Phóng to

Đại sứ Ngô Xuân Quang - trưởng phái đoàn VN bên cạnh LHQ tại Geneva

TT - Vào ngày hội nghị Bộ trưởng WTO khép lại, Tuổi Trẻ nhận được email của đại sứ Ngô Quang Xuân - trưởng phái đoàn VN bên cạnh Liên Hiệp Quốc tại Genevatừ Cancun. “Buồn vui lẫn lộn” - đó là tâm trạng của người đại diện cho VN tại WTO ở Geneva trong những dòng tâm sự gửi về Tuổi Trẻ.

Tôi thấy khuôn mặt các đại biểu từ các nước biểu hiện nhiều khí thế. Ít nhất ai cũng có mục tiêu và niềm hi vọng về một hội nghị tuy rất phức tạp nhưng cũng có thể đạt được những kết quả có lợi cho mình. Bởi vì WTO cũng không ngoại lệ, đều mang đặc thù của đa số các đàm phán thương mại: luật chơi cùng thắng (win-win solution), nghĩa là một đàm phán thương mại coi như thành công nếu như không ai mất cả, không ai được cả, ai cũng được một cái gì đó để đem về…

Cancun là một dải đất nhô ra trong vịnh Mexico, được chính phủ đầu tư và bàn tay lao động cần cù của người dân biến nơi đất sỏi cát khô cằn tưởng chừng chỉ có cây xương rồng mới mọc được này thành một thành phố du lịch với sự có mặt của tất cả hãng khách sạn nổi tiếng nhất trên thế giới: Hilton, Sheraton, Hyatt, Continental…

Phóng to

Các vị bộ trưởng chuẩn bị bước vào một phiên thảo luận

Khu vực dành riêng cho khách sạn và vui chơi giải trí nay đã được khoanh lại cho Hội nghị WTO. Sự lo lắng của những người tổ chức cũng có lý bởi vì nhiều đoàn có tới hàng trăm thành viên. Đoàn Mỹ có khoảng 300 người nhưng bên cạnh họ có tới hơn 2.000 người từ Mỹ sang từ giới doanh nghiệp, học giả, các tổ chức phi chính phủ (NGO).

Đoàn các nước EU tới hơn 600 người, những nước từ Trung Quốc, Ấn Độ cũng khoảng sáu bảy chục người là đoàn viên chính thức. Thú vị nhận ra một điều là các nước nhỏ và nghèo thì ngược lại, họ không đủ khả năng tài chính để cử những đoàn lớn, ví dụ các nước như Sao Tome and Principe hay Guinea - Bissau chỉ cử có ba người…

Vấn đề nổi lên nhất ở hội nghị lần này là tìm thỏa hiệp cho quan hệ giữa các nước phát triển và đang phát triển trong lĩnh vực hàng hóa nông sản xâm nhập thị trường của nhau. Ở Cancun, các nước đang phát triển đã đoàn kết lại, đấu tranh đòi các nước phát triển phải hạ mức thuế quan cho hàng hóa của các nước nghèo.

“Để gia nhập WTO, chúng ta còn một núi công việc phải hoàn thành. Nhưng ít ra Cancun cũng giúp những nước đang nỗ lực gia nhập WTO như VN biết rõ hơn về một luật chơi mà trong đó không ai mất cả, không ai được cả, ai cũng có một cái gì đó để đem về”...

Mặt khác họ yêu cầu các nước giàu phải cắt giảm thật sự mức trợ cấp cho nông nghiệp của các nước phát triển như đã hứa hai năm trước đây ở Doha. Ai cũng biết rằng trợ cấp cho nông sản các nước phát triển cao thì nông sản từ thế giới đang phát triển thật khó để xâm nhập vào thị trường các nước giàu. Và nông dân ở các nước nghèo sẽ càng nghèo thêm…

Nhưng các nước đang phát triển lại có mối quan tâm khác. Họ cố gắn các vấn đề của hội nghị Singapore trước đây như đưa lên bàn thương lượng của WTO các vấn đề đầu tư, mua sắm chính phủ, thuận lợi hóa thương mại…

Thực chất của các vấn đề này là đòi các nước đang phát triển phải mở cửa hơn nữa để hàng hóa của các nước phát triển xâm nhập. Đối với các nước đang cố gắng vươn lên phát triển nền kinh tế độc lập của mình thì đây là một thách thức quả là quá sức…

Cancun cũng chỉ là một hội nghị kiểm điểm giữa kỳ của chương trình Doha. Vì vậy, nói đến đây để giải quyết toàn bộ khúc mắc kinh niên trong mâu thuẫn thương mại thế giới thì quá tham vọng. Quả thật sau bốn ngày họp căng thẳng, có hôm tới 2 giờ sáng mà kết quả đạt được vẫn quá khiêm tốn.

Tuyên bố của hội nghị chỉ vẻn vẹn chưa đầy một trang gồm sáu điểm ngắn gọn: hoan nghênh nước chủ nhà, chúc mừng Campuchia và Nepal được kết nạp, ca ngợi các đoàn đã có cố gắng nhưng cần tiếp tục, đề nghị họp Đại hội đồng WTO trước 15-12-2003, những gì đạt được (tại Cancun) sẽ là cơ sở tiếp tục và khẳng định quyết tâm thực hiện các quyết định của Doha trước đây…

VN còn đứng ngoài WTO. Hẳn nhiên đứng ngoài một sân chơi mà hầu hết các nước trên thế giới đã tham gia thì không tránh khỏi thiệt thòi. Cảm giác buồn vui lẫn lộn là vậy.