Người phụ nữ da đen mà Trump “phải” lắng nghe

Năm 2003, các nhà khoa học tại NIH (Viện Y tế quốc gia Mỹ), đã xác định được SARS và tìm ra vaccine để thử nghiệm lâm sàng giai đoạn một trong vòng 20 tháng. Giờ đây, một nhóm các nhà khoa học do nữ bác sĩ Corbett, 34 tuổi, đứng đầu đang tiến gần tới thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu cho vaccine chống lại virus corona – lần này dự kiến trong vòng… 2 tháng.

Ngày 3 tháng 3, 122 người dương tính với virus corona tại Mỹ. Phóng viên ra sức chất vấn tổng thống Donald Trump về lệnh cấm di chuyển và những dự đoán về kỳ Super Tuesday (Siêu Thứ Ba, ngày tiến hành bầu cử sơ bộ tổng thống Mỹ). Chẳng một ai hỏi Corbett – theo lời một nhà khoa học đồng nghiệp, “một nhà khoa học trẻ tuổi cực kỳ tài ba”, cũng là người phụ nữ và da đen duy nhất ở đó – lấy một lời.

13 ngày sau, nhóm nghiên cứu của Corbett bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu vaccine cho covid-19, vaccine đầu tiên trên thế giới, cũng là vaccine được xúc tiến nhanh nhất cho căn bệnh mới này. Có ít nhất 40 nhóm nghiên cứu khác nhau tại Đức, Trung Quốc, Mỹ và nhiều quốc gia khác cũng theo gót. Nhưng nếu thành công, tức trong cả 3 giai đoạn để đưa ra một vaccine an toàn, có hiệu quả, nhóm của Corbertt có thể cho ra đời vaccine vào khoảng thời gian đầu cho tới giữa 2021. Khi đó, covid-19 có thể trở thành một căn bệnh có thể phòng tránh.

12 năm trước, khi bác sĩ Barney Graham lần đầu gặp Corbett, khi đó đang là một thực tập sinh cao học tại Trung tâm nghiên cứu vaccine của NIH, ông hỏi cô gái trẻ muốn làm gì.

“Cô trả lời, em muốn có công việc của bác sĩ.” Graham kể. “Ngay từ đầu, cô đã rất khảng khái về khát vọng của bản thân.”

Quá trình tìm ra một vaccine nhanh chóng, đặc biệt cho các mầm bệnh mới có thể gây ra đại dịch nhưng không mang lợi nhuận cho các tập đoàn thuốc men, dường như luôn đòi hỏi sự tập trung tuyệt đối và những nhà khoa học sẵn sàng xả thân. 

Corbett theo học sinh học và xã hội học tại ĐH Maryland, hạt Baltimore, dành thời gian giữa phòng thí nghiệm và theo dõi tình hình sức khỏe tại các cộng đồng. Cô nhận bằng tiến sĩ tại ĐH North Carolina-Chapel Hill năm 2014. Hiện nay, cô đang là nhà nghiên cứu tại trung tâm của Graham, dẫn đầu một nhóm nghiên cứu tìm ra vaccine.

Bác sĩ Andrew Ward, giáo sư tại Viện Scripps, cũng là thành viên nhóm nghiên cứu phụ trách về thiết kế vaccine và lập mô hình nguyên tử, cho biết: “Cô ấy thật sự là hiện thân của quá trình nghiên cứu tìm cho ra vaccine, có thể chưa phải là tốt nhất nhưng phải hữu hiệu trước nhu cầu cấp bách. Cô ấy dành hàng nhiều giờ liền cho công trình, tại một thời điểm khá nhiều sức ép trong sự nghiệp, nhưng vẫn với sự tập trung hết sức kinh ngạc.”

Một giáo sư khác tại ĐH North Carolina, Ralph Baric, gọi Corbett là “một nhà khoa học xuất chúng, cần mẫn. Định mệnh đã an bài cô ấy vào vị trí tạo ra khác biệt khổng lồ đối với sức khỏe nhân loại. Và định mệnh đã có một lựa chọn chính xác.” Baric đã dành 35 năm qua nghiên cứu về virus corona, và hiện cũng nằm trong nhóm nghiên cứu của Corbett.

Corbett chỉ mới để tâm tới virus corona (SARS và MERS) từ khi gia nhập Trung tâm nghiên cứu vaccine của NIH hồi 2014, nhưng mới đi vào nghiên cứu chuyên sâu khi covid-19 bùng phát hồi cuối 2019.

Tại NIH ngày hôm đó, Trump đã thật sự lắng nghe và hỏi những câu hỏi “thông minh”. 3 ngày sau, Trump ký dự luật khẩn cấp trị giá 8,3 tỉ đôla để chống lại virus corona, trong đó 3 tỉ đôla dành cho việc xét nghiệm, tìm ra vaccine và điều trị.

Một nhà khoa học mến Chúa và... thích pha trò

Cùng với khoa học, Corbett cũng có những phần đời sống khác vô cùng sinh động, có thể nói về khoa học “mọi lúc mọi nơi”. 

Những ngày trước khi các biện pháp giãn cách xã hội áp dụng, Corbett lên tài khoản Twitter @KizzyPhD khoe cặp mi vừa “khắc”, còn đùa “phải mặc thêm áo để làm việc qua videoconference.”

Corbett là một nhà khoa học mến Chúa, ghét những tuyên bố khống về cách ngăn chặn corona bằng gia vị, và cũng lo lắng về cách mọi người sẽ làm theo giãn cách xã hội tới đâu.

Trong một chút rỗi rảnh sau thời gian tại phòng thí nghiệm, khi thử nghiệm lâm sàng vaccine đã bắt đầu, Corbett đùa cô muốn rapper Young Jeezy và DaBaby đến biểu diễn nếu như cô đoạt giải… Nobel.

Ward nói về Corbett: “Cô ấy có thể là người làm những công việc cực kỳ phức tạp, nhưng đây vẫn là người có thể nhớ hết ngày sinh của mọi người. Cô rất giỏi mang những con người có kỹ năng và thấu hiểu và đóng góp khác biệt lại với nhau để tạo ra ảnh hưởng tối ưu.”

Corbett sinh tại Hurdle Mills, North Carolina, trong một thị trấn chưa tới 4000 dân, cách biên giới bang Virginia 30 phút. 

Mẹ Corbett, bà Rhonda Brooks, kể về con gái: “Kizzie luôn như một thám tử nhí, luôn nêu ra ý kiến và lắm lời.” Cô lớn lên cùng với cha dượng và 6 anh chị em khác, kế và nuôi.

Corbett nhận được nhiều chào mời, trong đó có của ĐH Maryland, nơi cô theo học bằng học bổng toàn phần. “Tôi chọn học bổng Meyerhoff vì tiền, vì mạng lưới quen biết, và vì cả học phần.”

Chỉ riêng virus corona, Học bổng Meyerhoff cũng sản sinh ra Olubukola Abiona, Jerome Adams (hiện đang trong nhóm hành động virus corona của Nhà Trắng), và Darian Cash, một nhà khoa học tại Moderna và cũng đang làm việc cùng Corbett. Cả ba đều da đen.

Giám đốc Học bổng Meyerhoff, Keith Harmon, hoàn toàn không lấy làm ngạc nhiên trước thành tựu và vai trò hiện nay của Kizzie. “Tôi được nhắc nhở rằng luôn luôn có tài năng, chưa được khám phá hay trọng dụng, chưa được vun đắp trong số tất cả các sinh viên, và đặc biệt là các sinh viên thuộc thiểu số, chưa được công nhận thỏa đáng.”

Hiện tại, công việc của Corbett đòi hỏi cô phải làm việc 7 ngày 1 tuần, mỗi đêm ngủ 3 tới 4 giờ. Thông tin liên tục đổ về. Các quyết định liên tục phải đưa ra. Rất nhiều cuộc gọi, email, xin dữ liệu, tới mức Corbett giỡn rằng, “Giá mà có riêng một người chỉ đọc dùm email!”

Nhưng cô vẫn làm tròn tất cả - kể cả vượt qua những nhục mạ, thiếu tôn trọng. Trên Twitter, có người nói Corbett “hãy trở về McDonalds, chỗ của cô đi.”

“Tới một mức độ nhất định, ta sẽ phải quyết định mình chỉ quan tâm đến đâu là đủ,” Corbett khẳng định. “Ta hiểu ra rằng công việc mình đang làm to tát đủ để nói thay phần ta.”