Phóng to

Ảnh minh họa: Gia Tiến

Để có được làn da như vậy, chúng ta cần phải hiểu về chức năng, phân loại, tác hại của môi trường, đặc điểm của các sản phẩm chăm sóc da cũng như biết chăm sóc da đúng cách.

Chức năng da:

- Che chở, bảo vệ

- Trao đổi chất

- Cảm nhận xúc giác

- Điều hòa thân nhiệt

- Tạo vitamin D

Phân loại da

Theo mức độ cảm ứng ánh nắng:

- Loại I: dễ bỏng nắng, không rám nắng

- Loại II: dễ bỏng nắng, ít rám nắng

- Loại III: da trắng, bỏng nắng vừa khi tiếp xúc ánh nắng mạnh từ 11 giờ trưa - 2 giờ chiều

- Loại IV: bỏng nắng nhẹ, rám nắng nhẹ khi tiếp xúc ánh nắng mạnh

- Loại V: da nâu tự nhiên, rất ít bỏng nắng

- Loại VI: da đen, lớp hắc tố dày đặc bảo vệ da chống ánh nắng

Người da vàng có loại da từ II đến V.

Theo tính chất da:

- Da bình thường: mịn màng, lỗ chân lông nhỏ, dễ dùng nhiều loại mỹ phẩm.

- Da nhờn: dễ nhờn do tuyến bã hoạt động mạnh, khó dùng mỹ phẩm bôi mặt.

- Da khô: luôn khô, dễ bong vảy do tuyến bã hoạt động kém, thích hợp dùng kem giữ ẩm, kem dưỡng da.

- Da hỗn hợp: có 2 vùng da khác nhau trên mặt, vùng trán-mũi-cằm bị nhờn, vùng má bị khô hay bình thường.

- Da nhạy cảm: dễ bị kích ứng hoặc dị ứng với các yếu tố bên ngoài, rất khó dùng mỹ phẩm.

Ánh nắng mặt trời và lão hóa da

Lợi ích của ánh nắng:

- Tổng hợp vitamin D cần thiết để tạo xương, giúp trẻ mau lớn

- Làm ấm cơ thể

- Tiêu diệt một số tác nhân gây bệnh

- Điều trị một số bệnh ngoài da: vảy nến, bạch biến…

Tác hại của ánh nắng

- Gây bỏng nắng (viêm da kích ứng): da đỏ, phồng rộp ở những vùng da tiếp xúc ánh nắng

- Gây viêm da dị ứng: da đỏ, tróc vảy, nổi mụn nước kể cả ở những vùng da không tiếp xúc ánh nắng

- Có thể gây mất nước, hạ huyết áp, sốc

- Gây một số bệnh da do nhạy cảm ánh nắng hoặc làm nặng thêm một số bệnh da có sẵn

- Gây sạm da, trổ đồi mồi, ung thư da

- Gây lão hóa da do ánh nắng (photoaging): chủ yếu do UVB (UVB mạnh hơn UVA gấp 1.000 lần)

- Ngoài ra có thể gây cườm mắt

Tiến trình lão hóa da

- Nội sinh: là sự thay đổi da toàn bộ, không thể tránh khỏi theo thời gian

- Ngoại sinh: là sự thay đổi da có thể cục bộ và có thể tránh được, do các tác nhân từ môi trường ngoài như ánh nắng, hóa chất, bụi bặm.

Biểu hiện của da lão hóa: khô, nhăn, chùng, xuất hiện một số u tân sinh da lành tính (sứng da, đốm nâu, u da có cuống).

Khi bị lão hóa, cấu trúc và chức năng da thay đổi:

- Lớp thượng bì: mỏng đi, kích thước-hình dạng tế bào thay đổi, hắc tố bào và đại bào miễn dịch ít đi

- Lớp bì: teo mỏng, giảm sợi liên kết và sợi đàn hồi, mạch máu ít, đầu tận thần kinh bất thường

- Lông rụng, tuyến mồ hôi giảm

- Chức năng da bị giảm

Các sản phẩm chăm sóc da

Kem chống nắng: hấp thu tia tử ngoại tác động lên da; ngăn ngừa bỏng nắng, viêm da dị ứng ánh nắng; giúp da rám nắng trông khỏe mạnh; giảm nguy cơ ung thư, giảm lão hóa da

Lựa chọn sản phẩm dựa vào SPF (Sun Protection Factor) trong đó SPF là mức độ bảo vệ

2 - < 8 nhẹ; 8 - <15 trung bình; 15 - 30 cao; 30 quá cao

Sản phẩm có SPF từ 15 - 30 và phổ hấp thu tia tử ngoại rộng (hấp thu UVB lẫn UVA) là thích hợp nhất.

Để đạt hiệu quả tối ưu khi bôi kem chống nắng, cần:

- Bôi 30 phút trước khi tiếp xúc ánh nắng

- Bôi một lớp đều và không quá mỏng

- Bôi lặp lại khi tiếp xúc ánh nắng lâu dài (sau 2 giờ) hoặc lớp kem cũ đã bị trôi bớt

Sản phẩm rửa sạch:

- Giúp rửa sạch các tác nhân gây mụn trứng cá và lão hóa da như bụi bẩn, mồ hôi, chất nhờn, tế bào da chết, vi sinh vật…

- Thường ở dạng dung dịch hoặc gel.

- Dùng để rửa mặt, rửa tay, tắm toàn thân.

- Có độ pH thích hợp với da và thành phần không chứa những chất kích ứng da nên dễ tạo cảm giác nhẹ nhàng, êm dịu khi sử dụng.

Các loại xà bông

• Xà bông có khả năng tạo bọt, tẩy rửa và diệt khuẩn. Bất lợi của xà bông là có độ pH khá cao, khoảng 9-10. Độ pH này cao hơn nhiều so với độ pH của da (khoảng 5,5). Hậu quả sẽ gây kích thích da và làm mất nước, đặc biệt đối với da khô hay da nhạy cảm.

• Xà bông có ít màu và mùi hương (giảm nguy cơ dị ứng). Trong trường hợp rửa mặt nhiều lần hay chống khô cho da thì nên dùng xà bông loại này giàu tinh dầu olive hay dầu hạnh nhân.

• Xà bông da liễu được sản xuất từ các thành phần tổng hợp. Có độ acide cao hơn ( pH khoảng 4-7) tương đương với pH da, thích hợp cho mọi loại da.

• Các loại xà bông nước (cremes hay gel rửa mặt) có chất lượng tương tự xà bông da liễu. Một số loại có thêm chất kháng khuẩn, chỉ sử dụng cho các trường hợp da nhiễm trùng. Tất cả các dạng dung dịch, khi sử dụng phải pha loãng, nếu không sẽ có nguy cơ kích ứng.

• Sữa rửa mặt có ít chất tẩy rửa hơn và cũng có tác dụng rửa tốt như xà bông. Đây là dạng huyền dịch "dầu trong nước" tôn trọng độ cân bằng của da. Các loại này phải được xả nước sạch (nước máy, nước khoáng hay phun sương nước ấm). Bất lợi là chỉ sử dụng cho da mặt và có giá thành cao.

Chất khử mùi - chống tiết mồ hôi

Mồ hôi có chứa một số muối hữu cơ sẽ bị biến đổi bởi vi trùng thường trú ở da tạo ra mùi khó chịu.

Chất khử mùi chứa chất kháng khuẩn và mùi hương.

Chất chống tiết mồ hôi chứa muối nhôm dễ gây bít tắc tạm thời các tuyến mồ hôi, từ đó đưa đến giảm tiết mồ hôi và ức chế sự phát triển của vi khuẩn.

Sản phẩm giữ ẩm

Là hỗn hợp nước và các chất béo nên dễ giúp cải thiện hình dáng và sự mịn màng của da bằng cách tác động lên lớp sừng để làm giảm bong vảy và tăng độ mềm mại của da.

Ngăn ngừa viêm da kích ứng - dị ứng do các hóa chất

Sản phẩm dưỡng da

Ngoài hỗn hợp giữ ẩm còn chứa các thành phần khác tùy mục đích của từng sản phẩm:

- Các vitamin A, C, E, beta-carotene để làm giảm tiến trình lão hóa da.

- Các chất tiêu sừng (AHA, BHA) nhằm giúp mỏng lớp sừng, tăng sinh các lớp còn lại của thượng bì, tăng tổng hợp sợi liên kết làm cho da sáng hồng, đàn hồi và ít nhăn hơn; ngoài ra còn có tác dụng trị mụn trứng cá.

- Các chất chống nắng để ngừa tổn thương da do ánh nắng và lão hóa da.

Chất se da - mặt nạ - chất làm sáng da

- Chất se da giúp làm nhỏ tạm thời các lỗ chân lông nên dùng thích hợp khi trang điểm hoặc khi tiếp xúc với môi trường ô nhiễm

- Mặt nạ chứa các chất hấp phụ thiên nhiên (đất sét) hoặc tổng hợp, tạo một lớp màng phim bám chặt lên da, khi khô sẽ giúp lấy đi chất dơ đang bít lỗ chân lông hoặc một số sợi lông khi gỡ lớp màng này ra.

- Chất làm sáng da chứa các chất tiêu sừng hóa học hoặc cơ học (các hạt ngũ cốc) làm bào mỏng lớp sừng, tạo cho da hồng hào và tươi mát.

Chất tẩy trắng da

Hydroquinone, ngoài ra có azelaic acid, kojic acid, các chất chống oxy hóa, chiết xuất thảo dược.

Với nồng độ thấp trong một số mỹ phẩm dùng để làm trắng da, chữa sẹo tăng sắc tố…

- Với nồng độ cao dùng để điều trị sạm da, cần có sự kê toa của bác sĩ.

Khi dùng các sản phẩm này phải hạn chế tối đa tiếp xúc với ánh nắng.

Chăm sóc da

Da thường xuyên tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Sức khỏe, trạng thái tinh thần và sắc đẹp của mỗi người sẽ được thể hiện rõ nhất qua khuôn mặt, đặc biệt là da mặt. Nhưng da mặt lại là nơi chịu tác động của môi trường bên ngoài (ánh nắng, chất ô nhiễm trong không khí...) nhiều nhất. Do đó chúng ta phải luôn chăm sóc da cẩn thận để tái tạo lại sự cân bằng tươi mát của da mặt.

Da bình thường:

• Hành vi thích hợp: duy trì độ ẩm do da và từng bước tăng khả năng bảo vệ của da chống các tác nhân tấn công từ bên ngoài.

• Buổi sáng: rửa mặt bằng nước máy hay xông hơi nước ấm. Lau khô. Bôi 1 lớp kem giữ ẩm nhẹ, kem chống nắng tùy theo yêu cầu công việc.

• Buổi tối: rửa mặt bằng xà bông chứa tinh dầu hay bằng sữa rửa mặt nhẹ, thích hợp để sử dụng lâu dài. Xả sạch bằng nước máy hay xông hơi nước ấm. Lau khô. Bôi 1 lớp kem dưỡng da.

Da nhờn:

• Hành vi thích hợp: loại bỏ cảm giác nhờn bên ngoài. Lựa chọn các loại gel hay xà bông có chất kháng khuẩn hay chống nhờn (muối nhôm, muối kẽm), hoặc các sản phẩm phải không chứa mỡ "oil free".

• Buổi sáng: sử dụng gel có tạo bọt hay xà bông da liễu loại nhẹ. Xả nước sạch, lau khô. Bôi 1 lớp dung dịch làm se nhẹ lỗ chân lông, sau đó 1 lớp kem giữ ẩm nhẹ và không có dầu. Tùy trường hợp, có thể sử dụng kem trang điểm "dầu trong nước" có tác dụng làm giảm độ bóng của da.

• Buổi tối: rửa mặt với gel kháng khuẩn thích hợp, xà bông da liễu hay sữa tẩy trang cho da nhờn. Xả sạch bằng nước máy, xông hơi nước ấm hay bôi dung dịch làm se lỗ chân lông. Lau khô.

Da khô:

• Hành vi đúng: tẩy trang da mặt cẩn thận và luôn giữ độ ẩm cho da. "Cung cấp nước cho da" bằng các loại kem có chứa dầu trong những ngày cuối tuần. Tránh sử dụng các dung dịch làm se lỗ chân lông, các dung dịch có chứa cồn và các loại xà bông cổ điển vì sẽ gây hại cho da rất nhiều.

• Buổi sáng: rửa mặt bằng nước khoáng hay xông hơi nước nóng. Lau khô và bôi 1 lớp kem giữ ẩm loại nhũ tương "nước trong dầu". Có thể trang điểm đặc biệt cho da khô.

• Buổi tối: rửa mặt với sữa tẩy trang thích hợp, xả sạch bằng nước ấm. Lau khô (không cọ xát). Bôi kem giữ ẩm có chứa các chất làm ẩm.

Da hỗn hợp:

• Hành vi đúng: chăm sóc da tùy từng vùng. Mỗi tuần 1 lần đắp mặt nạ giữ ẩm trên vùng da khô và mặt nạ chống nhờn ở vùng giữa mặt.

• Buổi sáng và tối: thực hiện chăm sóc như đối với da khô trên mặt. Bôi dung dịch se lỗ chân lông có tính cồn nhẹ trên những vùng da nhờn (vùng chữ T).

Da nhạy cảm:

• Hành vi đúng: sử dụng các loại mỹ phẩm không gây dị ứng đặc biệt cho da nhạy cảm, tránh xà bông và các sản phẩm lột tẩy da. Các sản phẩm này không có chất bảo quản, không mùi, không có chất làm căng bề mặt, được sản xuất với chất lượng và độ an toàn cao. Trước khi sử dụng 1 sản phẩm mới nào, phải thử trước ở mặt, cẳng tay và tham khảo ý kiến của dược sĩ.

• Buổi sáng: xông hơi nước nóng. Lau khô bằng gòn mềm không cọ xát. Bôi 1 lớp kem dưỡng da loại "cold-creme".

• Buổi tối: rửa mặt với sữa loại rất nhẹ, có dầu. Xả sạch với nước ấm hay nước khoáng. Lau khô. Bôi kem giữ ẩm loại "cold-creme" đặc biệt.

Tóm lại, để có được làn da khỏe mạnh cần phải:

- Bảo vệ da chống ánh nắng (tránh nắng; đội mũ rộng vành, mang khẩu trang-găng-vớ khi ra nắng; bôi kem chống nắng).

- Có chế độ ăn uống - sinh hoạt hợp lý

- Ăn đủ chất đạm, nhiều rau xanh-trái cây tươi; uống 1,5 - 2 lít nước/ngày

- Không hút thuốc lá, uống rượu

- Tập thể dục-thể thao phù hợp; massage cơ thể

- Ngủ đủ và điều độ

- Không để béo phì

- Có đời sống tinh thần lành mạnh (giữ tâm lý ổn định, vui tươi, lạc quan, tránh để bị stress-mất ngủ).

- Chăm sóc da đúng cách

- Không được sử dụng mỹ phẩm bừa bãi, mà phải:

@ Lựa chọn các sản phẩm tin tưởng, đã được sự chấp thuận của các tổ chức quản lý có uy tín trong nước và trên thế giới

@ Mua các sản phẩm đó ở đại lý của thương hiệu mà mình lựa chọn, tránh mua hàng trôi nổi ở chợ

@ Tham vấn các chuyên viên về chăm sóc da.

@Khi làn da có vấn đề thì phải đến khám ở bác sĩ chuyên khoa da liễu.