Tượng Chí Phèo - Thị Nở

GS Phong Lê đánh giá Nam Cao là một tác gia thật sự có gương mặt riêng, để không những không bị khuất trong bóng rợp của những người đi trước mà còn tự mình xác lập một vị thế mới, đó là tiếp tục đưa lên đỉnh cao và kết thúc vẻ vang trào lưu văn học hiện thực 1930 - 1945.

Ông cũng chỉ ra “nghịch lý” là Nam Cao chỉ viết về bản thân mình và làng quê mình, nhưng những nhân vật trong tác phẩm của ông đến giờ ta vẫn bắt gặp đâu đó ngoài đời: “Anh nông dân cố cùng Chí Phèo không có tuổi trong truyện ra mắt cách đây 75 năm, bây giờ thật là trường thọ, và cũng không còn của riêng làng Vũ Đại.

Chí Phèo của Nam Cao chưa bao giờ ra tỉnh, nhưng biểu tượng Chí Phèo hôm nay có mặt ở mọi cơ quan, trường học, bệnh viện... Bởi lẽ anh ta đã trở thành đại diện cho cái phần bản năng, phần khùng điên, khuất tối ở mỗi con người”.

Chung nhận định này, GS Hà Minh Đức cũng nói rằng Nam Cao đã làm nên kỳ tích khi chỉ sáng tác trong một không gian rất hẹp là ở làng quê mình và thời gian chỉ trong khoảng 10 năm, nhưng ông đã tạo nên một kiểu nhân vật mới, đó là Chí Phèo - đại diện cho cả một thế hệ, một loạt người.

Còn GS.TS Trần Đăng Suyền lý giải sức sống của các nhân vật Nam Cao bằng chính nỗi trăn trở suốt đời của nhà văn, với những suy ngẫm xung quanh vấn đề sự sống và cái chết.

Vì vậy từ các chuyện vặt vãnh những cảnh đời thường, nhưng các tác phẩm của Nam Cao đã động chạm đến những vấn đề có tính chất nhân bản về thân phận con người, vấn đề cải tạo xã hội, tương lai của dân tộc và nhân loại.

Một giáo viên đã có hơn 40 năm giảng dạy các tác phẩm của Nam Cao thì đề nghị nên tăng thời giờ giảng dạy các tác phẩm của Nam Cao trong nhà trường. Vì hiện nay tác phẩm Chí Phèo chỉ có hai tiết dạy, nên khi học sinh có thắc mắc, phản biện về tác phẩm thì giáo viên không còn thời gian để giải đáp trên lớp.