Với người dân Mỹ, đây là một trong những tình huống khiến họ nhớ ra rằng chính phủ liên bang là một bộ máy được “tra dầu” (tức là cung cấp tài chính) bằng chính tiền thuế của họ. Khi không được tra dầu nữa, bộ máy này bắt buộc phải ngưng hoạt động (ít nhất là một phần, và trong trường hợp hiện nay là một phần).

Vai trò của chính phủ là làm dịch vụ, không phải là cai trị (mấy hôm vừa rồi, Tổng thống Obama nhấn đi nhấn lại chữ “services” trong các thông điệp gửi cho thượng viện lẫn hạ viện). Trên lý thuyết, quyền lực của người dân (thông qua các vị dân biểu) là nằm ở đây.

Oái oăm là bộ máy này được cấu thành bởi chính hàng triệu người dân trong nước. Nên cứ đóng cửa là nhiều nhà mất đứt tiền chợ vì lương bị đình hoãn. Oái oăm hơn nữa là những người này cũng đã đóng thuế - tức “tra dầu” cho chính bộ máy mà mình làm việc. Cho nên Tổng thống Obama mới thay mặt hàng triệu người làm việc trong bộ máy của ông “gào ầm lên” ở thượng viện rằng: “Pay our bills on time” (Trả lương đúng hạn cho chúng tôi đi chớ!).

Nói thế thôi chứ nhìn loáng thoáng qua thì cũng chả có gì ghê gớm lắm, ít nhất là trong thời gian ngắn sắp tới. Trước mắt, những chỗ như bảo tàng nhà nước, công viên quốc gia... phải cửa đóng then cài. Tôi cũng nghe nói trường học công ở thành phố Buffalo trấn an phụ huynh rằng con quý vị vẫn được trợ cấp ăn trưa, đừng lo chúng đói!

Lương bổng thì sẽ chậm chi trả một tí chứ cũng chả mất đi đâu. Chỉ phiền nhất là nếu để lâu lâu thì không ai dọn rác, quét đường, phạt xe cộ vi phạm luật giao thông, xã hội thành ra hơi bẩn bẩn một tí.

Có khi với nước Mỹ này, thế mà lại hay. Bởi trong những lúc như thế này, ra đường nhìn thấy mọi thứ vẫn sống động mới hiểu được vai trò thiết yếu của khu vực kinh tế tư nhân trong xã hội Mỹ.

Ừ, thì một số cơ quan công quyền Mỹ ngừng làm việc. Nhưng cơ quan nào vẫn còn tiền dự trữ là vẫn chạy đều.

Hôm nay, tôi vẫn ra đường.