Trong cuốn sách Trò chơi hữu hạn và vô hạn (Finite and infinite games) của tác giả James P. Carse tổng kết một quy luật của cuộc sống. Đó là các theo đuổi của chúng ta chung quy chính là các trò chơi.

Đa số trong số đó là các trò chơi hữu hạn: Chơi đến khi đạt được mục tiêu thì dừng cuộc chơi. 

Nếu bạn đang chơi hữu hạn, thì bạn có thể cố gắng rất nhiều, nhưng chỉ đến khi bạn giành được mục tiêu là bạn chán chơi.

Còn nếu bạn đang chơi vô hạn, việc chơi là việc chính. Bạn không màng đến kết quả. Bạn chơi vì bạn thích chính bản thân trò chơi.

Nếu nhìn lại bản thân và nhìn sang những người khác, bạn dễ dàng thấy rằng hầu hết mọi người đang chơi hữu hạn, nên nỗ lực cũng chỉ là hữu hạn, và niềm vui cũng chỉ là hữu hạn. Nếu muốn vui vô hạn, chúng ta phải chơi vô hạn.

"Chơi vô hạn" trong tình yêu

Tôi lấy ví dụ một "trò chơi" cơ bản là tình yêu. "Chơi hữu hạn" trong tình yêu là theo đuổi, chinh phục nàng để được nàng đồng ý.

Bạn rất hào hứng khi cưa cẩm vì bạn mong chờ chiến thắng.

Nhưng khi tán đổ được nàng rồi, bạn hết cố gắng. Bạn quay ra dành nỗ lực cho lĩnh vực khác, vì cái bạn muốn là được cái gật đầu của nàng, chứ không phải là được ở bên nàng, được yêu nàng. Nên khi nàng gật đầu, bạn không nỗ lực thêm nữa.

Nhưng mà, nếu bạn không nỗ lực thêm nữa khi bạn đã có được nàng, tức là bạn không tiếp tục nuôi dưỡng cho tình yêu đó. Tình yêu đó không lớn lên được đâu, nó sẽ tàn lụi dần đấy.

Còn khi bạn "chơi vô hạn" trong tình yêu, bạn muốn ở bên một người, muốn chăm sóc, yêu thương người đó thật dài lâu. Bạn không chỉ chinh phục người ấy lúc đầu để người ấy yêu lại bạn, mà bạn vẫn yêu thương, vẫn quan tâm người ấy khi đã có được người ấy rồi.

Khi bạn yêu vô hạn như vậy, bạn được tận hưởng niềm vui, niềm hạnh phúc vô hạn. Bởi lẽ với bạn, việc được yêu thương người ấy chính là niềm hạnh phúc.

"Chơi vô hạn" trong công việc

Trong công việc cũng tồn tại "trò chơi hữu hạn và vô hạn". Theo đó, nếu một người coi công việc là một "trò chơi hữu hạn", người ấy có thể cố gắng hết sức khi chưa ký được hợp đồng.

Nhưng khi vào được hợp đồng rồi thì giống như là "game over". Người ấy không muốn cố gắng nữa.

Trong khi đó, một người làm việc với tư tưởng "chơi vô hạn", yêu chính công việc mình làm. Khi chưa ký được hợp đồng hay đã ký được hợp đồng rồi thì họ vẫn làm với tình yêu như vậy. Bởi điều khiến họ vui thích là được làm việc đó, là bản thân công việc, chứ không phải là tờ giấy hợp đồng.

Người chơi hữu hạn trong công việc thấy việc là ngán

Nếu một người coi công việc là "trò chơi hữu hạn", người ấy có xu hướng chọn làm những việc kiếm được nhiều tiền. Nhìn bên ngoài có vẻ thấy người ấy hăng say làm việc. Thật ra không phải vì họ yêu bản thân công việc, mà vì muốn kiếm được nhiều tiền từ công việc.

Việc nào không làm ra tiền ngay, họ chuyển luôn, hoặc chỉ làm quấy quá cho xong.

Tâm trạng của họ trồi sụt theo lương bổng. Hết một ngày làm việc, họ mệt nhoài vì kiệt sức.

Họ lại dùng những đồng tiền vất vả kiếm được để đi xả stress (ăn uống, mua sắm, giải trí…) mong tìm niềm vui nhất thời như một sự đền bù.

Làm việc với họ chẳng vui vẻ gì, mà chỉ thấy mệt nhọc thôi, dù kiếm được nhiều tiền. Họ luôn muốn tránh công việc, dù công việc là thứ họ cần để kiếm được tiền.

Người chơi vô hạn trong công việc: Được làm đã là một phần thưởng

Còn một người coi công việc là "trò chơi vô hạn" cũng hăng say làm việc, nhưng vì thích bản thân công việc. Họ không làm việc vì lương bổng, dù ai cũng cần tiền và thích có nhiều tiền.

Với họ, được làm việc mình thích đã là một phần thưởng, một niềm vui vô hạn. Họ coi những khó khăn trong công việc như là một lẽ tất yếu và tìm cách vượt qua, cũng giống như là họ phải vượt qua những trở ngại, những khác biệt để đến được với người mình yêu.

Họ phát triển và hoàn thiện mình trong khi làm việc.

Họ làm việc nhiều giờ nhưng dường như không thấy mệt, vì họ được vui ngay trong khi làm việc.

Họ làm việc mà như đang chơi. Họ cũng không phải tốn tiền đi xả stress sau lúc làm việc, vì họ đã được vui trong lúc làm việc dù có mệt mỏi về thể xác.

Và điều này mới là điều kỳ diệu: Những người "chơi vô hạn" trong công việc rồi cũng kiếm được nhiều tiền. Một cách trực tiếp hoặc gián tiếp, tiền đến như là một hệ quả tất yếu của việc họ yêu hết mình với công việc.

Những người coi công việc là "trò chơi vô hạn" trông cũng rất an nhiên dù họ làm việc nhiều giờ đồng hồ mỗi ngày, họ dường như luôn toát lên niềm vui, tình yêu cuộc sống và truyền năng lượng tích cực đến cho mọi người.

Chơi hữu hạn hay chơi vô hạn? Bất cứ lúc nào chúng ta cũng có thể lựa chọn. Và chúng ta sẽ được vui hữu hạn hoặc vui vô hạn tùy theo sự lựa chọn ấy.

Làm việc vật vờ như 'bóng ma công sở', do chủ hay do nhân viên?

"Zombie" làm cho phần đời chiếm tỉ trọng lớn nhất trong quan hệ xã hội trở nên nhàm chán, và ít tạo ra giá trị nhất.