Chạy đua Nhà Trắng: Cuộc đối đầu của hai ông già U80

Cả hai đảng chính trị lớn nhất ở Mỹ đã chọn những ứng viên xấp xỉ 80 tuổi cho cuộc đua. Nói như Wall Street Journal thì đây là cuộc đua coi ứng viên nào "bị ghét nhất"!

Ông Trump thắng áp đảo trong phe Cộng hòa. Ông chỉ thua hai cuộc bầu sơ bộ ở Vermont và Washington DC trước bà Nikki Haley - thành tích chưa từng có tiền lệ trong lịch sử phe Cộng hòa hiện đại. Nhưng điểm yếu cũng lộ ra khi ông có phiếu bầu thấp hơn thăm dò ở hầu hết các bang.

Lợi thế áp đảo của ông Trump

15 tháng trước, mọi thứ không rõ ràng như vậy, khi Thống đốc Florida Ron DeSantis là ngôi sao đang lên. Ông Trump đã né các tranh luận trong nội bộ phe Cộng hòa vì cho rằng vị thế dẫn đầu áp đảo đủ để ông không cần phải tranh luận. 

Lạm phát cao sau Covid giúp ông khi nhiều cử tri cho rằng kinh tế sẽ tốt hơn nếu vị tỉ phú này cầm quyền. Ông Trump đặc biệt được lợi khi công tố viên Manhattan truy tố ông vụ trả tiền bịt miệng ngôi sao khiêu dâm Stormy Daniels. 

Kể từ đó, ông lập tức "lên số" trong các thăm dò và không còn đối thủ ở phe Cộng hòa sau khi bị truy tố với nhiều tội danh khác nữa. (Phe cánh hữu cho rằng đây là âm mưu của cánh tả và truyền thông chống lại ông Trump).

Nếu chỉ nhìn vào tâm lý cử tri lúc này thì phe Cộng hòa dường như có lợi. Tỉ lệ ủng hộ ông Biden đang rất thấp, ngang với vị tổng thống một nhiệm kỳ Jimmy Carter, và có tới 3/4 cử tri nghĩ rằng ông quá già để chạy đua tiếp. Hầu hết cử tri không thích chính sách của ông Biden liên quan đến kinh tế, đối ngoại, nhập cư và hầu như mọi vấn đề khác.

Liên minh cử tri từng giúp ông Biden chiến thắng năm 2020 cũng đang rạn nứt khi các nhóm cử tri quan trọng như người gốc Mỹ Latin, da đen, cử tri trẻ và độc lập đều đang giảm sự ủng hộ với ông. Các thăm dò trực tiếp dù vậy cho thấy ông Biden hiện chỉ kém 2-5 điểm phần trăm so với ông Trump trong các đối đầu trực tiếp.

Canh bạc của phe Cộng hòa

Theo WSJ thì canh bạc của phe Cộng hòa là đặt cược vào ông Trump lần nữa. Họ lựa chọn một ứng viên mà công chúng biết rõ và hầu hết đều nói là không thích. 

Ông Trump chưa bao giờ đạt được 50% ủng hộ trong các thăm dò của Gallup suốt giai đoạn nắm quyền. Chỉ số "không ưa" với ông hiện chỉ thua đôi chút so với ông Biden - 57% so với 59% theo thăm dò mới nhất của Fox News.

Điệp khúc tiêu cực về ông Trump sẽ được phe Dân chủ tua lại nhiều lần trong 8 tháng tới. Ông Trump thuận lợi khi né được truyền thông trong giai đoạn bầu sơ bộ vừa rồi, nhưng giờ sẽ trở thành tâm điểm khi cuộc đua vào Nhà Trắng đã chính thức bắt đầu. 

Ông Biden sẽ nhắm vào các điểm yếu này và nhắc lại cử tri vì sao họ loại ông Trump 4 năm trước. Các chính sách sai của ông Trump thời Covid cùng sai lầm trong nhiệm kỳ đầu sẽ được tua nhiều lần trong các quảng cáo của phe Dân chủ. 

Cùng với đó là việc ông tìm cách lật kết quả bầu cử sau khi thua năm 2020 bằng cuộc bạo loạn 6-1-2021. Cử tri phe Cộng hòa có thể quên những chuyện này, nhưng cử tri độc lập ở các bang chiến địa thì không hề.

Ngoài ra, kể từ chiến thắng của ông Trump năm 2016, phe Cộng hòa đã liên tục thua hoặc có kết quả kém so với thăm dò: các cuộc bầu cử quốc hội 2018, 2020, bầu cử Georgia 2021, 2022 và bầu cử đặc biệt 2023. 

Cộng với đó là các vụ án ở tòa nhắm vào ông Trump đang diễn ra dồn dập. Khoảng 1/3 cử tri Cộng hòa trong các thăm dò nói nếu ông Trump bị tuyên có tội thì họ coi đó là yếu tố đủ để loại ứng viên.

Điểm yếu từ cuộc đấu với bà Haley

Với nội bộ phe Cộng hòa, bà Haley dù không chặn được ông Trump, nhưng việc bà có thể tiếp tục cuộc đua sơ bộ suốt ở 25 bang và khu vực bầu cử đã cho thấy những điểm yếu của ông Trump mà phe Dân chủ có thể tận dụng. Cựu đại sứ Mỹ ở Liên Hiệp Quốc đánh bại ông Trump ở Vermont và Washington DC và giành được hơn 40% phiếu ở New Hampshire và Utah.

Phân tích của Politico cho thấy ông Trump đặc biệt gặp khó khi cử tri phần lớn là người có bằng đại học hoặc ở các vùng ngoại ô mà ông từng thất bại hồi năm 2020. 

Các thăm dò sau bỏ phiếu ở North Carolina, Virginia và California cho thấy 2/3 cử tri của bà Haley cũng không cam kết bỏ phiếu cho ông vào tháng 11 này. Việc cử tri của bà bỏ phiếu cho ai - Trump, Biden hay ứng viên khác - có thể quyết định kết quả ở các bang chiến địa.

"Điều này cho thấy lo ngại rất lớn của cử tri cánh hữu với ứng viên (Trump) - Mike Madrid, chiến lược gia của phe Cộng hòa và là đồng sáng lập Lincoln Project - tổ chức chống lại ông Trump, nói - Cử tri không hoàn toàn ủng hộ Trump". 

Dù ông Biden không được đa số cử tri ưa, theo ông Madrid, ông lại đang có sức hút tốt với "một số nhóm cử tri Cộng hòa gộc" hơn 4 năm trước.

Bà Haley thì không ủng hộ ông Trump khi rời cuộc đua và ông Trump sẽ phải nỗ lực nhiều để thu hút sự ủng hộ của các cử tri từng ủng hộ bà. Trước đó, ông tuyên bố bất cứ ai quyên góp cho chiến dịch của bà Haley sẽ bị "cấm vĩnh viễn" khỏi phong trào MAGA của ông. 

Dù các nhân vật quan trọng của phe Cộng hòa nhanh chóng bày tỏ ủng hộ ông Trump, thăm dò ở các bang quan trọng như Virginia, North Carolina và South Carolina cho thấy các phiếu ủng hộ bà Haley chính là chỉ dấu chống lại ông Trump trong bầu cử sắp tới.

Ông Trump "sẽ giành được một số cử tri có khuynh hướng Cộng hòa và không chấp nhận bỏ phiếu cho ứng viên của đảng khác. Nhưng tôi không nghĩ số đó chiếm đa số trong cử tri của bà Haley" - David Emery, cựu hạ nghị sĩ phe Cộng hòa ở Maine và ủng hộ bà Haley, nói.

Ông kỳ vọng một ứng viên khác thay thế Trump và Biden sẽ xuất hiện. Ông Emery tin rằng khoảng 30% cử tri Cộng hòa "không muốn nghe bất cứ lý lẽ nào của Trump. Liệu họ bỏ phiếu cho Biden hay sẽ không đi bầu cử thì chỉ có thời gian mới biết rõ được".

Những cử tri "ghét cả hai"

Giành phiếu của những người "ghét cả hai" này cũng sẽ không dễ dàng cho phe Dân chủ. Hạ nghị sĩ Lisa Murkowski của phe Cộng hòa ở Alaska, người ủng hộ Haley, nói bà "không thể bỏ phiếu" cho Trump hay Biden vào mùa thu này. Hạ nghị sĩ Cộng hòa Susan Collins của bang Maine cũng nói với NBC rằng bà "không ủng hộ bất cứ ai".

Primary Pivot, một PAC (nhóm vận động bầu cử) đã chi 700.000 USD kêu gọi cử tri Dân chủ và độc lập ở 9 bang bỏ phiếu cho Haley chống Trump, gần đây đã chuyển lời kêu gọi thành "Cử tri Haley ủng hộ Biden". 

Robert Schwartz, đồng sáng lập nhóm, nói giờ họ sẽ tập trung nguồn lực ở Michigan, North Carolina và Georgia. Bức tranh chung của giới cử tri ủng hộ bà Haley thể hiện ở các hạt bà thắng cử là: ít nhất 40% có bằng đại học - tỉ lệ cao hơn bình quân cả nước. 

Nhiều hạt này có đời sống kiểu ngoại ô đang chuyển mạnh sang ủng hộ phe Dân chủ kể từ năm 2016. Kết quả bỏ phiếu sơ bộ ở các bang như North Carolina và Virginia cũng cho thấy điểm yếu của ông Trump với cử tri phụ nữ - cũng là điểm yếu lớn của ông hồi năm 2020.

Các PAC ủng hộ ông Trump thì tuyên truyền rằng kết quả bầu cử sơ bộ là thông điệp phản đối ông Biden. "Chúng tôi dự doán sẽ có đa dạng các cử tri bỏ phiếu cho chiến thắng áp đảo của ông Trump vào tháng 11" - Alex Pfeiffer, giám đốc truyền thông cho MAGA Inc., một PAC ủng hộ ông Trump, nói.

Với Biden, ông gặp khó trong việc duy trì liên minh năm 2020 khi các thăm dò cho thấy sự ủng hộ với ông ngày càng giảm và nhiều cử tri Dân chủ nghi ngờ nhiệm kỳ hai của ông. 

Theo The New York Times, hiện chỉ 83% cử tri từng bỏ phiếu cho ông hồi 2020 nói sẽ bỏ phiếu lại cho ông lần này, so với 97% cử tri của Trump. 

Tuổi tác của ông Biden, việc ông ủng hộ Israel trong cuộc chiến ở Gaza và tình trạng kinh tế bấp bênh khiến ông mất nhiều phiếu trong các cử tri trẻ, da đen và cánh tả của Đảng Dân chủ.

■