Ảnh minh họa. Nguồn: medicalnewstoday.com

Các loại mụn trứng cá

Liên quan đến loại mụn trứng cá có thể phân ra như sau:

- Bệnh trứng cá do nghề nghiệp: Đối với một số người thường tiếp xúc với môi trường làm việc có nhiều loại hóa chất có thể gây thương tổn dạng trứng cá do tiếp xúc với môi trường nóng, dầu, sáp, xăng. Tổn thương thường tương ứng với vị trí tiếp xúc của da và thấy ở cánh tay, đùi, thân mình, đặc biệt ở những công nhân quần áo bị ngấm dầu mỡ (trứng cá hạt dầu). Biểu hiện gần giống như trứng cá thường có nhân, sẩn, mụn mủ và nang.

- Trứng cá ở trẻ em: Mụn trứng cá ở trẻ sơ sinh có thể phát triển ở những bé từ vài tuần sau sinh đến 3 tuổi, đa số ở bé nam và thường nhầm lẫn với các bệnh lý ngoài da khác. Vị trí tổn thương thường thấy mụn xuất hiện ở gò má, trán, cằm của bé. Bệnh có thể tự khỏi sau 4 tuần hoặc sau 1-3 tháng, chỉ cần giữ vệ sinh da mặt cho bé, không cần điều trị đặc hiệu. Nguyên nhân bé sơ sinh bị mụn trứng cá có thể là do yếu tố gia đình. Vì vậy, không tự ý  sử dụng các loại kem, thuốc bôi ngoài da cho trẻ sơ sinh có thể làm hỏng da mặt của bé và làm bệnh nặng thêm.

- Trứng cá thông thường: Là thể rất phổ biến ở cả hai giới, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Các tổn thương khu trú đặc biệt ở vùng da mỡ như mặt (má, trán, cằm), ở vùng giữa ngực, lưng, vai. Đôi khi nhân trứng cá ở vành tai, bọc ở ống tai, màng nhĩ và đặc biệt gặp tổn thương u, cục, nang ở cổ, gáy. Tổn thương rất đa dạng, nhân trứng cá, sẩn nang lông, sẩn mụn, mụn mủ, u viêm tấy, abces trung bì và hạ bì. Các thương tổn này không phải thường xuyên kết hợp với nhau và có đầy đủ trên một bệnh nhân.

- Trứng cá đỏ: Là một quá trình viêm mạn tính ở mặt, đặc biệt vùng mũi. Bệnh được đặc trưng bởi ban đỏ, sẩn, mụn mủ, giãn mạch và có tăng sinh phì đại tuyến bã - làm cho mũi phát triển to hơn. Bệnh thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn tuổi từ 30-50 tuổi, do nội tiết tố ở giai đoạn tiền mãn kinh và nhất là người có cơ địa da dầu. Cà phê, trà đặc cũng làm tăng bệnh nên phải tránh các đồ uống này. Tổn thương trứng cá đỏ thường ở vùng giữa mặt, tiến triển qua nhiều giai đoạn. Trên nền da đỏ xuất hiện từng đợt sẩn mủ, đôi khi nổi cộm giống như u hạt. Sau nhiều đợt tiến triển, nhất là ở nam giới thường có phản ứng phì đại, xơ hóa ở vùng mũi tạo thành mũi sư tử. Ổ nhiễm khuẩn cũng đã được đề cập đến, đặc biệt là vai trò của Propionibacterium acnes và Demodex folliculorum.

- Trứng cá mạch lươn: Chủ yếu ở nam giới, bắt đầu sau tuổi dậy thì. Vị trí thường gặp là ở ngực, mặt, lưng, vai và cổ. Mới đầu, mụn ở nang lông, sau đó phát triển to dần và loét rất đặc biệt. Các ổ mủ nông và sâu, có khi rất to, bệnh nhân có thể bị đau nhức khi có nhiều mủ. Khi khỏi thường để lại sẹo lồi hoặc sẹo lõm. Bệnh tiến triển lâu dài, dai dẳng khó chữa.

- Trứng cá sẹo lồi: Mụn trứng cá to, viêm đỏ, khi nổi lên thường là một cục rất lớn, khi khỏi để lại các sẹo lồi cao lên trên bề mặt da. Vị trí hay gặp ở cằm, da ngay dưới tai, lưng, ngực.

- Trứng cá kê hoại tử: Bệnh thường gặp ở nam giới, vị trí thường thấy mụn ở  trán, ở thái dương, rìa tóc mọc đối xứng. Ban đầu mụn trứng cá là sẩn nang lông màu hồng, thường có ngứa và nhanh chóng biến thành mụn mủ màu ngả nâu, bám rất chắc, xung quanh có một bờ viêm sưng tấy, dưới vẩy là một ổ loét nhỏ, sau để lại sẹo lõm tồn tại vĩnh viễn.

- Trứng cá do thuốc: Nhiều loại thuốc có thể gây nên thương tổn dạng trứng cá. Các loại thuốc và hoá chất có thể gây trứng cá như các thuốc chống lao, thuốc chống động kinh, thuốc hướng thần, thuốc chống phân bào, corticosteroid. Tuy nhiên, khó có thể phân biệt với trứng cá thực sự. Để nhận biết mụn trứng cá do thuốc, cần phải dựa vào đặc điểm lâm sàng, điều kiện xuất hiện và tiến triển của bệnh để nghĩ đến trứng cá do thuốc.

Làm thế nào để chăm sóc mụn trứng cá đúng?

Trong thực hành lâm sàng, chúng tôi hàng ngày gặp rất nhiều bệnh nhân mụn trứng cá mô tả lại các phương thức dân gian, y học cổ truyền kết hợp đông tây y trong điều trị mụn trứng cá rất sai lầm và đặc biệt là lạm dụng thuốc corticoides để điều trị để lại hậu quả nghiêm trọng. Do đó, khi bị mụn trứng cá, không được cạy nặn mụn vì điều này rất nguy hiểm bởi gây ra vết thương hở, tổn thương mao mạch dẫn đến vi khuẩn trên bề mặt da dễ dàng xâm nhập, gây nhiễm trùng. 

Thậm chí, nếu không đảm bảo vệ sinh, vết cạy mụn đó cũng là con đường mà vi khuẩn có thể đi qua rồi vào máu gây nhiễm trùng huyết. Nếu tình trạng không thuyên giảm thì cần đến đúng chuyên khoa để được khám, điều trị đúng căn nguyên. Việc điều trị, kê đơn phải phù hợp với lứa tuổi và giới tính, tình trạng mỗi người.

Hàng ngày cần rửa mặt nhẹ nhàng (không chà mạnh) bằng nước máy sạch hoặc nước muối pha loãng. Nếu muốn sử dụng sữa rửa mặt, nên có sự tư vấn của thầy thuốc cho phù hợp với từng loại da. Không tự ý bôi thuốc, các chế phẩm tự chế, không dùng mỹ phẩm, đắp mặt nạ khi đang bị mụn trứng cá. Ăn uống nhiều thực phẩm có tính mát, giàu vitamin. Kiêng thực phẩm nhiều đường, nóng như nước ngọt, các loại quả ngọt, ớt, hạt tiêu, cà phê, trà đặc.