Hiện trường vụ án mạng sau khi cả nhóm lao vào bắt cóc chị Hằng đưa ra ôtô định tẩu thoát - Ảnh: THANH NAM

Theo nội dung vụ án, do mâu thuẫn gia đình nên bà Võ Thị Kim Chi (57 tuổi, nguyên quán Long Hồ, tạm trú Bà Rịa - Vũng Tàu) đã bỏ tiền thuê nhóm người đến bắt cóc con gái ruột là chị Võ Thị Thúy Hằng (29 tuổi, vợ Trần Ngoại Giao). Khi nghe tiếng vợ kêu cứu, Giao đang bóc vỏ dừa ở vườn sau liền cầm theo dụng cụ chạy vào ngăn cản thì bị nhóm bắt cóc xịt hơi cay. Giao tấn công làm một người trong nhóm bắt cóc chết.

Cơ quan điều tra đã khởi tố 2 vụ án "bắt giữ người trái pháp luật", "giết người" và khởi tố 7 bị can để điều tra cho 2 tội danh trên. Dư luận đặt ra câu hỏi việc khởi tố bị can Trần Ngoại Giao về tội "giết người" liệu có thỏa đáng?

Khởi tố để làm rõ động cơ, hành vi cụ thể

Trao đổi với Tuổi Trẻ sáng 21-11, đại tá Huỳnh Thanh Mộng - thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Vĩnh Long - cho biết việc khởi tố vụ án và khởi tố bị can đối với Trần Ngoại Giao về tội "giết người" là để làm rõ việc có hành vi giết người hay không.

Một thẩm phán đang làm việc tại TP.HCM (đề nghị không nêu tên), sau khi xem clip cũng như thông tin từ cơ quan điều tra, cho rằng khởi tố vụ án "giết người" là cần thiết. Sau khi điều tra, làm rõ thì mới kết luận đó là tội gì.

Xét diễn biến của vụ việc có thể thấy Giao đang lột vỏ dừa ngoài vườn thì nghe vợ la hét kêu cứu nên liền lao vào, trên tay vẫn cầm theo cây sắt nhọn để lột vỏ dừa. Xuất phát từ việc muốn cứu vợ nên Giao đã lao ra ôtô, nhưng lúc này một người trong nhóm bắt cóc đã dùng bình xịt hơi cay vào mặt. 

Hành vi ban đầu của Giao cố gắng giữ vợ lại là đang thực hiện việc ngăn chặn một hành vi tội phạm đang xảy ra. Trong quá trình ngăn chặn này, Giao lại bị tấn công bằng bình xịt hơi cay nên đã chống trả, khua khoắng cây lột dừa dẫn đến đâm trúng người và gây ra tử vong.

"Có thể thấy nhóm bị can bắt giữ người đang thực hiện hành vi trái pháp luật nghiêm trọng. Để bảo vệ người thân, Giao đã thực hiện hành vi chống trả lại nhưng ngay lúc này thì Giao bị tấn công nên hành vi của Giao có thể thuộc trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc tội phạm nhẹ hơn tội giết người. 

Tuy nhiên, đây mới chỉ là dự đoán trên cơ sở thông tin ban đầu. Kết quả còn phụ thuộc nhiều vào lời khai, động cơ và các hành vi cụ thể của các bị can theo diễn biến vụ việc", vị thẩm phán này phân tích.

Có thể thay đổi tội danh trong quá trình điều tra

Luật sư Giang Hồng Thanh (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng có thể thấy rõ hành vi vi phạm pháp luật xuất phát từ nhóm người dùng vũ lực để bắt chị Hằng trước. Trong tình huống này, hành vi của nhóm người đó đã xâm phạm đến quan hệ pháp luật và quan hệ xã hội.

Về mặt pháp lý, họ có dấu hiệu của tội bắt người trái pháp luật và trên thực tế họ đã bị khởi tố về tội danh này theo điều 157 Bộ luật hình sự. Về mặt xã hội, họ gây tổn hại đến tình cảm vợ chồng giữa chị Hằng và anh Giao.

Đành rằng pháp luật không khuyến khích người không có thẩm quyền dùng vũ lực để đáp trả hành vi vũ lực. Nhưng Bộ luật hình sự cũng có những quy định tiến bộ, nhân văn để bảo vệ người gây thiệt hại cho người phạm tội trong trường hợp họ không thể lựa chọn phương án nào khác để an toàn cho tất cả các bên.

"Bộ luật hình sự quy định về phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết và gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội là những quy định tiến bộ, nhân văn như đã nói ở trên. Rất hi vọng cơ quan tố tụng sẽ áp dụng một trong các điều luật này đối với anh Trần Ngoại Giao, không nên quy buộc anh Giao phạm tội giết người, khi anh đang cố gắng chống trả những người gây tổn hại đến vợ mình" - luật sư Thanh bày tỏ.

Cùng ý kiến với luật sư Thanh, luật sư Nguyễn Kiều Hưng (Đoàn luật sư TP.HCM) cũng cho rằng quá trình điều tra, cơ quan điều tra cần làm rõ có hay không sự "phòng vệ chính đáng" hay trong "trạng thái tinh thần bị kích động mạnh".

Theo đó, nếu anh Giao thực hiện hành vi trong khi vợ mình bị bắt cóc (đang bị bắt đi) với mục đích để giải cứu vợ và bị nhóm bắt cóc chống trả bằng hung khí có thể gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe của mình hoặc vợ mình thì đó là hành động cần thiết và tương xứng. Bộ luật hình sự gọi đó là "phòng vệ chính đáng" và không phải là tội phạm.

Trường hợp khác, nếu nhóm người bắt cóc không có hành vi đe dọa đến tính mạng, sức khỏe của Giao và vợ, hoặc có nhưng có thể dùng biện pháp bảo vệ khác để bảo vệ vợ chứ chưa đến mức phải hạ sát người khác thì phải xem xét hành vi giết người của bị can Giao được thực hiện trong "trạng thái tinh thần bị kích động mạnh". Lúc đó, tội danh "giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh" quy định tại điều 125 Bộ luật hình sự được áp dụng sẽ phù hợp hơn, bởi hành vi này được thực hiện xuất phát từ hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân là bắt cóc vợ anh Giao.

"Tôi nghĩ hiện anh Giao bị khởi tố tội giết người, nhưng quá trình điều tra tội danh này có thể thay đổi, thậm chí đình chỉ điều tra bị can theo các giả thiết đã phân tích trên", luật sư Hưng nhận định.

Khởi tố 7 bị can trong vụ thuê người bắt cóc con gái dẫn đến án mạng

TTO - Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Vĩnh Long khởi tố 7 bị can trong vụ thuê người bắt cóc con gái dẫn đến án mạng xảy ra ngày 15-11 tại xã Long An, huyện Long Hồ.