Từ trái qua: bà Trần Tố Nga, luật sư Bertrand Repolt, luật sư William Bourdon đi thăm một gia đình là nạn nhân chất độc da cam ở Tam Chúc, tỉnh Hà Nam sáng 22-10 - Ảnh: QUỲNH TRUNG

Luật sư người Pháp William Bourdon cùng trợ lý là luật sư Bertrand Repolt và bà Trần Tố Nga - người phụ nữ Pháp gốc Việt kiện 26 công ty hóa chất Mỹ sản xuất chất độc da cam - vừa có chuyến trở về Việt Nam.

Ngày 22-10, cả ba đã đến thăm một gia đình nạn nhân chất độc da cam ở Tam Chúc, tỉnh Hà Nam. 

Chuyến trở về Việt Nam lần này, theo bà Trần Tố Nga, để vận động sự ủng hộ của các tầng lớp nhân dân ở Việt Nam trước cuộc chiến pháp lý đầy cam go sắp tới.

Nhân dịp này, Tuổi Trẻ có cuộc trò chuyện riêng với luật sư William Bourdon thuộc Liên đoàn Luật sư Paris, người dành nhiều tâm huyết cho cuộc đấu tranh đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam của Việt Nam, ủng hộ vụ kiện từ đầu, hỗ trợ miễn phí bà Trần Tố Nga từ những ngày chuẩn bị hồ sơ, hoàn thiện thủ tục pháp lý.

Làm mọi thứ để chiến thắng

* Cảm xúc của ông trong lần trở lại Việt Nam này so với hai lần trước ra sao?

- Chuyến đi rất cần thiết vì các nạn nhân đã nhiều tuổi hơn. Chúng tôi cũng ở đây (Việt Nam) vì chúng tôi có nhiệm vụ giải thích vụ kiện, tầm nhìn tương lai, giải thích những khó khăn cần vượt qua và những khó khăn đã vượt qua. 

Chúng tôi cũng muốn xem xét những điều còn chưa rõ ràng, sự quyết tâm, đoàn kết, và tất cả những yếu tố mà các nạn nhân có trong tay.

* Dự kiến sắp tới sẽ diễn ra phiên tranh tụng giữa các bên. Việc tranh tụng có ý nghĩa hay vai trò như thế nào trong toàn bộ vụ kiện?

- Nó vô cùng quan trọng vì mang tính biểu tượng rất mạnh, cần thu thập mọi thông tin. Cùng lúc ấy, cuộc chiến quan trọng nhất là cuộc chiến pháp lý đã bắt đầu cách đây bốn năm, sẽ tiếp tục trong một thời gian nữa. 

Chiến thắng pháp lý quan trọng hơn tranh tụng, mặc dù tranh tụng là một yếu tố để thuyết phục được hội đồng.

* Ông có nghĩ vụ kiện này khó không? Được biết ông đã từng thắng nhiều vụ kiện khó ở nhiều nước trên thế giới?

- Chúng tôi đã thắng nhiều vụ nhưng cũng có thất bại. Đây chắc chắn là những ngày tháng quan trọng trong sự nghiệp luật sư. 

Quan trọng vì đây là vụ kiện đôi, không chỉ cho một người mà còn cho hàng triệu triệu người Việt Nam khác. 

Chúng tôi có niềm tin rất lớn, chúng tôi không có quyền thất bại, nghĩa là chúng tôi sẽ làm mọi thứ để chiến thắng.

Sáng 22-10, luật sư William Bourdon chào tạm biệt ông Trần Văn Kiểm - thương binh 2/4, từng tham chiến ở chiến trường Kon Tum, có cháu ngoại bị u máu và thiểu năng do chất độc da cam gây ra - Ảnh: QUỲNH TRUNG

Nhờ tình yêu có thêm nghị lực

* Ông đã cùng bà Tố Nga về Việt Nam đi thăm, tiếp xúc với nạn nhân chất độc da cam để hiểu rõ và có những chi tiết đắt giá, xác thực, tăng sức mạnh cho quá trình lập luận tại tòa án. Cảm xúc của ông ra sao khi nhìn thấy nỗi đau của những nạn nhân da cam ở Việt Nam gánh chịu, từ thế hệ này sang thế hệ khác?

- Người ta không thể thắng được vụ kiện nếu không có tình yêu với con người mà người ta bảo vệ. 

Tình yêu ở đây, theo tôi, chính là tình yêu thương, thông cảm, chia sẻ, lòng nhân ái. Nhờ tình yêu này chúng tôi mới có thêm nghị lực và năng lượng làm tốt công việc sắp tới, thấy rõ trách nhiệm của mình với các nạn nhân da cam Việt Nam. 

Tôi cảm thấy mình có sự thông cảm với các nạn nhân da cam ở Việt Nam ngày càng nhiều hơn.

Khi theo đuổi nghề luật sư, tôi luôn mong muốn dùng luật pháp để giảm đi sự bất công, mang những kẻ đáng bị trừng phạt ra trước công lý và bảo vệ những nạn nhân không được pháp luật bảo vệ.

* Khó khăn nhất của vụ kiện là gì, thưa ông?

- Có những khó khăn chúng tôi đã vượt qua, đó là khi người Mỹ quy kết chức năng của người Pháp. 

Chúng tôi đã vượt qua khó khăn này. Một khó khăn khác là các công ty Mỹ giải thích rằng cách họ làm trong thời chiến là hợp lệ. Chúng tôi cũng đã thật sự vượt qua khó khăn này.

Có một khó khăn luôn xảy ra với mọi bê bối lớn về sức khỏe cộng đồng, đặc biệt ở Pháp, đó là phải đạt đến mức độ thuyết phục được rằng những tổn thương của bà Nga là hệ quả trực tiếp của việc rải chất độc da cam. 

Đó là vấn đề y tế, khoa học, cũng là lý do phải trải qua một bước bắt buộc là phải có một chuyên gia được chỉ định. Đó là quyết định chúng tôi đang chờ đợi.

* Ông có nói bản thân không thích được hỏi về khả năng chiến thắng trong các vụ kiện pháp lý mà ông tham gia vì nếu không có hi vọng thì ông đã không theo vụ kiện. Vậy ông hi vọng như thế nào về vụ kiện da cam của bà Trần Tố Nga?

- Đó cũng là câu hỏi rất khó khăn với luật sư. Hi vọng ai cũng có, nhưng điều cần thiết là phải huy động tất cả năng lực, năng lượng và trí tuệ của mình vì chúng ta không chỉ dựa vào hi vọng để thắng kiện.

Theo tôi, chỉ riêng việc có thể tiến hành vụ kiện đã là một thắng lợi. Riêng việc bà Nga chịu kiện đã là một thắng lợi. 

Các công ty sản xuất hóa chất của Mỹ chịu ra tòa đã là một thắng lợi. Như vậy, chúng ta đã từng bước thắng lợi. Điều quan trọng là phải kiên trì tiếp tục đi tới.

TTCT- Quá xinh đẹp để được an yên, quá thông minh, sắc sảo để an phận, quá cá tính để chọn một chỗ dựa, ngần đó đã đủ để làm nên cuộc đời dông bão của một cô gái.