* Luật sư Huỳnh Văn Nông (Đoàn luật sư TP.HCM):

Phải có một án lệ với chủ đầu tư chây ì

Qua thông tin từ phiên giải trình về nghĩa vụ cấp sổ hồng cho các dự án thì việc chậm cấp giấy chủ quyền có nhiều nguyên nhân. Nhưng đa số các vụ việc đều phải giải quyết bằng con đường tòa án.

Khó nhất có thể là nhóm dự án mà chủ đầu tư không xây dựng dự án hoàn thiện, sai thiết kế, sai quy hoạch, chưa nghiệm thu phòng cháy chữa cháy, chưa nghiệm thu hoàn thành dự án đưa vào sử dụng. Trường hợp này có thể xem xét khởi tố hình sự chủ đầu tư tội lừa dối khách hàng.

Thực tế nhiều năm nay, chủ đầu tư không chịu khắc phục về pháp lý lẫn thực tế xây dựng dự án thì khách hàng sẽ kiện ra tòa. Nếu chủ đầu tư không chấp hành án có thể bị khởi tố hình sự tội không chấp hành án. Khi đó, tài sản của chủ đầu tư có thể bị kê biên để chấp hành án. Những người được thi hành án có thể chọn một đơn vị có năng lực để tiếp tục hoàn thiện phần công việc còn lại để chung cư đủ điều kiện cấp sổ hồng.

Những trường hợp chậm cấp giấy hồng khác, cư dân có thể kiện chủ đầu tư vi phạm nghĩa vụ cấp giấy hồng theo hợp đồng. Nếu vụ việc liên quan đến cơ quan nhà nước thì mời các cơ quan này tham gia tòa với tư cách tổ chức có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Thực tế mỗi dự án là một dạng sai phạm khác nhau và cần phải có một dự án được xử lý điển hình, trở thành án lệ để xử lý các vụ việc tiếp theo.

Không hợp thức hóa sai phạm

Chủ tịch HĐND TP Nguyễn Thị Lệ đề nghị kiên quyết xử lý nghiêm minh chủ đầu tư vi phạm giấy phép xây dựng. "Chúng ta không thể tối ngày đi hợp thức hóa những việc làm sai phép đó của chủ đầu tư", bà Lệ nhấn mạnh và đề nghị các cơ quan tăng cường kiểm tra, thanh tra, không để công trình hoàn thành rồi mới phát hiện sai phạm, lúc đó buộc tháo dỡ, khắc phục khó khăn, lãng phí.

Bà Lệ cũng đề nghị thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ đầu tư có vi phạm khi làm dự án như việc đầu tư, xây dựng, thế chấp, huy động vốn, chuyển nhượng, tổ chức nghiệm thu, thực hiện nộp hồ sơ cấp sổ hồng... Thậm chí đề nghị cơ quan có thẩm quyền điều tra, xử lý trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm.

Cần công khai hơn về thông tin pháp lý của dự án

Trong phiên giải trình ngày 5-7 trước HĐND TP.HCM, Phó chủ tịch UBND TP Bùi Xuân Cường cho biết sẽ chỉ đạo giao các sở nắm lại thông tin các dự án có thế chấp, dự án chưa đủ điều kiện mở bán... để thông tin minh bạch cho người dân biết, giám sát, tránh trường hợp chủ đầu tư cố tình lừa đảo, vi phạm.

Ông Cường cũng cho hay các dự án hầu như vi phạm trước tháng 7-2019 (trước khi có chỉ thị 23 của Thành ủy TP về quản lý trật tự xây dựng) và phải được xử lý theo từng trường hợp cụ thể vì mỗi chung cư vi phạm khác nhau. Vừa qua TP có thực hiện một số biện pháp cưỡng chế khắc phục, nguyên tắc không hợp thức hóa sai phạm.

Một thực tế khác, người dân khó tiếp cận thông tin pháp lý các dự án, người mua nhà không thể tìm kiếm được thông tin về tình trạng sổ hồng từ các trang thông tin chính thống của các cơ quan chức năng.

Trong các báo cáo, Sở Xây dựng TP có đề cập đến số lượng trường hợp vi phạm bị xử lý, hay Sở Tài nguyên và Môi trường TP có đề cập đến các chủ đầu tư bị thu hồi dự án do vi phạm. Nhưng để xem được danh sách cụ thể những chủ đầu tư bị xử lý không phải dễ, thậm chí rất khó.

Ngay cả đọc báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường khi đề cập danh sách 18 dự án, với hơn 10.000 căn tạm ngừng cấp sổ do đang bị thanh tra, điều tra thì danh sách này cũng để ở chế độ mật.

Có người đặt câu hỏi với những dự án ảnh hưởng lớn đến hàng chục ngàn cư dân, sao lại không để người dân biết rõ? Mặt khác, cơ quan quản lý sao không công bố rộng rãi những chủ đầu tư làm ăn chụp giật, vi phạm để người mua nhà tránh?

Hay trước đây, vào năm 2016, Sở Tài nguyên và Môi trường TP đã từng công bố danh sách dự án bất động sản đang thế chấp tại các ngân hàng.

Tuy nhiên, sau khi gặp phản ứng từ doanh nghiệp, từ đó đến nay sở không còn công bố. Trong khi đây là việc làm cần thiết để minh bạch, giúp người mua nhà cân nhắc kỹ thông tin trước khi xuống tiền.

Thay vì cho rà soát, cập nhật đầy đủ thông tin, phân loại mục đích thế chấp tránh tâm lý hoang mang không đáng có cho người mua nhà, cơ quan quản lý lại chọn cách dừng luôn việc công bố. Người mua nhà vẫn chờ việc này sớm được thực hiện lại.

PGS.TS Võ Trí Hảo cho rằng chỉ cần không có sự bao che và công bố định kỳ thông tin doanh nghiệp yếu kém, vi phạm, chắc chắn khách hàng nhìn vào sẽ không mua sản phẩm của doanh nghiệp đó. Quyết định xử lý vi phạm theo quy định cũng phải công khai, vậy các cơ quan cứ công bố công khai.