Trao đổi với báo chí, bà Nguyễn Thị Định, trưởng phòng thanh tra - pháp chế, Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Nội vụ, đã làm rõ các vi phạm này.

* Việc chùa Ba Vàng tổ chức rước và trưng bày cho phật tử và nhân dân chiêm bái “xá lợi tóc Đức Phật” đã được thông báo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa, thưa bà?

- Theo báo cáo của địa phương, Lễ kính mừng 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh là hoạt động được chùa Ba Vàng tổ chức thường niên từ năm 2021.

Nội dung này đã được chùa Ba Vàng thông qua Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh thông báo ngày 29-11-2021.

Ngày 18-12-2023, chùa Ba Vàng có văn bản số 83/TB-CBV về việc “Thông báo thay đổi địa điểm tổ chức Đại lễ kính mừng 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh và ngày tu bát quan trai tháng 11 âm lịch năm 2023” do đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng, gửi UBND thành phố Uông Bí và các cơ quan chức năng của địa phương.

Theo văn bản này, địa điểm tổ chức tại chùa Ba Vàng và thời gian tổ chức từ ngày 22 đến ngày 24-12-2023. Trong thông báo này của chùa Ba Vàng có bổ sung nội dung “cung rước xá lợi Phật”, không nêu rõ là xá lợi gì?

Đối chiếu với các quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo, chùa Ba Vàng không phải là chủ thể đứng ra thực hiện thông báo danh mục hoạt động tôn giáo bổ sung và thời gian thông báo chỉ 6 ngày trước khi tổ chức.

Trong khi quy định tại khoản 3 điều 43 của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo thì “… đối với hoạt động tôn giáo không có trong danh mục đã thông báo thì người đại diện tổ chức có trách nhiệm thông báo bổ sung theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 điều này chậm nhất là 20 ngày trước khi diễn ra hoạt động”.

Bên cạnh đó, chùa Ba Vàng cũng không tuân thủ thời gian tổ chức như đã thông báo là từ ngày 22 đến 24-12-2023, mà tổ chức từ ngày 22 đến 27-12-2023.

* Các hoạt động trên tại chùa Ba Vàng có sự tham gia của nhiều nhà sư và phật tử người nước ngoài. 

Theo quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo, việc mời tổ chức, cá nhân nước ngoài vào Việt Nam để thực hiện hoạt động tôn giáo có phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền. 

Chùa Ba Vàng đã thực hiện quy định này chưa, thưa bà?

- Điều 48 của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo quy định tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc trước khi mời tổ chức, cá nhân nước ngoài vào Việt Nam để thực hiện hoạt động tôn giáo ở một tỉnh có trách nhiệm gửi hồ sơ đề nghị đến UBND tỉnh.

Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, UBND tỉnh có trách nhiệm trả lời bằng văn bản; trường hợp không chấp thuận phải nêu rõ lý do.

Đối với các hoạt động tại chùa Ba Vàng có sự tham gia của nhiều nhà sư và phật tử người nước ngoài, trụ trì chùa Ba Vàng phải có văn bản báo cáo Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Uông Bí, để tổ chức này gửi hồ sơ đến UBND tỉnh Quảng Ninh đề nghị được chấp thuận.

Tuy nhiên, theo báo cáo của tỉnh Quảng Ninh, các hoạt động nêu trên tại chùa Ba Vàng, UBND tỉnh Quảng Ninh không nhận được văn bản xin phép của Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Uông Bí. Như vậy, chùa Ba Vàng đã thực hiện không đúng quy định của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.

* Thượng tọa Sayadaw U Wepulla, trụ trì chùa Parami và Bảo tàng Xá lợi Phật quốc tế, được đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng, mời về dự lễ và mang “xá lợi tóc Đức Phật” đến chùa Ba Vàng và phát biểu tại buổi lễ?

Theo các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Ninh, các nhà sư này nhập cảnh với mục đích tham quan, du lịch nên không xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Vậy hoạt động của các nhà sư này có phải hoạt động tôn giáo không?

Giáo hội Phật giáo Việt Nam có quy định gì về trách nhiệm của trụ trì cơ sở tôn giáo trong trường hợp nêu trên?

- Có thể khẳng định rằng việc đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng, mời thượng tọa Sayadaw U Wepulla, trụ trì chùa Parami và Bảo tàng Xá lợi Phật quốc tế, vào Việt Nam để tham dự Lễ kính mừng 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh và mang “xá lợi tóc Đức Phật” đến chùa Ba Vàng tổ chức cho phật tử, nhân dân chiêm bái, đồng thời phát biểu tại buổi lễ là hoạt động tôn giáo nhưng lại sử dụng visa nhập cảnh với mục đích tham quan, du lịch là không đúng quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.

Mặt khác, điều 79 Quy chế hoạt động Ban tăng sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam nhiệm kỳ IX (2022-2027) quy định “tổ chức, cá nhân chức sắc Phật giáo nước ngoài vào Việt Nam bằng visa du lịch không được hoạt động tôn giáo tại Việt Nam.

Nếu thực hiện hoạt động tôn giáo tại một tự viện, hoặc nhiều tự viện là vi phạm pháp luật. Trụ trì, trưởng ban Ban quản trị tự viện phải chịu trách nhiệm hoàn toàn khi để hoạt động tôn giáo trái pháp luật này được thực hiện tại tự viện”.

Chiếu theo quy định của pháp luật tín ngưỡng, tôn giáo và quy chế của Giáo hội thì trụ trì chùa Ba Vàng phải chịu trách nhiệm hoàn toàn khi để hoạt động tôn giáo trái pháp luật diễn ra tại cơ sở tôn giáo do mình phụ trách.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam có trách nhiệm xem xét xử lý theo quy định của Giáo hội.

* Trên các phương tiện thông tin đại chúng có nhiều hình ảnh về đại đức Thích Trúc Thái Minh tham gia các hoạt động tôn giáo tại nước ngoài trong năm 2023 (như đi Pakistan, Cuba, Hàn Quốc, Ấn Độ, Đài Loan-Trung Quốc, Myanmar).

Vậy khi tham gia các hoạt động tôn giáo tại nước ngoài, đại đức Thích Trúc Thái Minh có phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo không?

- Điều 50 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo quy định “tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc trước khi cử chức sắc, chức việc, nhà tu hành, tín đồ tham gia hoạt động tôn giáo, đào tạo tôn giáo ở nước ngoài có trách nhiệm gửi hồ sơ đề nghị đến cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở trung ương”.

Theo báo cáo của địa phương, trong năm 2023, đại đức Thích Trúc Thái Minh đã nhiều lần xuất cảnh, nhưng chỉ có một lần tham gia đoàn của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam dự hội thảo quốc tế về di sản Phật giáo Gandhara ở Pakistan là xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Các chuyến xuất cảnh còn lại có hoạt động tôn giáo ở nước ngoài như tham dự Đại lễ Phật đản tại Nhật Bản, giảng pháp cho các phật tử xa xứ tại Hàn Quốc, hành hương về miền đất Phật tại Ấn Độ, đi Cuba, Đài Loan (Trung Quốc) và Myanmar theo lời mời của phật tử xa xứ, Ban Tôn giáo Chính phủ đều không nhận được báo cáo của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam về các hoạt động này.

Như vậy, việc đại đức Thích Trúc Thái Minh xuất cảnh và có các hoạt động tôn giáo ở nước ngoài nhưng không được Giáo hội đề nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật là vi phạm điều 50 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.

* Từ sự việc xảy ra tại chùa Ba Vàng vừa qua, theo bà, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trách nhiệm của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các tổ chức của Giáo hội thế nào?

- Việc đại đức Thích Trúc Thái Minh mời người nước ngoài vào Việt Nam thực hiện hoạt động tôn giáo không xin phép; việc tổ chức rước, trưng bày “xá lợi tóc Đức Phật” tại chùa Ba Vàng, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh thông báo danh mục hoạt động tôn giáo bổ sung không theo quy định.

Việc đại đức Thích Trúc Thái Minh xuất cảnh nhiều lần với mục đích hoạt động tôn giáo ở nước ngoài nhưng không thông qua Giáo hội để đề nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền là vi phạm pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.

Sự việc này đã làm ảnh hưởng đến trật tự xã hội và chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo; ảnh hưởng tới uy tín của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Vì vậy, để ổn định tình hình, về phía các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã kịp thời chấn chỉnh và tiếp tục xem xét, xử lý nghiêm, dứt điểm các vi phạm khi có đầy đủ căn cứ pháp luật.

Đồng thời, tiếp tục tuyên truyền, phổ biến các quy định của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, bảo đảm các hoạt động của tổ chức, cá nhân tôn giáo tuân thủ pháp luật.

Đối với UBND thành phố Uông Bí, cần rút kinh nghiệm trong việc tiếp nhận các thủ tục hành chính về tín ngưỡng, tôn giáo, nếu không đúng quy định của pháp luật phải trả lại, yêu cầu tổ chức, cá nhân liên quan bổ sung, hoàn thiện hồ sơ, thủ tục theo quy định của pháp luật.

Đối với Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ban Phật giáo Quốc tế, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Uông Bí cần chấn chỉnh, yêu cầu đại đức Thích Trúc Thái Minh rút kinh nghiệm về việc mời tổ chức, cá nhân nước ngoài vào Việt Nam để thực hiện hoạt động tôn giáo, hoạt động quan hệ quốc tế về tôn giáo.

Bảo đảm thực hiện theo đúng quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo; tăng cường quản lý chức sắc, chức việc, nhà tu hành; kịp thời có biện pháp chấn chỉnh trong toàn Giáo hội để tạo sự đồng thuận, ổn định, đoàn kết trong nội bộ Giáo hội.

Bên cạnh đó, Giáo hội cần xem xét, xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của hiến chương, quy chế của Giáo hội để đảm bảo kỷ luật, kỷ cương; không để tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật tại chùa Ba Vàng cũng như tại các cơ sở tôn giáo thuộc Giáo hội quản lý.

Thứ trưởng Vũ Chiến Thắng: Xử lý sớm, dứt điểm vụ 'xá lợi tóc Đức Phật'

Đây là vụ việc vi phạm cần phải được xem xét, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật và Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.