Thiết kế kênh hình cho sách giáo khoa mới cũng là khâu nhiều đơn vị xuất bản quan tâm - Ảnh: CHU HÀ LINH

Thông tư này có quan điểm tiến bộ là cho phép giáo viên trực tiếp đứng lớp, phụ huynh học sinh tham gia hội đồng chọn sách.

Tuy vậy, đây là năm đầu tiên thực hiện "một chương trình, nhiều sách giáo khoa" nên các quy định cụ thể và càng lường được nhiều tình huống mang tính phổ biến có thể xảy ra sẽ càng thuận lợi cho các địa phương trong việc lựa chọn sách giáo khoa phù hợp.

Ai bỏ tiền tỉ cung cấp sách giáo khoa mẫu?

Theo quy định trong dự thảo, việc lựa chọn sách giáo khoa sẽ do các cơ sở giáo dục (gọi chung là các trường) thực hiện. Việc lựa chọn sách giáo khoa theo nguyên tắc lựa chọn 1 sách giáo khoa cho mỗi môn học/hoạt động giáo dục ở mỗi khối lớp trong số sách giáo khoa đã được bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo phê duyệt. Như vậy mỗi tỉnh có thể thành lập hàng trăm hội đồng. Cả nước là hàng ngàn hội đồng chọn sách giáo khoa.

Trước đây, các đơn vị xuất bản chỉ cần chuyển sách giáo khoa mẫu cho hội đồng chọn sách giáo khoa ở 63 tỉnh thành thì nay để hiệu trưởng, giáo viên, phụ huynh tiếp cận được, sẽ phải chuyển sách giáo khoa mẫu đến hàng ngàn trường.

"Chúng tôi ước tính kinh phí chi cho việc cấp miễn phí sách giáo khoa mẫu sẽ là 3,6 tỉ đồng nhưng không thể cấp sách giáo khoa thôi mà sẽ phải cấp sách giáo viên nữa nên tổng kinh phí cho việc này có thể lên đến 7 tỉ đồng" - đại diện một đơn vị tổ chức biên soạn sách giáo khoa mới chia sẻ.

Một tổng chủ biên sách giáo khoa cũng lo ngại vì "số tiền lớn như thế và rủi ro lại rất cao. Trong cạnh tranh không thể nói trước điều gì. Liệu các đơn vị xuất bản có sẵn sàng đầu tư kinh phí cấp sách giáo khoa mẫu đến tận tay giáo viên, phụ huynh - những người sẽ có tiếng nói trong việc chọn sách giáo khoa không?".

Trong khi đó, chia sẻ với Tuổi Trẻ, nhiều giáo viên và hiệu trưởng đều mong muốn "được nhìn thấy sách giáo khoa thì nói gì mới nói chuẩn được".

Trước đó, theo ông Nguyễn Minh Thuyết - tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới, thì Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã yêu cầu Bộ Giáo dục và đào tạo công khai biên bản thẩm định sách giáo khoa và chế bản các bản sách giáo khoa mẫu trên mạng để các nhà trường, giáo viên, phụ huynh tiếp cận, có thông tin đầy đủ khi chọn sách giáo khoa.

Tuy nhiên, ông Thái Văn Tài - vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Bộ Giáo dục và đào tạo - cho biết biên bản thẩm định có những môn lên đến vài chục trang và nhiều nội dung mang tính kỹ thuật cần phải biên tập lại mới công bố được. Còn việc công bố chế bản sách giáo khoa động chạm đến các quy định pháp luật khác như quyền sở hữu trí tuệ, Luật Xuất bản nên sẽ khó thực hiện.

Trong dự thảo thông tư hướng dẫn chọn sách giáo khoa có nêu UBND cấp tỉnh bảo đảm nguồn kinh phí để các cơ sở giáo dục phổ thông tổ chức lựa chọn sách giáo khoa. Tuy nhiên quy định này chung chung nên việc các tỉnh có hay không quyết việc cấp kinh phí mua sách giáo khoa mẫu vẫn chưa chắc chắn.

Bà Trần Thị Khuyên - hiệu trưởng Trường tiểu học Tân Hội, Đức Trọng, Lâm Đồng - cho biết trước khi dự thảo công bố thì Sở Giáo dục và đào tạo tỉnh Lâm Đồng đã có văn bản đề nghị các trường đăng ký để sở mua sách giáo khoa mẫu cho các trường tiếp cận soạn bài, dạy thử. Nhưng một số lãnh đạo các Sở Giáo dục và đào tạo khác vẫn lúng túng khi cho rằng phải "chờ ý kiến cấp trên".

Liệu có cần "trọng tài"?

Theo dự thảo, số lượng thành viên hội đồng chọn sách giáo khoa của các trường phải là số lẻ, tối thiểu là 11 người, trong đó có ít nhất 2/3 là tổ trưởng tổ chuyên môn và giáo viên.

Dự thảo quy định việc quyết định sách giáo khoa sẽ dựa trên hình thức bỏ phiếu kín. Trong đó, sách giáo khoa được chọn phải có trên 50% số thành viên của hội đồng bỏ phiếu lựa chọn. Có ý kiến băn khoăn nếu như với tất cả các sách giáo khoa đều không đạt được trên 50% thành viên của hội đồng bỏ phiếu lựa chọn thì phải làm thế nào?

"Nếu ý kiến bị phân tán quá, đúng là hiệu trưởng sẽ bị làm khó. Nhất là thông tư hướng dẫn không lường đến việc này thì liệu có thể quy định rõ hơn ai sẽ là "trọng tài" quyết định và việc vận dụng tiêu chí chọn sách giáo khoa như thế nào để có thể quyết định sách giáo khoa trong trường hợp số phiếu giữa các bộ sách giáo khoa tương đương?" - một hiệu trưởng chia sẻ.

Về điều này, PGS.TS Nguyễn Xuân Thành - giám đốc đề án Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và đào tạo - cho rằng "khi ý kiến phân tán thì phải họp để phân tích vấn đề, thảo luận lại".

Liên quan đến việc chọn sách giáo khoa, cũng có những băn khoăn về việc có hay không "chỉ đạo ngầm" từ cấp trên với các hội đồng chọn sách giáo khoa. Việc "vận động hành lang" để định hướng cho các trường trong việc chọn sách giáo khoa phù hợp ở mức nào thì chấp nhận được, mức nào thì phạm quy?

Ông Nguyễn Xuân Thành cho rằng: "Sở Giáo dục và đào tạo chỉ ban hành tiêu chí chọn sách giáo khoa, tạo điều kiện để các nhà trường tiếp cận được các sách giáo khoa mẫu để có thông tin đầy đủ, minh bạch về sách giáo khoa chứ không được phép "vận động, gợi ý, chỉ đạo" việc chọn sách giáo khoa nào. Nếu vi phạm việc này thì thanh tra sẽ phải vào cuộc xử lý".

Thăm dò ý kiến

Theo bạn có nên công bố mẫu sách giáo khoa mới lên mạng để nhà trường, giáo viên, phụ huynh lựa chọn?

Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.

Nên, để tiết kiệm chi phí

Không nên, vì vi phạm luật xuất bản, quyền sở hữu trí tuệ

Ý kiến khác

Sẽ chọn sách giáo khoa mới theo hình thức bỏ phiếu kín

TTO - Tối 30-11, Bộ GD-ĐT công bố dự thảo thông tư hướng dẫn việc chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông, chuẩn bị triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới với nhiều sách giáo khoa.