Lực lượng kiểm lâm Nghệ An chữa cháy rừng - Ảnh: DOÃN HÒA

Sáng 1-7, trao đổi với Tuổi Trẻ Online, ông Nguyễn Hải Âu - phụ trách phòng Quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên, Chi cục Kiểm lâm Nghệ An - cho biết từ các vụ cháy rừng năm 2019 đến các vụ cháy rừng gần đây cho thấy rừng cháy chủ yếu là rừng trồng thông, keo, bạch đàn. 

Đây là đất rừng được nhà nước giao khoán cho người dân trồng quản lý, bảo vệ để sử dụng và phát triển rừng. Hiện nay tại Nghệ An có khoảng 30.000ha rừng thông, rừng hỗn giao này. 

Vì rừng được giao cho dân quản lý, bảo vệ và sử dụng nên chủ rừng phải là người đầu tiên chịu trách nhiệm về việc phòng cháy, chữa cháy rừng, phát dọn thực bì, kiểm soát người ra vào rừng.

Trước khi bước vào mùa nắng nóng, công tác phát dọn thực bì, đốt trước lá thông để hạn chế nguy cơ xảy ra các vụ cháy rừng được chú trọng nhưng đến nay mới chỉ xử lý được 1/3 diện tích rừng do kinh phí ít, gây khó khăn lớn bởi khi xảy ra cháy rất dễ bùng phát và lan rộng.

Thời gian qua, thời tiết trên địa bàn tỉnh Nghệ An nắng nóng gay gắt, kéo dài, nền nhiệt độ liên tục duy trì ở 37-39 độ C, có nơi trên 42 độ C, nguy cơ cháy rừng luôn báo động cấp V (cấp cực kỳ nguy hiểm).

* Những nguyên nhân nào gây ra cháy rừng, thưa ông?

- Thực tế cho thấy cháy rừng có hai nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân khách quan là do thiên tai như sét đánh, chập điện, đá rơi tạo tia lửa... Tuy nhiên, xác suất nguyên nhân này rất ít gặp.

Nguyên nhân chủ quan là do con người vô ý hay cố ý đốt rừng phá hoại. Có thể do người đưa lửa vào rừng đốt bắt ong, xử lý thực bì, đốt cỏ đồng ruộng hay đốt do mâu thuẫn cá nhân. Từ đầu năm 2020 đến nay, tại Nghệ An xảy ra 9 vụ cháy rừng, trong đó có 3-4 vụ, chúng tôi đánh giá và nhận định có yếu tố do con người cố ý đốt rừng, hủy hoại tài nguyên rừng.

Ví dụ gần đây vụ cháy rừng ở xã Sơn Thành (huyện Yên Thành) xảy ra ngày 26-6, khi chủ rừng báo cháy, địa phương vào kiểm tra ngay thì thấy có hai điểm cháy cách nhau chỉ 100m.

Việc chữa cháy rừng hiện nay chủ yếu là dụng cụ thủ công kết hợp với máy cưa xăng, máy thổi gió, máy cắt thực bì, còn xe cứu hỏa không thể tiếp cận được và cũng không có nguồn nước để tiếp nước chữa cháy.

* Việc tìm ra người đốt rừng gặp khó khăn gì?

- Vừa chữa cháy rừng, chúng tôi cũng phối hợp với địa phương và công an khẩn trương điều tra, làm rõ nguyên nhân cháy rừng. Những vụ cháy rừng gần đây ở Nghệ An đều không phải do nguyên nhân khách quan như sét đánh hay chập điện vì những khu vực cháy không có mưa dông hay đường điện chạy qua.

Việc tìm ra người đốt rừng gặp rất nhiều khó khăn bởi các vật chứng đều bị cháy hết. Từ một số vụ đốt rừng những năm trước do mâu thuẫn cá nhân, chúng tôi thấy họ có thể đưa nhang, diêm vào rừng "đốt hẹn giờ" rồi trở ra nên nếu không phát hiện sớm và xử lý thì hậu quả cháy rừng sẽ rất lớn. 

Năm 2019, một số vụ cháy đã được xét xử lưu động những người đốt rừng sẽ là bài học răn đe nghiêm minh với những ai có ý định đốt rừng phá hoại rừng.

* Để ngăn ngừa cháy rừng, không để lặp lại cháy rừng diện rộng như năm 2019, tỉnh Nghệ An đã có những giải pháp gì?

- Nắng nóng còn kéo dài những ngày tới và khu vực rừng luôn báo động cấp V, chúng tôi dự báo nguy cơ cháy rừng đến ngày 10-7. 

Chúng tôi đã chỉ đạo các hạt kiểm lâm, chủ rừng, chính quyền địa phương cấp xã, các tổ đội chữa cháy rừng ở cơ sở rà soát, kiểm tra lại lực lượng, phương tiện, vật tư, để thực hiện tốt phương châm "4 tại chỗ" trong chữa cháy rừng. Phân công lực lượng ứng trực 24/24h hằng ngày trong suốt mùa nắng nóng tại các chòi canh lửa, trạm bảo vệ rừng và văn phòng ban chỉ huy phòng cháy chữa cháy rừng.

Đối với các khu rừng trọng điểm và các khu rừng nguy cơ cháy cao phải lập chốt kiểm soát người ra vào rừng, bố trí lực lượng chốt chặn, tuần tra canh gác để sẵn sàng ngăn chặn và xử lý kịp thời các nguy cơ cháy rừng.

Tăng cường kiểm tra, kiểm soát và hướng dẫn việc sử dụng lửa trong rừng và ven rừng của người dân; dừng tất cả các hoạt động xử lý thực bì bằng sử dụng lửa và những hoạt động khác có nguy cơ gây ra cháy rừng.

Thủ tướng yêu cầu không để lặp lại cháy rừng diện rộng như năm 2019

TTO - Các bộ, ngành và địa phương cần tăng cường các biện pháp cấp bách phòng cháy, chữa cháy rừng, tuyệt đối không để lặp lại tình trạng cháy rừng xảy ra trên diện rộng như trong tháng 6 và tháng 7 năm 2019.