Phần lớn diện tích cà phê xuất khẩu vào EU đạt tiêu chuẩn

Theo ông Lê Đức Huy - tổng giám đốc Công ty xuất nhập khẩu cà phê 2-9 Đắk Lắk (Simexco Đắk Lắk), quy định mới của châu Âu là ngăn nhập khẩu hàng hóa có nguồn gốc phá rừng từ sau 31-12-2020.

Trong khi đó, phần lớn diện tích cà phê thuộc vùng nguyên liệu của Simexco nói riêng và của Tây Nguyên, Việt Nam nói chung đều hình thành từ vài chục năm nay.

Không chỉ vậy, các diện tích cà phê đạt chứng nhận quốc tế được hình thành từ lâu, bà con nông dân được tập huấn kỹ về các kiến thức bảo đảm an toàn chất lượng, truy xuất nguồn gốc.

"Nói chung, hàng hóa, nông sản Việt Nam vào thị trường châu Âu vướng rất nhiều quy định. Việc chặn hàng hóa có nguồn gốc từ đất phá rừng cũng là một trong những yêu cầu khắt khe để đảm bảo việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa nơi sản xuất.

Tuy nhiên đối với mặt hàng cà phê, thị trường xuất khẩu lớn nhất vẫn là châu Âu. Điều cần thiết là tuyên truyền cho bà con hạn chế phá rừng làm nương rẫy, hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, phân hóa học trong chăm sóc cây trồng", ông Huy nói.

TR.TÂN

Khi nào bắt đầu áp dụng?

Ông Rui Ludovino - tham tán thứ nhất các chính sách về khí hậu, môi trường, việc làm và các vấn đề xã hội thuộc phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam - cho biết đạo luật mới dự kiến sẽ được công bố áp dụng trong tháng 5 hoặc tháng 6-2023 và có hiệu lực sau 18 tháng (tức cuối năm 2024 hoặc đầu năm 2025). Đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ được trì hoãn thêm 6 tháng sau thời hạn này.

Theo ông Rui Ludovino, Việt Nam đang thực hiện hiệp định VPA/FLEGT cho ngành gỗ, trong quy định này có vấn đề về mặt pháp lý và bền vững. Hiệp định VPA/FLEGT là điểm mạnh của Việt Nam và cho phép Việt Nam có quy trình quản trị về rừng.

Cơ sở này sẽ được sử dụng trong quá trình kinh doanh gỗ và các sản phẩm gỗ. Ngành gỗ là ví dụ điển hình cho các ngành khác noi theo trong thời gian sắp tới như cà phê, ca cao, cao su...

"Mỗi ngành đều có những tác động, ảnh hưởng nhất định tùy theo hệ thống tra soát chuỗi cung ứng của mỗi quốc gia. Chúng ta phải làm sao có hệ thống theo dõi để đảm bảo rằng các sản phẩm không dính dáng đến việc mất rừng ở tất cả các khâu trong chuỗi cung ứng" - ông Rui Ludovino nói và cho biết EU sẽ ban hành một số hướng dẫn, nhưng các quốc gia cũng phải chuẩn bị để kiểm soát trong chuỗi cung ứng của mình.

Việt Nam là quốc gia không có nguy cơ quá cao về mất rừng nhờ các chính sách bảo vệ rừng. Nhưng Việt Nam cần tăng cường hơn nữa trong chuỗi cung ứng để sản phẩm nông sản Việt Nam tiến sâu hơn vào thị trường EU.

C.TUỆ

Không được chủ quan

Mặc dù nói quy định của châu Âu không ảnh hưởng nhiều nhưng đại diện các ngành hàng xuất khẩu vẫn lưu ý doanh nghiệp không được chủ quan để tránh mất thị trường.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu tiêu hàng đầu tại Việt Nam cho biết hiện châu Âu đang chiếm khoảng 18-20% tổng lượng tiêu xuất khẩu hằng năm 220.000 - 230.000 tấn của Việt Nam.

Do đó, nếu chính sách này áp dụng thì ít nhiều khó khăn cho việc xuất khẩu của ngành hồ tiêu.

"Khoảng 4-5 năm nay, không còn tình trạng phá rừng trồng hồ tiêu. Nhưng trước năm 2015, khi giá tiêu còn tốt, có không ít nơi chọn phá rừng để phát triển hồ tiêu. Do đó, nếu châu Âu "truy quá khứ" để áp dụng quy định này thì Việt Nam sẽ vướng. Bằng phép tính sản lượng, năng suất, diện tích..., châu Âu sẽ có cách làm khó được chúng ta nếu doanh nghiệp không có sự chuẩn bị", vị này nhận định.

Trong khi đó, một doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu tại Bình Dương cho rằng thời điểm này không quá lo, nhưng nếu châu Âu và nhiều thị trường khác lần lượt áp dụng quy định "chống phá rừng" này, thậm chí áp dụng một cách triệt để cho cả sản phẩm hồ tiêu được chế biến dùng trong thực phẩm thì nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam sẽ gặp khó.

"Nếu doanh nghiệp xuất khẩu phở, mì tôm sang châu Âu bị thị trường này yêu cầu gói tiêu gia vị phải đảm bảo yếu tố nhập từ vùng không phá rừng để trồng thì không chỉ mặt hàng tiêu đơn thuần, mà nhiều mặt hàng liên quan khác cũng bị vạ lây".

Ông Nguyễn Nam Hải, chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, cho rằng nhiều năm qua diện tích cà phê Việt Nam ổn định từ 650.000 - 700.000ha, và từ 2014 Thủ tướng đã yêu cầu "đóng cửa rừng" nên việc phá rừng trồng mới khả năng không nhiều, đặc biệt từ 2019 trở lại đây.

Tuy nhiên, khó khăn cho các doanh nghiệp là không ít nếu chúng ta chủ quan. Theo ông Hải, châu Âu đang chiếm khoảng 45% trong tổng lượng trên dưới 1,6 - 1,7 triệu tấn cà phê Việt Nam xuất khẩu mỗi năm.

Do đó, nếu bị siết chặt, ảnh hưởng là không nhỏ. "Rất cần có những thông tin cụ thể từ châu Âu, mốc thời gian áp dụng, sản phẩm cụ thể thuộc diện phải áp dụng... để doanh nghiệp chuẩn bị.

Trường hợp cần thiết, chúng ta nên đề nghị châu Âu cho lùi thời gian áp dụng quy định này để các doanh nghiệp chuẩn bị tốt hơn", ông Hải kiến nghị.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Minh Họa - phó chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam - cho rằng ngành điều Việt Nam khả năng không bị ảnh hưởng nhiều từ quy định này do diện tích điều nhiều năm qua luôn ổn định, không phát sinh diện tích mới từ việc phá rừng.

Tuy nhiên theo ông Họa, cái lo là lượng điều thô Việt Nam nhập từ Campuchia và châu Phi khá nhiều. Do đó, nếu các nước này cũng vướng phải quy định "chống phá rừng" thì ít nhiều việc xuất khẩu điều Việt Nam vào châu Âu sẽ bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, theo một số doanh nghiệp, hiện không chỉ hạt điều mà hồ tiêu, cà phê Việt Nam cũng được nhập khẩu từ nhiều quốc gia và khu vực như Brazil, Ấn Độ, châu Phi... nên tác động đến cả ngành nông nghiệp là khá lớn.

Đặc biệt, với chính sách phát triển cao su trong nhiều năm qua ở các tỉnh miền núi, không ít diện tích rừng nghèo bị phá để trồng cao su. Do đó, khả năng gặp khó nhất sẽ là sản phẩm cao su nếu châu Âu áp dụng nghiêm quy định này.

"Sau châu Âu, có thể sẽ đến Mỹ, Nhật, Hàn... thậm chí Trung Quốc áp dụng quy định này theo hướng nghiêm hơn. Do đó, muốn bán được hàng, Việt Nam bắt buộc phải tuân theo quy định các nước, chúng ta phải sớm hành động chứ không thể đứng ngoài cuộc", một chuyên gia nhận định.

N.TRÍ