Mọi người chưa quên “đại dịch” đầu tư vào vàng tài khoản với những sàn vàng nở rộ từ thành thị đến nông thôn, kéo theo nhiều người tán gia bại sản, thị trường vàng liên tục sốt nóng, buộc Thủ tướng chỉ đạo đóng cửa sàn vàng vào cuối năm 2009. Vì vậy, ý tưởng tạo sân chơi cho giới đầu cơ vàng dù được đưa ra trong phạm vi hẹp nhưng nhanh chóng được nhiều giới biết và bàn luận cân nhắc được - mất.

Nảy sinh ý tưởng này khi chỉ trong thời gian ngắn từ đầu tháng 10 đến nay, dưới sự điều hành của Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng và Công ty SJC bán vàng can thiệp, đưa giá vàng trong nước sát với giá thế giới, đã có khoảng 17 tấn vàng (khoảng 450.000 lượng vàng, trị giá trên 20.000 tỉ đồng) được bán ra. Sức mua vàng vượt ngoài dự đoán.

Vấn đề sẽ phức tạp hơn khi nhu cầu mua vẫn cao, ngân hàng liên tục bán vàng miếng, trong khi vàng mua cân đối vẫn nằm trên tài khoản ở nước ngoài. Để vàng tài khoản trở thành vàng miếng phải chi ra hàng tỉ USD để nhập về. Nhưng không phải ai cũng mua vàng cất giữ, có một lượng khá lớn người mua vàng nhằm đầu cơ, chờ giá lên bán kiếm lời. Những người này không cần nắm miếng vàng, một số ngân hàng xác nhận nhiều người đã gửi vàng tại ngân hàng thay vì mang về nhà cất giữ...

Từ đó những người đưa ra ý tưởng tạo sân chơi mới cho rằng thay vì phải bán hàng trăm ngàn lượng vàng cho giới đầu cơ, tạo sức ép về ngoại tệ để nhập vàng, ngân hàng khi bán vàng chỉ cần cấp cho những người này chứng chỉ vàng, dạng “vàng giấy” hay vàng tài khoản có ghi số vàng mà họ đã sở hữu. Khi vàng có giá, họ đem chứng chỉ đến ngân hàng bán lại, thu lãi. Thế nhưng để người dân mua “vàng giấy”, vàng tài khoản, chẳng khác nào mở lại sàn vàng, kể cả tiến tới dù dưới hình thức nào, là cho người dân được kinh doanh vàng tài khoản ở nước ngoài.

Chưa rõ việc cho giao dịch chứng chỉ vàng, vàng tài khoản giúp ổn định giá vàng, USD ra sao, tuy nhiên cần cân nhắc thiệt hơn giữa lợi ích kinh tế chung, của đơn vị thực hiện và lợi ích xã hội. Chắc chắn việc mở ra sàn vàng sẽ mang lại lợi nhuận rất lớn cho những đơn vị lập sàn. Nhưng cũng không thể quên từ cuối năm 2009 trở về trước, hàng vạn người đã thua lỗ khi đầu tư trên sàn vàng. Cũng may Chính phủ kịp thời đóng cửa sàn vàng, nếu để tồn tại đến nay thì khoản thua lỗ này rất khủng khiếp.

Các chuyên gia kinh tế khẳng định ở thời điểm này và nhiều năm nữa, dù có am hiểu thì nhà đầu tư trong nước khi đầu cơ vàng, thực chất là tham gia đầu cơ trên thị trường vàng thế giới cũng không thể qua được giới đầu cơ sành sỏi, lão luyện, lại có nhiều tiền trên thế giới. Khi xảy ra thua lỗ, không chỉ cá nhân nhà đầu tư bị thiệt hại mà đất nước cũng bị mất ngoại tệ. Cần lưu ý rằng bị cuốn hút vào sàn vàng trước đây phần lớn là những người máu mê thắng thua, cả những người chẳng biết gì về thị trường tài chính, tiền tệ.

Lúc này để chấn chỉnh thị trường vàng, chưa thể loại bỏ được đầu cơ thì tốt nhất là kiểm soát các dòng vốn, đặc biệt là từ ngân hàng, đang giúp sức tích cực cho hoạt động đầu cơ vàng, hơn là tạo ra thêm các công cụ để chuyển hướng từ đầu cơ vàng miếng sang vàng tài khoản. Cho nghiên cứu mở ra sân chơi cho giới đầu cơ vàng cũng có nghĩa Ngân hàng Nhà nước đã thua trong việc định hướng dòng vốn vào sản xuất - kinh doanh thay vì đổ vào hoạt động đầu cơ không tạo ra của cải vật chất cho xã hội.