Một cuộc hôn nhân cần được xây đắp từ tình yêu - Ảnh: GIA TIẾN

Cũng có những cuộc hôn nhân ban đầu không từ tình yêu, như "chuyện ông bà mình", qua mai mối rồi cưới và vẫn tròn đầy hạnh phúc. Còn chuyện người trẻ bây giờ?

"Hai tháng nữa em cưới..."

N.H.Q. (cùng quê tôi, ở Quảng Nam) nhắn tin như thế. Tôi chưa kịp mừng thì tin nhắn thứ hai tới: "Nhưng đây là đám cưới do ba má em sắp xếp...". Q. bỏ lửng câu chuyện. Tôi hỏi, vậy rồi em có sẵn sàng cưới người mình chưa yêu?

"Em cũng không biết nữa, trước mắt, em phải đồng ý để ba má vui lòng. Ba má em cũng lớn tuổi rồi, ba lại hay bệnh...", em chia sẻ khiến tôi cứng tay, không biết hồi âm thế nào!

Một cuộc hôn nhân của thời đại này mà vẫn còn cái kiểu "cưới theo sự sắp xếp" hay sao? Tôi tự hỏi và nhớ rằng, bao năm qua, Q. chưa yêu ai kể từ sau mối tình với Ng., một cô bạn thời đại học - lúc hai người còn ở Sài Gòn. Khi đó tôi có gặp cả Q. và Ng., thấy họ khá dễ thương, cứ nghĩ cuộc tình kết thúc có hậu.

 Bỗng một ngày, Q. buồn bã thông báo Ng. sắp theo gia đình đi Mỹ định cư, đó là quyết định khó khăn của cô ấy. Hoặc đi theo gia đình, hoặc ở lại với tình yêu, với người mình yêu, là Q..

Ng. đã chọn gia đình, tất nhiên không thể trách, nhưng chia tay kiểu vậy làm người ta luôn khó quên, thậm chí nhớ hoài. Q. có lẽ chưa quên dù một năm trở lại đây, qua Facebook, bạn đã biết Ng. chấp nhận được cuộc sống mới, có ý trung nhân. "Cô ấy đã cười rạng rỡ bên người ấy. Người bạn của Ng. đẹp trai hơn em thì phải", Q. từng kể.

Trở lại với chuyện cưới xin, tôi nói với Q., nếu đã chấp nhận thì hãy học cách thương yêu người vợ sắp cưới. Tìm hiểu và quyết định, mình phải là một người chồng, người cha tốt. 

"Đừng để người phụ nữ nào phải trở thành "nạn nhân" của những cảm xúc cá nhân của mình. Đừng để mình trở thành người lợi dụng họ - chỉ để ba má mình an lòng, đó là bất công", tôi nhắn sau khi đã bình tĩnh, nhìn sâu câu chuyện của Q., đủ cảm thông để chia sẻ.

Q. đã "dạ", tôi tin đó là lời hứa với mình. Nhưng tôi cũng lo, liệu con người ta có đủ vững chãi vượt qua vụn vặt trong lòng mà tiến tới một cuộc hôn nhân nghiêm túc trong tương lai gần với người mình chưa từng yêu trước đó?

Cưới đại cho xong

Cũng là chuyện cưới, của một bạn khác, là nữ. D.H. năm nay trên 35. Đối với phụ nữ, tuổi đó đã xem là lớn để có thể lựa chọn. Nhiều năm H. khép mình lại vì cũng từng lỡ dở. "Yêu nhiều, thất vọng nhiều cậu à. Không yêu, tự do cho khỏe. Có khi mình sẽ đơn thân nuôi con...", những lần nói chuyện với H., khi tôi nhắc đến chuyện gia đình, H. luôn nói kiểu như vậy.

Rồi cuối cùng, H. cũng cưới và tuần trước bạn thay hình avatar mới cho Facebook, chú rể có vẻ đứng tuổi. Bạn nói, "anh ấy lớn hơn H. một giáp". Vậy là gần 50 rồi mới cưới vợ. Nhiều người nói nửa đùa nửa thật: "Tuổi đó mà chưa vợ, có gì không?". Có người bình: "Chắc khó tính lắm, hoặc có uẩn tình nào chăng?". Tôi không dám hỏi, nhưng H. buông lời rằng: cưới đại cho xong!

Tôi không biết sẽ nói với H. những gì ngoài lời động viên: "Dù gì thì đến giờ phút này, bạn và anh ấy cũng đã quyết định vượt qua ranh giới "một mình" để bắt đầu cuộc sống mới. Tự do quá lâu thì tới lúc sống dưới mái nhà có hai con người, chắc chắn ban đầu khó quen. Nhưng con người có khả năng thích nghi, do vậy trước tiên mở lòng, nghĩ đây là người bầu bạn với mình lâu dài, nhất là khi về già. Xem nhau là bạn trước, lắng nghe để hiểu, nhìn lại để thương cho sâu thì tự nhiên có thể hòa hợp mà đi xa nha bạn".

Bạn nói "hiểu mà". Tôi biết bạn cũng hiểu rồi vì sự trải đời có khi còn hơn tôi. Nhưng cái mà người ta biết rồi, mình nhắc thêm lần nữa chắc cũng không thừa. Chỉ cầu mong, hôn nhân của H. bắt đầu khi yêu chưa đủ mặn nồng nhưng với "tình già" họ sẽ đủ kiên nhẫn để mỗi người có thể chững chạc kết nối với người bạn đời một cách nhẹ nhàng, bình yên nhất.

Tất nhiên, nghĩ về H. hay Q., tôi vẫn luôn đau đáu, hôn nhân không hoặc chưa bắt đầu bằng tình yêu thì có hạnh phúc?

* TS tâm lý NGUYỄN HOÀNG DŨNG (giám đốc hệ thống Khai Minh Cambridge):

Hôn nhân phải xuất phát từ tình yêu

Nếu không xuất phát từ tình yêu thì không nên kết hôn. Bởi hôn nhân không chỉ là một "khế ước" theo sự thỏa thuận của hai cá nhân bị cột vào nhau qua một tờ giấy "đăng ký" hay một buổi tiệc chúc mừng.

Nếu xét về hạnh phúc hay không còn tùy động cơ của cuộc "kết hôn" ấy. Ví dụ, việc kết hôn giả để đạt mục đích gì đó, người trong cuộc sẽ "hạnh phúc" nhưng chắc chắn đó không thể gọi là hạnh phúc của kết hôn.

Trong văn hóa phương Đông, hôn nhân/phu thê còn được ví như là "đạo" nên gọi là "đạo vợ chồng", "đạo phu thê". Thật sự chúng ta chỉ thường nghe các mối quan hệ thầy - trò thành đạo "sư - đồ", quan hệ vua - tôi thành đạo "vua - tôi", quan hệ cha con thành đạo "phụ - tử". Còn lại các mối quan hệ khác đều gọi là nghĩa.

Đã gọi là "đạo phu thê" diễn tả chiều kích vừa mang tính thiên chức vừa mang tính sứ vụ. Bởi kết quả của tình yêu luôn được hun đúc khát vọng truyền sinh cũng như dung dưỡng sự thành toàn từ hai phía và chính các con của mình. Nên một cuộc hôn nhân không có tình yêu làm sao có thể cho chúng ta đủ dũng khí và sự bao dung để vợ chồng bước cùng nhau suốt cuộc đời.

Người ta yêu rồi lớn dần với nó để quyết định kết hôn như sự đoan hứa/giao ước sống lâu dài. Còn nếu kết hôn mà không là hệ quả của tình yêu giống như người xây nhà mà không xây từ móng.

Cũng có những trường hợp hôn nhân do "hứa gả" từ cha mẹ. Cuộc hôn nhân ấy buộc hai chủ thể khởi đi từ trách nhiệm và tình thương với người "bạn" dành cho nhau. Và khi đã có thế hệ "truyền sinh" họ lại gắn bó bởi trách nhiệm và tình thương với cái gọi là gia đình. Sự gắn bó, trách nhiệm và chia sẻ cũng sẽ là tiền đề để tình yêu nảy mầm trong "khế ước" hôn nhân chưa khởi sự từ tình yêu giữa hai người.

'Không kiếm được người phù hợp, tôi không cưới!'

TTO - Đó là khẳng định của nữ bác sĩ 29 tuổi người Trung Quốc Lizzy Ran, dù cô chịu nhiều áp lực từ gia đình. Chuyện của Lizzy đang ngày càng phổ biến.