Câu hỏi 56	Câu hỏi 108

Nếu soi theo "10 nguyên tắc viết câu hỏi nhiều lựa chọn" do chuyên gia thiết kế giảng dạy Connie Malamed (Mỹ) đề xuất, liệu các câu hỏi sát hạch lý thuyết lái xe ôtô theo có ổn không?

Cần hiểu hơn là nhớ

Hiểu là giải thích được hay mô tả được, còn nhớ là nhắc lại được kiến thức đã biết. Câu hỏi trắc nghiệm chỉ để kiểm tra trí nhớ thường bị giới chuyên môn chỉ trích là hời hợt.

Tuy vậy, nhiều câu hỏi sát hạch lái xe chỉ ở mức này, như câu hỏi 56. Đây còn là câu hỏi sai, đủ tuổi để được học lái xe chứ không phải để lái xe.

Sử dụng cấu trúc câu đơn giản và từ ngữ chính xác

Câu hỏi cần đơn giản, dễ hiểu và chỉ sử dụng những từ ngữ cần thiết cho nội dung hỏi. Ngược lại sẽ gây khó khăn không cần thiết cho người học cũng như làm giảm tác dụng đo lường kết quả giáo dục, như câu hỏi 108.

Phương án 1 có thể viết lại cho đơn giản là: Được kéo một xe ôtô hoặc xe máy chuyên dùng, xe được kéo phải có người điều khiển và hệ thống lái còn hiệu lực. Nếu xe được kéo mất phanh thì phải kéo bằng thanh nối cứng

Tương tự với hai phương án còn lại.

Phần gốc cần trình bày một vấn đề rõ ràng và xác định

Gốc của câu hỏi trắc nghiệm là phần chứa câu hỏi hoặc giả định, phần còn lại là các lựa chọn. Khi không đảm bảo yêu cầu này, người trả lời chỉ có thể suy luận từ những mô tả mơ hồ và đương nhiên khó mà đánh giá được kết quả học tập. Tuân thủ nguyên tắc này cũng đồng thời làm cho các phương án chọn ngắn gọn, dễ đọc và dễ hiểu hơn.

Chẳng hạn, kể cả khi đã được sửa lại như đã nêu thì câu hỏi 108 vẫn sai nguyên tắc. Nội dung muốn hỏi chủ yếu nằm ở các phương án chọn, khiến chúng khá dài và vấn đề nêu ra ở phần gốc khá chung chung. Câu hỏi 123 và một số câu hỏi khác cũng vậy.

Câu hỏi 123	Câu hỏi 366

Phương án nhiễu phải hợp lý

Trong các lựa chọn, ngoài đáp án ra thì còn lại là phương án nhiễu. Một câu hỏi nhiều lựa chọn cần có ít nhất hai phương án nhiễu và chúng phải không dễ dàng phân biệt được ngay với đáp án. Các phương án nhiễu vô dụng rõ ràng sẽ làm cho câu hỏi trở thành "khuyến mại".

Câu hỏi 366 là ví dụ điển hình: chỉ có một phương án nhiễu và nó hoàn toàn vô dụng vì biển 1 không có bất kỳ "trị số" nào!

Các phương án chọn nên có độ dài như nhau

Một trong những mánh đoán mò câu hỏi trắc nghiệm là chọn phương án dài nhất. Nên các lựa chọn phải có độ dài như nhau, trường hợp có bốn phương án thì có thể soạn hai dài và hai ngắn. Các câu hỏi 108, 123 ở trên và 155, 224 dưới đây là ví dụ minh họa cho sự vi phạm nguyên tắc này.

Câu hỏi 155	Câu hỏi 224

Tránh dùng câu hỏi phủ định

Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng câu hỏi có từ phủ định thường gây nhầm lẫn. Do vậy, câu hỏi loại này chỉ dùng khi bất khả kháng với từ phủ định viết in hoa để nhấn mạnh.

Câu hỏi 313	Câu hỏi 328

Nên sửa là câu 313. Biển nào cấm ôtô con vượt? và câu 328. Biển nào xe được phép quay đầu nhưng KHÔNG ĐƯỢC rẽ trái?

Số lượng lựa chọn phải nhất quán

Khi chỉ có hai phương án chọn, xác suất đúng do đoán mò là 50%, còn bốn phương án chọn là 25%. Dù không đoán mò thì câu có nhiều lựa chọn hơn cũng khó hơn. Đề sát hạch được tổ hợp ngẫu nhiên từng phần từ bộ câu hỏi, các câu hỏi cùng loại nhưng có số phương án chọn khác nhau sẽ gây mất công bằng cho học viên. Chẳng hạn giữa câu 313 và 366 nêu trên.

Không nên đánh lừa

Bài kiểm tra trắc nghiệm hay bài sát hạch đều dùng để đo lường kiến thức người học. Do đó, không được sử dụng phần gốc hay các phương án chọn có thể đánh lừa người đọc.

Những phương án chọn có sự khác biệt nhau nhỏ thì bị coi là đánh lừa, cần phải viết lại. Các câu hỏi 123, 224 và một số câu hỏi khác trong bộ đề 600 câu đều có nguy cơ thuộc loại này.

Không dùng "tất cả các ý trên"

Trong câu hỏi có ba lựa chọn, mà cuối cùng là "tất cả các ý trên", chỉ cần xác định được một phương án KHÔNG CÓ ý đúng thì đáp án chắc chắn là phương án kia. Nghĩa là, có thể trả lời chính xác mà không cần phải chắc chắn tất cả các lựa chọn. Tương tự, với câu có bốn lựa chọn.

Có 64 câu vi phạm nguyên tắc này trong bộ 600 câu hỏi, chiếm gần 10,7%.

Đáp án không theo thứ tự

Để tránh đoán mò, đáp án các câu hỏi trắc nghiệm trong một đề thường tránh tập trung vào vị trí 2- và 3-. Đây là nguyên tắc duy nhất mà bộ câu hỏi sát hạch lái xe đảm bảo được.