Trong điện ảnh, hình ảnh người phụ nữ từ lâu đã được các nhà làm phim sử dụng để đại diện cho những điều mang tính khái quát hơn một câu chuyện cá nhân. 

Cơ thể nữ giới không còn tồn tại chỉ như kết quả của cái nhìn, mà là cơ thể của suy nghĩ, cơ thể của xúc cảm và cơ thể của hành động.

Tại sự kiện Who Owns The Gaze? Tự sự thân thể trong điện ảnh, diễn ra tại Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Hà Nội), các khách mời là những nhà làm phim nữ tiêu biểu của Hungary và Việt Nam đã thảo luận sôi nổi về chủ đề này.

Trước khi đến với phần thuyết trình của nhà phê bình phim Teréz Vincze về chủ đề Đạo diễn nữ trong lịch sử điện ảnh Hungary cùng phần nói chuyện sau đó, ban tổ chức chương trình cũng trình chiếu một số trích đoạn phim ngắn ấn tượng của các nữ đạo diễn từ nền điện ảnh hai quốc gia.

Cơ hội rộng mở hơn nhưng nữ đạo diễn vẫn khó làm phim

Nhà phê bình nổi tiếng Hungary Teréz Vincze tự tin rằng sự xuất hiện của các nữ đạo diễn đang mở rộng hơn trên toàn thế giới cùng với sự mở rộng của các trường làm phim. Điều đó khiến các nữ đạo diễn có nhiều cơ hội để bộc lộ ngôn ngữ điện ảnh của riêng họ.

Cô đánh giá thời điểm hiện tại đang là thời kỳ tốt đẹp trong lịch sử điện ảnh để ta được gặp gỡ những nữ đạo diễn trẻ với những bộ phim thú vị.

Trong khi đó, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp lại đánh giá vấn đề theo hướng thực tế hơn. Cô cho rằng thực ra số lượng đạo diễn của Hungary (dựa trên con số) không hề tăng trong nhiều năm, và Việt Nam cũng tương tự như thế.

"Con số nói lên rất nhiều điều. Chỉ có bằng con số thì chúng ta mới thấy cơ hội của đạo diễn nữ trong điện ảnh thấp như thế nào. 

Với một đạo diễn nữ, chuyện làm được một bộ phim được coi là điều bình thường. Nhưng khi làm phim thứ hai thì đó là cả một sự chờ đợi.

Ngày tôi làm Đập cánh giữa không trung, tôi không hề nghĩ tới điều đó. Nhưng chớp mắt một cái, 10 năm trôi qua và bây giờ tôi vẫn đang vật lộn với bộ phim thứ hai.

Mỗi ngày tôi càng nhận thức ra rằng cơ hội để làm được phim thứ hai khó khủng khiếp. Nó khó ở rất nhiều các yếu tố khách quan bên ngoài.

Tôi mong các bạn, những nhà làm phim thế hệ tương lai, hãy thay tôi từ chối sự phản đối, sự ngần ngại gắn tiền tố nữ vào một định danh. Vì đã đến lúc chúng ta không cần phải ngần ngại vì điều đó nữa".

Cái nhìn cảm xúc về thân thể nữ giới trong điện ảnh

Nhà biên kịch Đặng Thu Hà - người cũng tham gia cả công tác nghiên cứu điện ảnh - đánh giá rằng mặc dù các đạo diễn nữ ở các độ tuổi khác nhau, vùng miền khác nhau, nhưng thông qua việc tiếp cận tác phẩm của họ, ta có thể nhìn thấy điểm gặp gỡ liên quan đến cái nhìn nữ giới và nam giới trong điện ảnh.

Dù thân thể là một thành tố đẹp và mỹ học, nhưng khi đưa vào phim, sự tiết chế cần phải hết sức cảnh giác vì nó quyết định độ tuổi khán giả được phép xem phim.

Thông thường, cái nhìn nam giới là cái nhìn của người đàn ông từ người sáng tạo đến camera hay nhân vật trong phim. Còn ở góc độ của nữ giới, yếu tố tự sự thân thể không dừng lại ở cái nhìn dục tính, mà hầu hết là cái nhìn cảm xúc.

"Những cái nhìn đó không đơn thuần chỉ là những cái nhìn trên bề mặt, mà hầu hết khai thác cảm xúc của nhân vật nữ khi nhìn vào cơ thể của đàn ông hay đàn bà. 

Thân thể - xưa nay tôi nghĩ đây là đặc quyền của nghệ thuật múa ba lê hay hội họa, nhưng trong điện ảnh, đây thực sự là một đề tài mới mẻ, mang tính động lực để ta có thể tiếp tục nghiên cứu về nó", cô bộc bạch.

Nguyễn Hoàng Điệp là Hiệp sĩ văn chương nghệ thuật Pháp

TTO - Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp (Đập cánh giữa không trung) vừa nhận được thư chúc mừng từ Bộ trưởng Bộ văn hoá Pháp Audrey Azoulay về việc trao tặng cho cô tước hiệu Hiệp sĩ Văn chương - Nghệ thuật.