GS.TSKH Nguyễn Hữu Việt Hưng:

Không ít sinh viên từ chối vinh dự

Tôi được đào tạo tại Trường ĐH Tổng hợp, khi được giữ lại làm cán bộ thì đó là vinh dự tột bậc, là tôi hay ai cũng không bao giờ nghĩ đến việc từ chối vinh dự đó. Nhưng hiện tại khi chúng tôi giữ sinh viên giỏi ở lại trường dù có thể các em chưa phải là xuất sắc lắm, thì không ít sinh viên đã từ chối cơ hội mà tôi vẫn muốn gọi là vinh dự đó. Tiền lương, cơ chế đãi ngộ như hiện nay không thể giúp các em duy trì được cuộc sống.

Còn có những thứ quý hơn vàng...

Tuy là buổi đối thoại giữa bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ với các nhà khoa học, nhưng bất ngờ chủ đề được các nhà khoa học quan tâm nhất, đặt nhiều câu hỏi nhất lại là về tình hình biển Đông. Những câu hỏi này đều do các nhà khoa học đề nghị được Phó thủ tướng Vũ Đức Đam - khách mời của lễ trao thưởng - giải đáp trực tiếp. Tuổi Trẻ ghi lại phần đối thoại, trao đổi đặc biệt này.

* “Quốc gia hưng vong, sĩ phu hữu trách”, tình hình biển Đông đang rất phức tạp. Vậy giới khoa học, giới trí thức nên làm gì lúc này để sát cánh cùng những lực lượng đang ngày đêm canh giữ biển trời?

- Phó thủ tướng Vũ Đức Đam: Để thế nước mạnh thì phải xây dựng đất nước phát triển. Đây chính là chiến lược mà chúng ta đang đeo đuổi. Chúng ta không nên bi quan rằng khoa học VN được đầu tư ít hơn 30-40 lần thì thành tựu khoa học sẽ thua kém các nước. Nếu nói thế thì không bao giờ chúng ta vượt lên, chưa bao giờ chúng ta chiến thắng.

Trước hết, những người có tri thức cần tìm hiểu kỹ về việc này để truyền thông cho những người xung quanh. Ở đây cũng có những nhà khoa học, những người nghiên cứu hợp tác quốc tế thì càng cần thông tin đến thế giới về việc Trung Quốc vi phạm luật quốc tế khi đặt giàn khoan trái phép trên vùng đặc quyền kinh tế của VN. Các nhà khoa học nghiên cứu sâu về khoa học lịch sử và những lĩnh vực liên quan cũng cần tiếp tục nghiên cứu những bằng chứng lịch sử không chỉ tại vùng Trung Quốc đang trái phép đặt giàn khoan mà nhiều vùng biển thuộc chủ quyền VN theo công ước quốc tế, chúng ta đều có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử. Để đất nước hùng mạnh không chỉ một lúc mà cần có chiến lược lâu dài và tất cả mọi người phải cùng cố gắng. Các nhà khoa học có một vị trí vô cùng quan trọng, lúc này càng phải vượt qua chính mình, biến trách nhiệm thành hành động. Đất nước có giàu thì mới mạnh được. Trên thế giới, có những nước nhỏ, cũng thường xuyên bị đe dọa bởi các nước xung quanh, nhưng họ có nhiều thành tựu nghiên cứu, không chỉ kinh tế mạnh mà quốc phòng cũng mạnh và họ đứng vững.

* Hiện tại, VN có nhiều đối tác chiến lược nhưng lại không có đồng minh. Vậy VN liệu có thiết lập đồng minh trong quan hệ ngoại giao sắp tới?

- Đường lối quân sự của chúng ta rất rõ ràng. Tại Hội nghị Shangri-La năm ngoái, Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định với quốc tế: Chính sách quốc phòng VN là hòa bình và tự vệ, không liên minh quân sự với ai, không cho nước nào đặt căn cứ quân sự tại nước ta, cũng không liên minh với nước nào để chống lại nước thứ ba. Vừa qua VN đã mở rộng quan hệ với rất nhiều nước. Chúng ta có quan hệ đặc biệt với Lào, Campuchia, có quan hệ chiến lược toàn diện, chiến lược ở một số lĩnh vực với một số nước. Nhưng chúng ta chủ trương không liên minh quân sự với nước nào để chống lại nước thứ ba. Xin được nhắc lại trong lịch sử hàng nghìn năm trở lại đây, dù dân tộc ta luôn được coi là nhỏ hơn, yếu hơn so với thế lực xâm lăng, nhưng nhờ chính nghĩa, bản lĩnh, trí tuệ, sự đoàn kết một lòng của dân tộc nên chúng ta đã chiến thắng.

* Với tình hình hiện nay, liệu phương châm “16 chữ vàng” trong quan hệ Việt - Trung được đánh giá thế nào và có cần thiết phải thay đổi?

- Chính sách đối ngoại của VN rất rõ. Chúng ta nhất quán quan điểm muốn đa phương, đa dạng hóa, xây dựng quan hệ hữu nghị với tất cả các nước. Đối với nước Trung Quốc, phương châm “4 tốt”, “16 chữ vàng” là đã được lãnh đạo hai nước đưa ra để cùng nhau xây dựng, củng cố mối quan hệ láng giềng. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, củng cố mối quan hệ này còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. VN luôn rất thực tâm, chân thành, nỗ lực hết sức xây dựng mối quan hệ theo phương châm đó và mong muốn Trung Quốc cũng như vậy. Ngay cả trong tình hình hiện nay, thì chúng ta vẫn phải hướng tới phương châm này. “Chữ “vàng” ở đây được lựa chọn hẳn để so sánh đó là thứ quý như vàng. Nhưng có lẽ ai cũng biết vàng chưa phải là thứ quý nhất. Kim cương còn quý hơn vàng. Và vẫn có thứ quý hơn kim cương. Đó là bốn chữ mà Bác Hồ đã nhắn nhủ, đó là “độc lập, tự do”, “không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Chúng ta trân trọng, nâng niu quan hệ của hai dân tộc theo phương châm 16 chữ vàng đó, nhưng đúng như Bác Hồ nói: độc lập tự do là quý nhất. Chúng ta phải nỗ lực xây dựng mối quan hệ hữu nghị với các nước, trong đó có nước láng giềng Trung Quốc, nhưng đồng thời phải giữ vững được độc lập, tự do.

Làm được điều đó không chỉ dựa vào lòng yêu nước, tinh thần sẵn sàng hi sinh mà còn phải luôn sáng suốt, tỉnh táo, trí tuệ. Trong các cuộc kháng chiến trước đây, chúng ta chiến thắng chính là nhờ có trí tuệ bên cạnh bản lĩnh kiên cường.

NGỌC HÀ ghi