Ông Nguyễn Văn Hùng bên tập hồ sơ của con bị xã phê xấu - Ảnh: D.HÒA

Đó là tình cảnh trớ trêu của gia đình ông Nguyễn Văn Hùng, 54 tuổi, ngụ xóm Bình Sơn, xã Hùng Tiến, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.

"Tôi nợ, hai con tôi có tội gì đâu..."

Ngày 18-11, gặp phóng viên Tuổi Trẻ, ông Hùng cầm tập hồ sơ than thở: "Có ai khổ như gia đình tôi không, cả hai con đều thất nghiệp cũng chỉ vì bản sơ yếu lý lịch bị xã phê chưa chấp hành tốt nghĩa vụ của địa phương".

Theo trình bày của ông Hùng, tháng 11-2016 con trai ông là Nguyễn Văn Bắc (24 tuổi) đến UBND xã Hùng Tiến xin xác nhận dân sự để bổ sung hồ sơ xin đi xuất khẩu lao động Nhật Bản. 

Tại đây, ông Trần Xuân Quyết - trưởng Công an xã Hùng Tiến - phê: "Nguyễn Văn Bắc, bản thân chưa có tiền án, tiền sự. Nhưng chưa chấp hành tốt các quy định của địa phương".

Cuối tháng 8-2017, ông Hùng lại lên xã xin xác nhận cho anh Bắc nhưng xã vẫn phê lý lịch với nội dung như trên. 

Rốt cuộc là anh Bắc không thể đi xuất khẩu lao động do bị đơn vị tuyển dụng lao động chê có lý lịch xấu. Hiện anh đang phải ở nhà phụ cha mẹ làm nông nghiệp.

Ông Hùng còn nói năm 2015, con trai ông là Nguyễn Văn Trung (20 tuổi) tham gia nghĩa vụ quân sự tại Đà Nẵng. 

Trong thời gian huấn luyện được đảng ủy đơn vị xét kết nạp Đảng, nên có gửi giấy về địa phương thẩm tra lý lịch. 

"Tháng 5-2017, tôi lên xã để làm sơ yếu lý lịch cho con thì cũng bị trưởng công an xã phê trong hồ sơ "bản thân và gia đình chưa chấp hành tốt nghĩa vụ của địa phương". Kết quả là con tôi không được kết nạp Đảng", ông Hùng kể lại.

Ngoài ra, hồ sơ vay vốn ngân hàng chính sách xã hội của ông Hùng cũng bị xã từ chối xác nhận với lý do tương tự.

Vì sao lại bị xã phê như vậy? Trả lời câu hỏi này, ông Hùng cho rằng gia đình ông còn nợ hơn 7,4 triệu đồng các khoản quỹ, phí theo quy định của xã như xây dựng kênh mương, quỹ đền ơn đáp nghĩa, quốc phòng an ninh, xây dựng trạm y tế xã... 

Ông Hùng nói hằng năm có nhiều khoản quỹ, phí do xã vận động các gia đình tự nguyện đóng góp nhưng gia đình ông hoàn cảnh khó khăn, hộ nghèo mới vươn lên thoát nghèo thành hộ... cận nghèo đầu năm 2017, nên không có tiền nộp cho xã.

"Tôi nợ các khoản đóng góp tự nguyện cho xã thì có liên quan gì đến hai con tôi mà xã phê vào hồ sơ lý lịch là chưa chấp hành tốt các quy định của địa phương?" - ông Hùng bức xúc hỏi.

Ông Hùng cho biết sau sự việc hai con bị xã phê lý lịch xấu, ông nhiều lần gửi đơn đến phòng tiếp dân UBND huyện Nam Đàn kêu cứu nhưng đến nay chưa thấy cơ quan nào giải quyết.

Xã nói "không sai, nhưng không nên"

Bà Nguyễn Thị Liên - xóm trưởng xóm Bình Sơn - cho hay gia đình ông Hùng là hộ cận nghèo của xóm, hoàn cảnh rất khó khăn. 

Khi xác nhận lý lịch hồ sơ cho anh Trung kết nạp Đảng, bà Liên khẳng định gia đình ông Trung chấp hành tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Sau đó thì bà mới biết xã phê xấu do gia đình ông Trung còn nợ tiền quỹ, phí của xã.

Lý giải việc này, ông Trần Xuân Quyết nói: "Gia đình ông Hùng còn nợ xã hơn 7 triệu đồng một số khoản đóng góp thì phê là gia đình chưa chấp hành tốt các quy định của địa phương, như thế không sai".

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Văn Kỳ - Chủ tịch UBND xã Hùng Tiến - cho hay số tiền hơn 7,4 triệu đồng gia đình ông Hùng còn nợ là "các khoản bắt buộc và tự nguyện", trong đó có tiền nộp vào quỹ đền ơn đáp nghĩa, quỹ quốc phòng, an ninh, quỹ thiên tai, tiền đào đắp giao thông nội đồng...

"Một số khoản được cho là tự nguyện nhưng thực tế là những khoản này đều được hơn 90% người dân biểu quyết thống nhất, hội đồng nhân dân xã cũng ra nghị quyết thực hiện. Nếu về lý, ông Hùng có quyền không đóng các khoản tự nguyện nhưng xã vẫn vận động, kêu gọi đóng góp. Việc ông Hùng nợ không phải hoàn cảnh khó khăn mà do không chấp nhận các khoản đóng góp đó" - ông Kỳ nói.

Tuy nhiên, ông Kỳ cũng cho rằng "công an phê như vậy là không sai nhưng không nên". Lãnh đạo xã đã nhắc nhở, chấn chỉnh từ nay không làm như vậy nữa.

Tuyệt đối không được phê vào hồ sơ lý lịch

Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, không riêng gì trường hợp gia đình ông Hùng, một số gia đình khác ở xã Hùng Tiến cũng bị trưởng công an xã này phê "chưa chấp hành tốt nghĩa vụ của địa phương" vào hồ sơ lý lịch.

Ông Nguyễn Trọng Tân (68 tuổi, thương binh 4/4, ngụ xóm Trang Thọ, xã Hùng Tiến) cho hay tháng 6-2017, gia đình ông lên xã xin xác nhận của địa phương bổ sung hồ sơ cho con gái đi xuất khẩu lao động nhưng cũng bị xã phê xấu do nợ xã khoản tiền 1,5 triệu đồng tiền quỹ, phí tự nguyện.

Sau đó, gia đình ông Tân phải vay nóng tiền từ người thân để đóng cho xã mới có lý lịch "sạch" cho con. Hiện nay, con ông Tân có công việc ổn định ở nước ngoài và gửi tiền về cho gia đình trả nợ vay vốn đi xuất khẩu lao động.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Nguyễn Thị Thu Thủy - trưởng phòng hành chính, tư pháp Sở Tư pháp Nghệ An - cho hay việc làm nói trên của địa phương gây ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, gây bất lợi cho công dân khi sử dụng sơ yếu lý lịch. 

Thời gian qua, Sở Tư pháp Nghệ An đã có văn bản gửi các địa phương để chấn chỉnh tình trạng này.

Theo bà Thủy, hướng dẫn quy định hiện hành về xác nhận lý lịch công dân có nêu rõ: UBND xã, phường, thị trấn trên địa bàn chỉ chứng thực chữ ký của người khai sơ yếu lý lịch. 

UBND cấp xã tuyệt đối không ghi nội dung về việc chấp hành pháp luật, chủ trương, chính sách của Nhà nước, địa phương vào sơ yếu lý lịch của công dân.

Theo luật sư Bùi Đình Ứng (Đoàn luật sư TP Hà Nội), nếu bị phê nội dung "không chấp hành chủ trương, chính sách"... vào lý lịch, công dân có quyền yêu cầu cán bộ ủy ban xã, phường phải xin lỗi, đồng thời thu hồi xác nhận cũ và cấp lại xác nhận mới. 

Trong trường hợp cán bộ đó vẫn tiếp tục không xin lỗi, không cấp xác nhận mới, công dân có quyền gửi đơn tố cáo cán bộ đến lãnh đạo trực tiếp của họ về hành vi cố tình thực hiện trái pháp luật.