Tomasz Kot (vai Wiktor) và Joanna Kulig (vai Zula) trong phim - bộ phim đã nhận được hai đề cử quan trọng của Oscar 2019 là Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc và Đạo diễn xuất sắc - Ảnh: IMDb

Tình yêu trong phim của Paulikowski là một thứ hợp - tan đầy sóng gió, vượt trên ranh giới địa lý và thời gian, và trên hết là nỗi lưu luyến mãnh liệt bị lu mờ bởi chính mâu thuẫn của con người.

Xuyên suốt chiều dài của phim Cold war, kể từ khi nhạc trưởng Wiktor (Tomasz Kot) bị cuốn hút bởi thần thái tựa như Liv Ullman và tinh thần phóng khoáng pha chút hỗn loạn của Zula (Joanna Kulig), họ hứa và thất hứa, nương tựa và phản bội lẫn nhau, cùng từ bỏ rồi xác nhận lại danh tính để có thể tồn tại ở bất cứ nơi nào cuộc đời họ xô đẩy tới - Ba Lan, Đông Berlin, Paris, Nam Tư, lại là Paris, Ba Lan một lần nữa.

Zula và Wiktor lao vào nhau, rồi lại rời xa nhau vì chuỗi dài những cãi vã, ghen tuông, hiểu lầm, buộc tội. Và vì anh đợi nhưng cô không chắc và không thể nên không tới, khi họ táo bạo quyết định chạy trốn sang Paris cùng nhau.

Wiktor ra đi, vô tình khởi xướng một chu kỳ những cuộc chia ly và đoàn tụ, khi ham muốn và dự định cá nhân đơn thuần luôn bị can thiệp và thỏa hiệp hết lần này đến lần khác.

Các bộ phim của Paulikowski thường đan xen lẫn lộn xung đột lịch sử với cuộc sống và các mối quan hệ của các nhân vật, đến mức những bất ổn cá nhân và thời cuộc nhiều khi trở nên không thể phân biệt được.

Zula và Wiktor khốn khổ khi không có tình yêu của người kia, nhưng còn khốn khổ hơn khi họ bên nhau. Giữa họ, cũng như tình cảm của họ với đất nước Ba Lan, có một sức hút sâu trong tiềm thức, không thể lý giải nổi.

Một nhân vật trong phim đã gọi âm nhạc truyền thống của Ba Lan là "những bài hát của nỗi đau và sự nhục nhã". Hay đây chính là sự mô tả cho những trải nghiệm tình yêu nguyên thủy và ngất ngây?

Giống như phim Ida, Cold war có khung hình tỉ lệ 4:3 hàn lâm mang lại cảm giác chật chội như một khối hộp. Giữa sự tĩnh lặng tuyệt đối, đôi khi các nhân vật hiện lên ở góc hình nhỏ bé và lạc lõng như chính số phận của họ.

Đôi khi, như cách Zula nhảy múa say sưa, tỉ lệ khung hình này tạo nên một xung đột giữa cảm giác giải thoát và vướng mắc đan xen. Mỗi lần Zula và Wiktor bước đi thật xa khỏi người khác chỉ để thấy rằng không thực sự có tự do, bất cứ nơi nào họ thấy mình ở đó.

Đề tài tình yêu lãng mạn, trữ tình dường như không được các nhà làm phim ưa thích trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, Paulikowski đã tạo được dấu ấn riêng trong đề tài cũ kỹ này bằng những câu chuyện tình được thêu dệt lỏng lẻo, nhấn nhá như dòng chảy của âm nhạc trên nền bối cảnh đơn sắc, tối giản.

Tự do và nô lệ, trốn thoát và giam cầm, khi các nhân vật của Paulikowski vượt những ranh giới thời gian, địa lý, văn hóa, chính trị và cuối cùng là tồn tại, âm nhạc hiện lên như một thứ phương tiện của sự tự do, giải phóng.

Cold war vẽ nên một cuộc hành trình du dương phản chiếu vòng cung của các nhân vật, đan xen câu chuyện của họ với những bản ballad dân gian, những bài hát ca ngợi lãnh tụ, nhạc jazz, rock và blues.

Và cứ thế, những bài hát này lặp đi lặp lại nhiều lần khi mối quan hệ của cặp đôi Zula - Wiktor thay đổi như những biến thể của một chủ đề âm nhạc.

Câu chuyện của họ - sự quyến rũ, khao khát, hợp - tan được kết nối bởi âm nhạc họ tạo ra cùng và không cùng nhau. Khi tất cả bị tước đi, họ phát hiện ra trong một vài khoảnh khắc nhỏ, sự bình yên trong tình yêu ràng buộc hai con người với nhau.

TTO - Bộ phim Blue jay tinh tế nắm bắt khoảng khắc khi kí ức ùa về với hai người từng là tình nhân của nhau, để họ có lại được những giây phút đẹp trong cuộc sống vốn bình lặng ở hiện tại.