Phóng to

Sơ đồ vị trí tuyến đê biển Gò Công - Vũng Tàu - Đồ họa: Như Khanh

Nhằm thông tin nhiều chiều, Tuổi Trẻ đã ghi nhận ý kiến của các chuyên gia về vấn đề này.

* Ông Hồ Long Phi (giám đốc Trung tâm quản lý nước và biến đổi khí hậu, Đại học Quốc gia TP.HCM):

20-30 năm sau hãy nghĩ đến

Theo tôi, nguy cơ gây ngập lớn nhất cho TP.HCM hiện nay là lũ từ thượng nguồn chứ không phải từ nước biển dâng, bão biển nên trong điều kiện hạn hẹp vốn mà chia sẻ nguồn vốn quá lớn cho dự án này là một sai lầm về mặt kinh tế. Nguy cơ biến đổi khí hậu, nước biển dâng cũng phải vài chục năm chứ không thể xảy ra ngay lập tức. Thay vì lấy tiền đầu tư một dự án lớn như vậy, nên dùng tiền chi cho các công tác chống ngập khác thì hiệu quả hơn.

Theo báo cáo về dự án của Bộ Nông nghiệp & phát triển nông thôn, tuyến đê biển Gò Công - Vũng Tàu có chiều dài 32km, mặt đê rộng 50m, xuất phát từ Vũng Tàu đến Gò Công kết hợp cống kiểm soát triều, thoát lũ và các âu thuyền phục vụ giao thông thủy. Sau khi đê được xây dựng sẽ tạo trục giao thông kết nối Vũng Tàu với miền Tây và một hồ chứa khoảng 3,3 tỉ m³ nước. Vốn đầu tư hiện nay được xác định khoảng 66.000 tỉ đồng. Mục tiêu dự án là chống lũ lụt và ngập úng, xâm nhập mặn cho toàn vùng TP.HCM và vùng Đồng Tháp Mười trong điều kiện biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Ngoài ra, dự án này còn rút ngắn khoảng cách giao thông, tạo sự liên kết giữa các tỉnh miền Tây với Vũng Tàu và các tỉnh ở Nam Trung bộ, mở rộng các khu đô thị mới cho TP.HCM, Vũng Tàu, Long An, Tiền Giang, phát triển du lịch, điện năng và phát triển kinh tế - xã hội cho khu vực.

Về mặt khoa học, khi xây đê biển sẽ tạo ra hồ chứa hàng tỉ mét khối nước có khả năng làm giảm mực nước đỉnh nhưng lại làm tăng mực nước dâng. Khi đó, việc tiêu nước từ nội thành TP.HCM ra sẽ bị hạn chế. Ví dụ khi gặp triều cường thì dùng hồ chứa nước để hạ thấp đỉnh nhưng khi gặp mưa thì nước không thoát ra được. Vấn đề đáng lo ngại nữa là môi trường, việc đánh giá dự án này gây ảnh hưởng như thế nào đối với rừng ngập mặn chưa được nghiên cứu một cách thấu đáo. Việc xây đê biển làm giảm độ mặn (ngăn nước biển) thì rừng ngập mặn sẽ phát triển ra sao?

Ngoài ra, nếu triển khai dự án này sẽ làm tàu thuyền ra vào các cảng biển nước sâu như Cái Mép, Thị Vải bị hạn chế rất nhiều. Các cảng này phục vụ kinh tế nhiều tỉnh phía Nam chứ không riêng của TP.HCM nên sẽ có khoảng 20 tỉnh thành bị ảnh hưởng.

Theo tôi, có lúc chúng ta sẽ cần đến dự án này nhưng 20-30 năm sau hãy nghĩ đến.

* Ông Nguyễn Xuân Diệu (phó tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi - Bộ NN&PTNT):

Đến thế hệ sau cũng chưa thể triển khai được...

Dự án này xuất phát từ ý tưởng của một số nhà khoa học thủy lợi, được Bộ NN&PTNT đưa vào nghiên cứu từ mấy năm trước. Sau khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Thủ tướng chỉ yêu cầu nghiên cứu thật kỹ, nếu thấy khả thi thì đưa vào quy hoạch. Theo tôi, từ ý tưởng như thế còn phải nghiên cứu rất kỹ vì đây là “siêu dự án”, chứ thực tế chưa đâu vào đâu cả, có khi đến thế hệ sau, lúc có thật nhiều tiền cũng chưa thể triển khai được.

Trong quyết định phê duyệt quy hoạch thủy lợi đồng bằng sông Cửu Long 2012-2020 và định hướng đến năm 2050 trong điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng mà Thủ tướng vừa phê duyệt cũng chưa đưa siêu dự án đê biển Gò Công - Vũng Tàu này vào mà chỉ yêu cầu tiếp tục nghiên cứu kỹ.

Bộ NN&PTNT chỉ đề xuất phương án là dự án chỉ có thể ngăn nước biển dâng, ngăn sóng biển và bảo vệ các vùng đất bên trong, chứ chưa đề cập khả năng chống lũ lụt của tuyến đê biển này. Theo tôi, tuyến đê biển Vũng Tàu - Gò Công làm thu hẹp dòng chảy của đường thoát lũ tự nhiên nên không thể tăng khả năng thoát lũ. Rồi cả hệ thống giao thông, cảng biển, sinh thái nữa, chỉ cần nhìn qua cũng biết là khó thực hiện được! Ngoài ra, tuyến đê biển này sẽ làm cản trở hoạt động của các tàu thuyền tại các cảng...