Ảnh: H.T.PHỐ

Cuốn sách mỏng, vỏn vẹn 124 trang, được nhà thơ Quang Dũng viết từ năm 1952. Cùng năm đó, ông đã có ý định xuất bản nên viết "Mấy lời nói trước cùng độc giả".

Trong đó, ông quả quyết: "Câu chuyện tôi viết đây là chuyện cũ đã năm năm rồi. Khi mà đoàn quân khu Tây Tiến hoạt động là lúc mà tiếng súng kháng chiến toàn quốc mới bắt đầu nổ, công tác chính trị của bộ đội hồi đó nặng ở phần tuyên truyền cho quần chúng tham gia kháng chiến, hiểu mục đích kháng chiến".

Về mục đích viết cuốn này, Quang Dũng "chỉ hoài bão là người đọc sẽ thấy yêu quãng thời gian hoạt động của cái đơn vị ấy giữa những người dân giản dị, trong những khung cảnh muôn phần thay đổi của đất nước".

Chu toàn với cuốn sách đến nỗi sau bài này tác giả còn viết "Thêm một vài dòng...". Ở đó, ông khẳng định: "Những tên người trong truyện này, đều là tên thật cả. Những sự ghi chép đây, tác giả chép nguyên sự thực. Hôm nay khi cuốn sách đang ở tay bạn đọc, khi cái quãng đời này đang diễn lại trong trang giấy, thì trong số những người có tên ký ở trên đây cũng đã khuất đi vô số...".

Đó là Như Trang đã hi sinh ở đỉnh Trường Sơn; là Đoàn Hải gục trên bàn làm việc, khi còn đang xây dựng trung đoàn; là Tuấn Sơn chết vì một trận đại bác của địch trên đường số sáu; rồi ông Thao Hanh, bị trúng đạn khi vượt qua sông Mã, lúc đang đi cùng đội võ trang công tác Miền Tây thành lập về sau này...

Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì tập bản thảo Đoàn võ trang tuyên truyền Biên khu Lào - Việt đã không được in. Và từ đó đến nay, 67 năm đã đi qua, lần đầu tiên bản thảo này mới được NXB Kim Đồng ấn hành với nhan đề Đoàn binh Tây Tiến.

Tập sách thuật lại chi tiết việc thành lập Đoàn võ trang tuyên truyền ngay từ những ngày đầu, với hạt nhân là một số chiến sĩ của Trung đoàn Thủ đô.

Quãng thời gian Quang Dũng tham gia đoàn quân Tây Tiến được kể lại sinh động, qua đó cho ta biết thêm nhiều điều cụ thể về các chiến sĩ Việt - Lào; về sự tham gia của đoàn nhạc binh nổi tiếng của nhạc trưởng Đinh Ngọc Liên trên mặt trận. Tác giả cũng không quên dành lời tri ân cho những người bạn chiến đấu của Trung đoàn 52 Tây Tiến và ôn lại "những kỷ niệm chiến đấu lúc ban đầu, gian khổ nhưng vui vui...".

Những tư liệu trong tập di cảo lần đầu tiên được công bố sẽ giúp độc giả có thêm những tư liệu chân xác để hiểu sâu, hiểu kỹ hơn về một Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc / Quân xanh màu lá dữ oai hùm...

Tọa đàm thơ Quang Dũng

TT - Buổi tọa đàm về thơ Quang Dũng và giới thiệu tập thơ Mắt người Sơn Tây của ông do Công ty Văn hóa & Truyền thông Nhã Nam phối hợp cùng Trung tâm Văn hóa Pháp L’Espace tổ chức diễn ra vào 18g hôm nay 5-6 tại 24 Tràng Tiền, Hà Nội.