Nhà văn Nguyên Ngọc công bố 3 giải phát hiện mới - Ảnh: L.Điền

Năm nay ban tổ chức Sách hay không có tiết mục trao giải, tuy vậy, buổi công bố giải cũng thu hút rất đông bạn đọc trẻ đến để chào đón những quyển sách được chọn và vinh danh bởi 7 hội đồng chuyên môn được xem là “có mắt xanh” nhất trong các giải thưởng về sách hiện nay của Việt Nam.

Trong phát biểu khai mạc, nhà nghiên cứu Bùi Văn Nam Sơn - thành viên Hội đồng xét giải - nhắc lại mục đích của giải Sách hay xuyên suốt trong 5 năm qua vẫn không thay đổi, đó là góp phần lựa chọn sách hay, quảng bá, lan tỏa tri thức từ những quyển sách hay… làm cho những quyển sách này đến được với công chúng nhiều hơn.

Những cuốn sách hay

Tôn vinh những giá trị sách hay cũng chính là lời cảm ơn các tác giả, dịch giả đã nỗ lực làm ra những tác phẩm hay cho xã hội.

Ông Bùi Văn Nam Sơn cũng nhìn lại kinh nghiệm từ 4 kỳ trao giải trước và cho rằng mặc dù có thể còn có những sơ sót, nhưng sách hay đã được xã hội thừa nhận là một giải thưởng: công minh, khách quan và chân thành. Đây thực sự là một giải thưởng đến từ công chúng, từ bạn đọc.

Ở mảng kinh tế, quyển Chủ nghĩa tự do truyền thống (của Ludwig von Mises, Phạm Nguyên Trường dịch) được trao giải tác phẩm dịch. Chuyên gia kinh tế Bùi Văn nhận định đây là một quyển sách quan trọng theo trường phái thị trường châu Âu và đang rất cần thiết cho Việt Nam, nhất là trước sức ép của kinh tế thị trường hiện nay.

Ở mảng quản trị, lần đầu tiên một quyển của Jim Collins nhận được sự đồng thuận cao của các chuyên gia trong Hội đồng tuyển chọn, đó là quyển Từ tốt đến vĩ đại (Trần Thị Ngân tuyến dịch), trình bày các trường hợp doanh nghiệp, tập đoàn trong quãng thời gian 15 năm đã từ ngưỡng “tốt” vươn lên để thành “vĩ đại”.

Ở hạng mục Sách Giáo dục, giải sách viết thuộc về quyển Một trăm năm Đông Kinh nghĩa thục (nhiều tác giả), đây là những bài khảo cứu của học giới dịp kỷ niệm tròn 100 năm Đông Kinh Nghĩa Thục. Theo nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung, đây là mô hình trường học chỉ tồn tại trong 9 tháng nhưng rất ấn tượng và có ảnh hưởng đến tận ngày nay.

Giải sách dịch trao cho quyển Ý niệm đại học (của Karl Jaspers, Hà Vũ Trọng & Mai Sơn dịch). Quyển này có giá trị tham khảo cho Việt Nam nhất là trong tình trạng bùng nổ hỗn loạn các trường đại học hiện nay, có thể tìm thấy câu trả lời cho vấn đề “như thế nào thì đại học mới là đại học” vốn là câu chuyện đang thời sự ở ta.

Hai giải thưởng của hạng mục sách nghiên cứu năm nay trao cho quyển Việt Nam và Nhật Bản: Giao lưu văn hóa (của GS. Vĩnh Sính) và Luận về biếu tặng (của Marcel Mauss, Nguyễn Tùng dịch).

Nhà nghiên cứu Bùi Văn Nam Sơn -đại diện hội đồng chọn sách nghiên cứu nhận định quyển này mang thông điệp sống động và nóng bỏng cho tất cả chúng ta, bởi sách trình bày không chỉ những tương đồng và dị  biệt trong văn hóa Việt Nam - Nhật Bản có so sánh Việt Nam - Trung Quốc, mà còn rất nhiều tư liệu khoa học bổ ích.

Còn quyển Luận về biếu tặng của Marcel Mauss là công trình có giá trị học thuật đặc biệt. Mauss là cha đẻ của nhân học và xã hội học hiện đại, ông quan tâm đến ẩn ngữ của biếu tặng - hoạt động chỉ có ở con người.

Năm nay, hạng mục sách thiếu nhi trao giải sách viết cho quyển Đất rừng phương nam của Đoàn Giỏi, bản in năm 2015 của NXB Kim Đồng nhân kỷ niệm 90 năm ngày sinh của tác giả; và quyển Những cuộc phiêu lưu của Pinocchio (của Carlo Collodi, AY dịch) được trao giải sách dịch.

Sách hay nhưng không mấy người tìm đọc 

Một trong những hạng mục được chờ đón nhất là Sách văn học, hội đồng tuyển chọn quyết định trao giải sách viết cho quyển Miền hoang của Sương Nguyệt Minh - tiểu thuyết viết về đề tài cuộc chiến tranh ở chiến trường Campuchia và giải sách dịch được trao cho quyển Những đứa con của nửa đêm (của Salman Rushdie, Nham Hoa dịch).

Ngoài ra, ba quyển được trao giải ở hạng mục Phát hiện mới đều là những quyển đáng chú ý: Những đỉnh núi du ca - Một lối tìm về cá tính H’mông (Nguyễn Mạnh Tiến), Hồ sơ về Lục Châu học: Tìm hiểu con người ở vùng đất mới dựa vào tài liệu văn, sử bằng Quốc ngữ ở miền Nam từ 1865-1930 (Nguyễn Văn Trung), Nhật ký sen trắng (Cao Huy Thuần).

Trong phần giao lưu với bạn đọc đến dự buổi công bố giải, GS Phan Văn Trường bày tỏ niềm tin tưởng vào giải thưởng Sách Hay và hy vọng những tuyển chọn hàng năm như thế này có thể giúp không chỉ cho thiếu nhi và cả người lớn tìm đến đúng những tác phẩm đáng đọc.

Bạn đọc Lê Đức Duy nêu thực tế là có một số sách đoạt giải sách hay hiện không còn tìm mua được nữa, như Những đỉnh núi du ca - Một lối tìm về cá tính H’mông vốn chỉ in 500 cuốn và đến nay không tìm thấy trên thị trường. Từ đó, Duy nêu ý kiến nên chăng cần khuyến khích các nhà xuất bản và phát hành đầu tư in ấn nhiều hơn nữa.

Tuy nhiên, ông Giản Tư Trung - thành viên Ban tổ chức - cho rằng việc các sách hay ở ta không được mấy người tìm đọc chính là lý do khiến cho sách in ra số lượng ít, và điều này cũng chính là lý do để ra đời sách hay với mục đích lan tỏa sách hay đến với người cần đọc.

Nhà hoạt động giáo dục Giản Tư Trung trao đổi với bạn đọc tại giải sách hay - Ảnh: L.Điền

GS Phan Văn Trường phát biểu về sách hay - Ảnh: L.Điền