Chiến tranh Nga - Ukraine: Đòn hồi mã thương ở Kursk

Trong cuộc họp trực tuyến với giới lãnh đạo quốc phòng, an ninh và thống đốc các khu vực Belgorod, Bryansk và Kursk, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chỉ thị Bộ Quốc phòng nhanh chóng "buộc đối phương rút khỏi lãnh thổ Nga", đồng thời "đảm bảo an ninh khu vực biên giới".

Ukraine phản kích

Theo Tass 12-8, các lữ đoàn không vận số 80 và 82 của Ukraine đã tấn công các khu vực định cư Martynovka, Borki và Korenevo ở vùng Kursk hôm 11-8, song nhóm tác chiến chiến lược phía Bắc và lực lượng dự bị Nga đã đẩy lùi 7 cuộc tấn công. 

Cũng theo Tass 12-8, tại khu vực Kauchuk, các nhóm cơ động của Ukraine đi xe bọc thép đã bị chặn lại khi đang tìm cách đột kích lãnh thổ Nga. Tóm lại, tin tức từ phía Nga cho thấy quân Nga đã chặn đứng quân Ukraine ở vùng Kursk.

Song, theo thông tấn Ukrinform của Ukraine cùng ngày, tại cuộc họp của Bộ Tổng tư lệnh tối cao, Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine Oleksandr Syrskyi đã hầu như loan tin chiến thắng, và chiến thắng đậm:

"Chúng tôi đang tiến hành chiến dịch tấn công vào lãnh thổ vùng Kursk. Hiện chúng tôi đang kiểm soát gần 1.000km2 lãnh thổ Nga. Các nhóm quân đang hoàn thành nhiệm vụ. Các trận chiến diễn ra dọc theo mặt trận. Tình hình đang nằm trong tầm kiểm soát của chúng tôi". 

Ukrinform còn dẫn nhận định của Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) nói cuộc đột kích ở Kursk cho phép quân đội Ukraine ít nhất tạm thời nắm thế chủ động trên chiến trường ở một khu vực mặt trận và chống lại thế chủ động của Nga trên khắp chiến trường.

Cảnh quay có định vị địa lý cho thấy lực lượng Ukraine đã tiến vào Kremyanoye và phía đông Zhuravli (đông bắc Korenevo), cũng như một khu rừng ở phía bắc và đông Semenovka (cách biên giới khoảng 24km) với xe cộ cơ giới có quy mô tiểu đoàn. 

Cho dù chiến sự hai phe vẫn "có qua có lại", song rõ ràng là tới ngày thứ 900 của cuộc chiến, chiến tranh đã vô trong nước Nga, khiến ông Putin phải lệnh cho Bộ Quốc phòng "buộc đối phương rút khỏi lãnh thổ Nga".

Gió xoay chiều?

Nhìn lại 900 ngày chiến tranh sẽ thấy cuộc họp hôm 12-8 của ông chủ điện Kremlin là chưa từng thấy. Ông Putin nhận định về đối phương: "Mục tiêu quân sự chính (của đối phương) là ngăn chặn bước tiến của lực lượng chúng ta trong nỗ lực giải phóng hoàn toàn lãnh thổ của các nước cộng hòa nhân dân Lugansk và Donetsk, khu vực Novorossiya". 

Đây là những lãnh thổ Nga sáp nhập từ sau cuộc chiến Ukraine, gộp lại thành Novorossiya. Ông Putin còn nói về một mưu đồ khác: "Một mục tiêu rõ ràng khác của kẻ thù là tạo ra sự bất hòa và chia rẽ trong xã hội chúng ta, gieo rắc nỗi sợ hãi và làm suy yếu sự thống nhất và gắn kết của người dân Nga".

Quá các phát biểu trên có thể thấy ở ngày thứ 900 của cuộc chiến, Điện Kremlin đang cảm nhận ra sao: đối phương đang đánh trả, giành lại lãnh thổ. Cũng như Kursk, ở tỉnh Belgorod của Nga giáp với Ukraine từng diễn ra các cuộc xâm nhập tương tự, dù ở quy mô nhỏ hơn. 

Thống đốc Belgorod báo cáo Tổng thống Putin tình hình tỉnh nhà và nói lên những bức xúc của mình. Theo đó, tình hình ở Belgorod chỉ cải thiện ở thành phố thủ phủ cùng tên, còn ở các khu vực biên giới lại xấu đi đáng kể.

Số lượng các cuộc tấn công bằng đại bác, súng cối, pháo phản lực bắn hàng loạt (MLRS) và nhất là máy bay không người lái (UAV) đã tăng lên rất nhiều. Belgorod mỗi ngày phải gánh chịu từ 3-5 cuộc tấn công, chủ yếu là đại bác và MLRS. 

Tổng cộng hai năm rưỡi qua, hơn 30.000 ngôi nhà và căn hộ đã bị hư hại. Có pháo kích, tất nhiên phải có đổ nát, thương vong, di tản: thống đốc Belgorod nêu thí dụ thị trấn biên giới 38.000 người Shebekino, nơi khoảng 50-70% dân cư đã phải di tản, "bởi chúng tôi không thể đảm bảo an toàn cho người dân".

Báo cáo sau đó của Alexei Smirnov - quyền thống đốc Kursk, vùng chiến sự trọng điểm mấy ngày qua - đương nhiên còn oán thán hơn: "Tình hình trong khu vực hiện đang khá thách thức. Hiện tại kẻ thù kiểm soát 28 khu định cư. Chúng đã xâm nhập sâu 12km vào lãnh thổ vùng Kursk, với tiền tuyến trải rộng 40km". 

Đến nỗi Tổng thống Putin phải ngắt lời: "Nghe này, ông Smirnov, quân đội sẽ cập nhật cho chúng tôi thông tin cụ thể về chiều rộng và chiều sâu tiền tuyến. Những gì chúng tôi cần từ ông là thông tin cập nhật về tình hình kinh tế - xã hội và báo cáo về hỗ trợ dành cho người dân".

Nhưng nếu tình hình chiến sự xấu đi thì tình hình kinh tế - xã hội cũng không thể khá hơn. Bức tranh kinh tế - xã hội giờ đây chủ yếu là sơ tán, tạm cư như ông Smirnov báo cáo: "Tính đến hôm nay 121.000 người đã được sơ tán và sẽ còn tiếp tục cho 59.000 người còn lại...". 

Như mọi báo cáo trong thời chiến luôn kèm theo thương vong: "12 dân thường đã thiệt mạng, 121 người bị thương, trong đó có 10 trẻ em".

Mục đích của hai bên ở Kursk

Câu hỏi lúc này là liệu Ukraine có muốn chiếm tỉnh Kursk hay lãnh thổ khác của Nga lâu dài không? Câu trả lời đã được đưa ra gần như ngay sau Ukraine thừa nhận tấn công vùng này. 

"Mục đích của cuộc đột kích… Kursk không phải là để chiếm giữ lãnh thổ nước ngoài, mà là để bảo vệ mạng sống của người dân Ukraine và bảo vệ lãnh thổ của mình khỏi các cuộc tấn công của Nga. Hành động của Ukraine hoàn toàn hợp pháp vì Lực lượng Vũ trang không vi phạm luật nhân đạo quốc tế", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ukraine Heorhii Tykhyi phát biểu tại cuộc họp báo ngày 13-8, theo Ukrinform. 

Cũng theo người phát ngôn này, từ đầu mùa hè Nga đã tiến hành hơn 2.000 vụ pháo kích chính xác, bằng đại bác, UAV, bom lượn và hơn 100 tên lửa.

Chiến dịch của Ukraine tại Kursk đã buộc giới chỉ huy Nga phải phản ứng, tái triển khai lực lượng và phương tiện đến khu vực. 

Trước kia trong mùa hè, Nga đã tận dụng quyền làm chủ chiến trường để gây sức ép với Ukraine, ngăn chặn Ukraine tích lũy nhân lực và vật lực cho hoạt động phản công, đồng thời ấn định nhịp độ giao tranh, trong đó lực lượng Nga nắm thế chủ động và duy trì tấn công liên tục.

Nhưng chiến dịch của Ukraine ở Kursk và các cuộc xâm nhập xuyên biên giới khác giờ đặt Điện Kremlin và Bộ Tư lệnh Nga trước quyết định có coi đường biên giới quốc tế dài hàng nghìn km với Ukraine là tiền tuyến hợp pháp mà Nga phải bảo vệ hay không. 

Cho tới trước biến cố đầu tháng 8, vùng này vẫn tương đối yên ắng, thậm chí cả sau khi chiến tranh đã nổ ra vào tháng 2-2022. 

Cũng đáng nhắc rằng chính phía Nga cũng đã góp phần kích hoạt "tiền tuyến tiềm ẩn" này khi phát động chiến dịch tấn công phía bắc tỉnh Kharkiv của Ukraine đầu tháng 5-2024 trong nỗ lực mở rộng tiền tuyến xa hơn ở đông bắc Ukraine nhằm thu hút và kềm chân lực lượng đối phương dọc theo biên giới, với hy vọng làm suy yếu toàn bộ tiền tuyến Ukraine.■