Phóng to

Sản xuất thép thanh tại Nhà máy thép Tân Thuận(TP.HCM)

TT - Biểu đồ phát triển của ngành thép từ năm 1990 đến nay rất “đẹp”: tốc độ tăng trưởng 15-37%/năm. Sản lượng từ 10 vạn tấn lên 2,8 triệu tấn, gấp 28 lần. Thế nhưng mới từ tháng 2-2003 khi giá phôi thép thế giới cao dần thì ngành thép tưởng hùng mạnh, sung mãn bỗng hiu hắt, rệu rã...

Nóng kho - lạnh chợ

Tin từ Hiệp hội Thép VN: lượng hàng tồn kho của các doanh nghiệp (DN) thành viên hiện khoảng 200.000 tấn, cao hơn cùng kỳ năm ngoái 130%.

Tình trạng ứ đọng hàng xảy ra ở tất cả các khu vực: Tổng công ty Thép VN (VSC) hơn 60.000 tấn, cao hơn cùng kỳ năm ngoái 132%, khối liên doanh tồn hơn 64.000 tấn và chín nhà máy ngoài VSC đọng 54.000 tấn, gần gấp đôi năm ngoái.

Phó chủ tịch kiêm tổng thư ký Hiệp hội Thép VN Phạm Chí Cường cho biết nhiều DN thành viên hiện chỉ hoạt động dưới 50% công suất. Ngay cả những nhà máy mới xây dựng được hơn một năm, nay cũng phải vận hành dưới 1/2 công suất. Mà hoạt động dưới 60% công suất là lỗ vốn.

Dự đoán của các chuyên gia: đến năm 2005 thuế nhập khẩu thép sẽ còn khoảng 10%. Thép ASEAN có thể vào thị trường VN bán với giá cạnh tranh.

Sáu tháng đầu năm 2003, các nhà sản xuất thép phải đối phó với tình hình giá nguyên liệu (phôi thép, thép phế liệu) tăng giảm đột biến trong một thời gian ngắn làm giá cả thị trường trong nước cũng biến động mạnh.

Hiện giá phôi thép đã tăng trở lại mức 270-280 USD/tấn và được xem là mức giá biến động nhất trong năm năm trở lại đây.

Trong khi đó giá bán thép thành phẩm (thép cuộn và thép thanh) trong nước cũng biến động liên tục. Có lúc đã vượt quá 6.000 đồng/kg (chưa có VAT) nhưng chỉ kéo dài trong phạm vi tháng ba và đầu tháng 4-2003, sau đó giảm không ngừng. Hầu hết DN đều phải chịu lỗ vì phải bán thép dưới giá thành sản xuất.

Toàn ngành thép chao đảo. Các chuyên gia dự đoán tình trạng này sẽ còn kéo thêm vài tháng nữa.

Hàng nhiều - giá đắt

Hiệp hội Thép đưa nguyên nhân trước tiên là cung đã vượt cầu. So với mùa mưa năm ngoái, lượng thép năm nay bán ra tuy cao hơn nhưng lượng sản xuất tăng thêm 20-27%. Đó là sự góp mặt của ba nhà máy mới đều có công suất lớn là Pomihoa, Pomina (400.000 tấn/năm) và Thép Sông Đà (200.000 tấn/năm).

Cung vượt cầu nhưng giá thép vẫn cao. Một chuyên viên Bộ Công nghiệp cho biết giá thành thép cao có hai lý do. Thứ nhất, giá phôi nhập khẩu cao và thứ hai, các chi phí nguyên nhiên liệu lớn.

Theo đánh giá của Viện Nghiên cứu chính sách chiến lược công nghiệp - Bộ Công nghiệp, mặt bằng dây chuyền công nghệ luyện thép ở VN quá lạc hậu. Phần lớn các nhà máy sử dụng công nghệ từ những năm 1960.

Ngay cả những con chim đầu đàn trong ngành thép như Gang thép Thái Nguyên, Thép miền Nam cũng sử dụng những công nghệ cũ kỹ, nay từng bước hiện đại hóa nhưng cũng là những bộ máy chắp vá...

Với nền công nghệ ấy, mức tiêu hao điện năng trung bình cho 1 tấn phôi của các nhà máy VN là 700kWh, cao hơn gấp đôi so với các nhà máy nước ngoài.

Để có được một 1 tấn phôi thành phẩm ở nước ngoài chỉ cần 1,02 tấn thép phế liệu, trong khi đó con số này ở VN phải là 1,2-1,3 tấn thép phế liệu.

Qui mô các nhà máy VN thường manh mún, nhỏ lẻ; năng suất lao động thấp, các loại chi phí cao hơn hẳn thép nước ngoài. Giá thành thép VN vì thế cao hơn giá thép quốc tế 90- 95 USD/ tấn.

Hiện nay khi thị trường gặp “sóng gió”, ngành thép mới lộ ra tình trạng các nhà máy thép miền Bắc thừa hàng còn các nhà máy miền Nam vẫn dư... thị trường.

Ông Học nói miền Bắc có tới 15 nhà máy, chiếm 50% tổng sản lượng nhưng chỉ có 35% thị phần. Với thép, chi phí vận chuyển chiếm 5% giá thành nên không thể đưa vào Nam bán được, hàng vì thế càng ế.