Ông Đinh Văn Huệ kể cho con gái Đinh Thị Xíu nghe về ký ức những năm tháng chiến đấu ở biên giới phía Bắc - Ảnh: ĐINH CHI

Nghe tin con mình được nhận suất học bổng của chương trình “Tuổi trẻ Việt Nam - Câu chuyện hòa bình” tại nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn vào tối 20-7, ông Đinh Văn Huệ, một cựu binh từng tham chiến tại mặt trận Vị Xuyên, biên giới phía Bắc, mừng rỡ nhưng như chưa tin vào tai mình: “Thiệt hả chú? Có phải đúng rứa không chú?”.

Đứa con gái của ông Huệ sắp bước vào năm 2 ngành giáo dục tiểu học (Đại học Quảng Bình) là Đinh Thị Xíu cũng không giấu được niềm vui. Xíu nói học bổng đến đúng lúc gia đình em đang cần nhất. Chỉ còn hơn tuần nữa là bạn vào lại thành phố Đồng Hới đi học.

Xíu là một trong số 70 sinh viên đang học cao đẳng, đại học ở các tỉnh miền Trung là con gia đình chính sách, thương binh, liệt sĩ được nhận học bổng lần này.

Học bổng bằng cả một năm làm thêm

Xíu là con áp út trong ngôi nhà có đến bảy anh chị em ở vùng núi Trung Hóa (Minh Hóa, Quảng Bình). Cuộc sống cả nhà đặt trên vai vợ chồng ông Huệ. Ông Huệ từng chiến đấu ở chiến trường biên giới phía Bắc chống Trung Quốc xâm lược từ năm 1980. Đến cuối năm 1982, ông bị thương phải về Hà Nội điều trị mất bốn năm rồi sau đó giải ngũ về quê làm ruộng kiếm sống.

Khi Xíu thi đậu đại học, hai vợ chồng ông phải nuôi cùng lúc ba đứa con đang học ĐH. Cuốn sổ nợ tiền vay sinh viên của gia đình ông hiện đã rất dày. Thương ba mẹ, ngay sau buổi nhập trường năm nhất Xíu đã phụ bán cho một cửa hàng quần áo, rồi bưng bê cho một quán cà phê được 1 triệu đồng/tháng.

Suốt năm học qua, Xíu cuốc bộ ngày hai buổi đến trường. Dù vất vả nhưng kết quả học tập của Xíu rất tốt. Riêng học kỳ hai vừa qua Xíu được loại giỏi. “Học bổng này quá lớn. Tiền học bổng bằng cả một năm làm thêm của mình”, Xíu nói.

Cũng như Xíu, Võ Thị Thu Hồng, sinh viên năm 3 ngành sư phạm mầm non Trường CĐ Sư phạm Quảng Trị, mấy năm nay tất bật làm thêm để có tiền đi học. Thời điểm này Hồng đang phụ việc cho một quán cà phê ở thành phố Đông Hà với mức lương 1,2 triệu đồng/tháng để đỡ đần gánh nặng cho mẹ. Bà Nguyễn Thị Lài, mẹ Hồng, vốn là du kích ở thành cổ Quảng Trị.

Ba Hồng trước từng là bộ đội địa phương những năm 1980 nhưng mất từ khi Hồng mới 10 tuổi, nên một mình bà Lài phải nuôi ba chị em Hồng ăn học. “Có học bổng này thì năm tới mẹ mình đỡ lo tiền học cho mình rồi” - Hồng chia sẻ.

Võ Thị Thu Hồng sau thời gian phụ bán cà phê ở quán vẫn thường về giúp mẹ việc nhà  - Ảnh:QUỐC NAM

Xương máu của cha, tin yêu của con

Xíu kể mấy hôm nay khi nghe tin con gái nhận học bổng chương trình “Câu chuyện hòa bình”, đêm nào bố cũng đem đàn ra hát lại những bài hát hồi chiến tranh biên giới. Ông Huệ hay kể cho vợ con nghe chuyện của những ngày đi chiến đấu. Ngày lên đường nhập ngũ ông chỉ mới 20, là lính rađa đóng quân ở Vị Xuyên, Hà Giang. Năm ông bị mảnh đạn pháo găm vào đùi, phải trải qua bốn lần phẫu thuật với gần bốn năm điều trị.

“Dù thiếu thốn nuôi con ăn học nhưng tôi hay nói với con mình hi sinh vì bảo vệ đất nước thì ngay cả đến tính mạng cũng không tiếc. Nay con được học bổng này, tui thấy xúc động lắm” - ông Huệ bộc bạch.

Còn bà Nguyễn Thị Lài khi nhắc lại những năm tháng chiến tranh cứ sụt sùi vì được gợi đúng miền ký ức thiêng liêng. Bà Lài từng cầm súng bảo vệ thành cổ Quảng Trị những năm tháng ác liệt nhất. Rời tay súng, bà về làm việc tại Lâm trường đường 9. Mười tám năm sau đó bà xin về nghỉ mất sức.

Tấm bằng Huy chương kháng chiến chống Mỹ do Thủ tướng Phạm Văn Đồng ký tặng năm 1986 được bà treo trang trọng trong ngôi nhà cấp bốn đã mấy chục năm rồi không được sửa chữa dột tứ tung. Đứa con gái đầu của bà Lài phải nghỉ học từ lớp 9 để đi làm công nhân may phụ mẹ nuôi hai em.