Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo đánh giá pháp luật và công tác thi hành pháp luật về cai nghiện ma túy theo quy định của Luật phòng, chống ma túy do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tổ chức ngày 27/6 tại Hà Nội.

Mỗi năm tăng thêm 9.300 người nghiện

Sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội và sự phát triển giống nòi. Theo Cơ quan Phòng, chống tội phạm và ma túy của Liên Hợp Quốc thì vấn đề lạm dụng ma túy diễn biến ngày càng phức tạp, số người sử dụng ma túy tổng hợp (ATS), chất hướng thần, gây ảo giác đang gia tăng mạnh, đặc biệt tại khu vực Châu Á.

Tại Việt Nam, hiện nay chưa có thống kê toàn quốc về người sử dụng trái phép chất ma túy. Tuy nhiên, kết quả điều tra xã hội năm 2017 của Tổng cục Thống kê tại 6 tỉnh, thành phố cho thấy, tỷ lệ người sử dụng trái phép chất ma túy là khoảng 0,66% dân số trong độ tuổi điều tra (từ 15 tuổi đến 64 tuổi), trong đó 8% sử dụng ma túy lần đầu dưới 18 tuổi, 60% số người sử dụng ma túy lần đầu dưới 25 tuổi.

Đặc biệt, tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp ATS đang ngày càng gia tăng. Tại Trung Quốc, có trên 3 triệu người nghiện thì trên 60% có sử dụng ATS; Thái Lan có hơn 500.000 người nghiện thì có tới 94% sử dụng ATS; Lào có khoảng 70.000 người nghiện, trong đó trên 80% có sử dụng ATS; Cambodia có hơn 16.000 người nghiện thì trên 90% có sử dụng ATS; Philippines có 100% người nghiện sử dụng ATS.

Còn tại Việt Nam, tính đến cuối năm 2017, có trên 222.000 người nghiện có hồ sơ quản lý, trong đó gần 50% có sử dụng ma túy tổng hợp (ATS) và chất hướng thần.

Bà Nguyễn Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho biết, một số địa phương tỷ lệ sử dụng ATS và chất hướng thần cao như: Đồng Nai, Đà Nẵng, Trà Vinh có trên 80% sử dụng ATS và chất hướng thần. Ngoài ma túy truyền thống và ATS thì các loại ma túy khác như: cần sa, "cỏ Mỹ"… xuất hiện ngày càng nhiều.

"Ngày càng xuất hiện nhiều loại ma túy mới, trong đó có những chất mà ngay sử dụng lần đầu tiên đã có thể dẫn đến hoang tưởng, ảo giác, mất khả năng kiểm soát hành vi, có thể tự sát, giết người," bà Nguyễn Thị Hà nhấn mạnh.

Ông Lê Văn Khánh, Phó cục trưởng Cục phòng, chống tệ nạn xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết thêm, trung bình mỗi năm số người nghiện ma túy tăng 6.400 người. Trong giai đoạn 2015-2017, trung bình tăng 9.300 người/năm. Riêng năm 2017, con số này là trên 11.000 người. Hàng năm, có khoảng 1.600 người nghiện tử vong do sốc ma túy quá liều.

Ông Lê Văn Khánh chia sẻ: "Tệ nạn nghiện ma tuý phát triển theo các luồng di cư lao động, đặc biệt là di cư lao động tự do đến các đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ và từ đó dịch chuyển trở lại nông thôn. Trong khi tỷ lệ người nghiện ở các tỉnh miền núi phía Bắc so với cả nước có xu hướng giảm rõ rệt thì tỷ lệ này ở đồng bằng sông Hồng và Đông Nam bộ lại ngày càng tăng."

Thay đổi cách tiếp cận về nghiện ma túy

Tình hình sử dụng trái phép chất ma túy ngày càng phức tạp, số sử dụng các chất hướng thần, "cỏ Mỹ", cần sa, ATS ngày càng tăng và trẻ hóa. Trong khi đó, nhiều quy định của Luật Phòng, chống ma túy và các luật liên quan chưa cụ thể, nhiều quy định không thống nhất, thiếu đồng bộ gây lúng túng trong tổ chức thực hiện.

Theo ông Lê Văn Khánh, Luật Phòng, chống ma túy đang bị giới hạn bởi quan điểm "nghiện các chất ma túy là một tệ nạn", hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi phạm tội. Các quy định pháp luật không hợp lý, không khả thi nên việc sửa đổi, bổ sung các văn bản dưới luật rất khó khăn và không giải quyết những tồn tại cơ bản.

"Chấm dứt việc sử dụng ma túy là mục tiêu lý tưởng nhưng việc giúp người nghiện từ bỏ ma túy là rất khó, tỷ lệ thành công không cao. Đến nay, việc cai nghiện ma túy vẫn chưa có đáp số, mục tiêu cai nghiện thiếu thực tế, chính sách không phù hợp, công cụ sử dụng chính sách không hiệu quả. Thực tế phải tiếp cận về nghiện ma túy, có quan điểm đúng về chính sách cần sửa đổi", ông Khánh bày tỏ.

Tiến sỹ Alex Wadak, Chủ tịch Quỹ Cải cách chính sách ma túy Australia cũng cho rằng, những giải pháp phòng, chống ma tuý của Việt Nam thời gian qua không có hiệu quả. Việt Nam cần phải cải cách chính sách cải cách ma tuý mới phù hợp với cộng đồng, không làm gia tăng việc sử dụng ma túy. Chính sách ma túy phải hướng tới giảm tử vong, bệnh tật, tội phạm, bạo lực…

Đồng tình với việc cần thay đổi chính sách, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà nhận định, thời điểm này không phải sớm để đề xuất sửa đổi Luật Phòng chống ma túy, đã đến lúc cần chỉ ra những khó khăn, vướng mắc, bất cập không còn phù hợp thực tiễn trong thực thi chính sách pháp luật và nghiên cứu các kinh nghiệm quốc tế để sửa đổi, bổ sung luật./.