quản lý Ngân sách Nhà Trắng xem xét.

Vì tài chính eo hẹp nên đơn vị này đã “chuyển từ trạng thái tấn công sang phòng thủ” - theo tài liệu viết, đồng thời hoãn lại một số kế hoạch chi tiết để theo dõi Al Qaeda mà phải sử dụng nguồn lực hiện có.

Chương trình có tên “Sáng kiến Uzbek”, được đề cập đến trong cùng tài liệu, là một trong những kế hoạch tốn kém mà CIA thực hiện khi đó. Theo đó, CIA sẽ chi trả cho một số người để giám sát những tay chân của Bin Laden ở Uzbekistan.

Tài liệu không ghi liệu ngân sách yêu cầu có được thông qua hay không. Nhưng có đoạn ngụ ý cuộc tấn công 11-9 xảy ra là do những trưởng nhóm theo dõi Bin Laden trước đó, cũng như chính quyền Bush và Clinton, đã không hoàn toàn đánh giá đúng mối nguy hiểm này, dẫn đến không hỗ trợ đầy đủ cho hoạt động của họ.

Bin Laden chuyển tiền đến Afghansitan

Tài liệu cho thấy Mỹ lo ngại khả năng Bin Laden sử dụng hãng hàng không quốc gia Afghanistan để vận chuyển một lượng lớn tiền từ Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) vào Afghanistan hồi cuối những năm 1990. Lúc này, Afghanistan còn do phe Taliban cai trị và che chở cho Bin Laden.

Phóng to

Từ khi bắt đầu chiến dịch truy lùng Osama Bin Laden vào năm 1998, người Mỹ chỉ thực sự tiêu diệt trùm khủng bố này sau 13 năm - Ảnh: Time

Tài liệu viết các quan chức CIA trong tháng 6-1999 đã thúc giục cấm vận hãng hàng không Ariana nhằm ngăn chặn kế hoạch chuyển tiền của Bin Laden. Cuối năm đó, Mỹ và Liên Hiệp Quốc ban hành những lệnh trừng phạt khắc nghiệt lên Afghanistan và hãng hàng không Ariana, buộc hãng này hủy toàn bộ chuyến bay và đóng cửa tất cả chi nhánh nước ngoài.

Trong một trường hợp khác, các đơn vị tình báo Mỹ đã nghi vấn một trong những kẻ không tặc với Cơ quan tình báo Iraq. Nghi vấn này sau này được chứng minh là sai, nhưng đó là một trong các lý do mà Nhà Trắng dùng để phát động chiến dịch tấn công Iraq.

Khả năng bắt giữ Bin Laden dưới 5%

Hàng trăm trang tài liệu mật cũng miêu tả lại trình tự các nỗ lực của CIA để bắt Bin Laden.

Trong một tài liệu ghi thời gian tháng 3-2004 có ghi lại ý định của CIA muốn nhờ phía Afghanistan bắt Bin Laden vào cuối thập niên 1990. Kế hoạch này được đánh giá không khả thi.

Khi đó, CIA đánh giá rằng không có đơn vị chiến đấu nào ở Afghanistan đạt được 10% cơ hội để bắt giữ Bin Laden vốn luôn được bảo vệ dày đặc.

Một lựa chọn khác được đưa ra là nhờ cậy ông Ahmed Shad Massoud, thủ lĩnh của Liên minh phương bắc vốn là người có quan hệ tốt với CIA và cũng đấu tranh chống Taliban. “Nhưng ngay cả khi ông ta nhận lời thì cơ hội thành công chưa tới 5%” - báo cáo viết.

Ngày 9-9-2001, Al Qaeda tổ chức chiến dịch và tiêu diệt ông Massoud.