Nữ diễn viên đóng thế Helen Holmes nhảy lên tàu trong phim The Midnight Limited (1914) - Ảnh: Margaret Herrick Library

Ông Andy Armstrong, người điều hành một trong những công ty cascadeur lớn nhất thế giới trong 25 năm qua cho biết:

"Luôn có rất nhiều đàn ông tham gia thể hiện các cảnh mạo hiểm hơn phụ nữ. Đó là một tỉ lệ rất chênh lệch. Bất cứ bộ phim nào bạn cũng nhận thấy hầu hết đàn ông tham gia diễn xuất nhưng bạn sẽ không thể tìm thấy phim có nhiều hoặc rất nhiều phụ nữ đóng thế tham gia".

Điều thú vị là phụ nữ cũng góp mặt rất sớm trong lĩnh vực cascadeur, ngay từ những bộ phim câm thời kỳ đầu của nền điện ảnh.

Theo nhà sản xuất phim Mollie Gregory, cũng là tác giả cuốn sách Stuntwomen: The Untold Hollywood Story (Nữ diễn viên đóng thế: chuyện chưa kể của Hollywood), từ cái "thuở sơ khai" của điện ảnh, tức là từ khoảng những năm 1910 đến đầu những năm 1920, các cascadeur nữ như Helen Gibson đảm nhiệm những pha biểu diễn như cưỡi ngựa, lái xe, bơi lội… Họ thực sự chẳng thua kém gì các đấng mày râu.

Nữ diễn viên hành động đầu tiên trong lịch sử Helen Holmes nhảy lên một chiếc tàu trong một tập phim The Hazards of Helen (1914) - Ảnh: Viện hàn lâm khoa học và điện ảnh Mỹ

Tuy nhiên có một thực tế là các diễn viên đóng thế nữ luôn đối mặt với nguy hiểm nhiều hơn đàn ông. Vì sao như vậy?

Thực tế cho thấy, nguyên nhân vấn đề không phải bắt nguồn từ đặc thù cấu tạo cơ thể, mà đến nhiều hơn từ áp lực môi trường nghề nghiệp, kỳ thị giới tính (trọng nam kinh nữ) và những đòi hỏi riêng đặc thù về các vai diễn do phái nữ đảm nhận.

Nữ cascadeur Heidi Moneymaker - người đóng thế vai Black Widow cho Scarlett Johansson trong những phim hành động bom tấn của hãng Marvel như Iron Man 2, The Avengers... - Ảnh: Pinterest

Áp lực giới tính

Báo Guardian của Anh cho rằng, "điều trước tiên và cũng dễ thấy nhất là trong phim, các nữ cascadeur luôn phải ăn vận trang phục... mỏng hơn nhiều so với nam giới, lắm khi mỏng như giấy". Điều này rõ ràng khiến họ phải đối mặt với mức độ nguy hiểm cao hơn trong cùng một tình huống cụ thể.

Tuy nhiên chuyện ăn mặc như vậy trở thành yêu cầu bắt buộc trong công việc của họ. Lấy ví dụ như trường hợp chị Tammie Baird, một nữ cascadeur chuyên thể hiện các pha bị xe hơi tông vào, tham gia trong phim Mr & Mrs Smith, Fast & Furious, video âm nhạc Next 2 you của Chris Brown và loạt chương trình truyền hình hành động NCIS: Los Angeles.

Cascadeur Tammie Baird trong cảnh bị xe tông của video âm Next 2 you của Chris Brown - Ảnh: Guardian

Chị Tammie Baird từng lao vào cửa kính chắn gió, quăng mình qua nắp capô xe hơi và lao sầm xuống mặt đường nhựa. Hầu hết trong những lần biểu diễn đó chị đều phải mặc quần áo bó sát và đi giầy cao gót.

Khi nhận vai đầu tiên trong phim Mr & Mrs Smith, Tammie Baird đi mua sắm hàng loạt những món phụ kiện biểu diễn giống như một nam cascadeur.

Chị kể: "Tôi mua những miếng đệm to nhất, hầm hố nhất và nghĩ: "À, mình đã được bảo vệ, không gì có thể làm mình bị thương". Nhưng rồi khi nhìn vào tủ quần áo của mình, tôi thấy mình phải mặc váy ngắn!".

Các hãng phim rất ngại phải trao đổi về tỉ lệ gặp phải thương tích của các diễn viên. Nhưng theo ông Armstrong, họ đều nhận ra mức độ nguy hiểm cao hơn phụ nữ phải đối mặt trong các tình huống đóng thế.

Armstrong hài hước nói: "Trừ khi họ đóng vai các nữ tu khỏe mạnh thôi chứ nếu không họ ít được che chắn bằng đàn ông".

Trải qua 22 năm gắn bó với nghề, Baird chia sẻ điều may mắn với chị là được các thế hệ cascadeur đàn chị như Dayna Grant, Tilda Swinton và Lucy Lawless chỉ dẫn nên rút được nhiều kinh nghiệm để tự bảo vệ mình trong nghề.

Trong suốt sự nghiệp cascadeur của mình, Baird chưa bao giờ thắc mắc về việc vì sao đàn ông lại được nhồi đệm kỹ lưỡng toàn thân trong khi chị phải quăng mình khỏi những con ngựa đang lao như gió chỉ với một chiếc váy da bó sát người.

Chị nói: "Đó chỉ là những gì cần làm cho bộ phim. Nó không có gì nguy hiểm tới tính mạng, chỉ khiến đau hơn nhiều thôi".

Ngoài áp lực về chuyện trang phục thì các phụ kiện dành cho nữ giới cũng là một trở ngại lắm khi khiến gây tai nạn. Nữ casadeur Dayna Grant người New Zealand từng gặp tai nạn rất nghiêm trọng trong một sự cố bất ngờ mà nguyên nhân phần lớn là từ... đôi giày cao gót chị phải mang trong khi quay phim.

Dayna Grant kể: "Đôi giày cao gót ấy rất nữ tính và cũng rất trơn. Tôi bị trượt chân trên sườn đồi và bị dao găm đâm xuyên qua đầu. Tim tôi đã ngừng đập một lúc".

Cascadeur Dayna Grant và bạn diễn - Ảnh: Daynastunts

Con dao găm còn xuyên qua má, qua cả hai khoang mũi và làm rạn nứt khoang sau mắt trái của Grant . Lỗi đó không thuộc về ai nhưng vì là một trưởng nhóm cascadeur nên Grant thấu hiểu rằng đáng lẽ êkíp làm phim có thể xử lý để đôi giày không dễ trơn trượt như vậy.

Một áp lực nữa cũng rất kinh khủng với các nữ cascadeur khi họ phải nhận vai đóng thế cho một diễn viên gầy. Nếu thời gian về công việc được thông báo quá gấp, họ gần như phải ép cân theo chế độ ăn uống vô cùng hà khắc, nhưng mặt khác lại vẫn phải đảm bảo đủ sức khỏe để thực hiện những pha mạo hiểm.

Casadeur Tammie Baird cho biết chị không bao giờ nhận đóng thể cho ngôi sao nào bị sụt cân quá bất ngờ.

Tự truyện The Stuntwoman của nữ cascadeur kỳ cựu Julie Johnson - Ảnh: eBay

Bị bắt nạt hoặc tấn công tình dục

Theo điều tra độc lập công bố vào cuối tháng 4 năm nay của nữ cascadeur kỳ cựu, bà Julie Johnson, tác giả cuốn tự truyện The Stuntwoman (Nữ diễn viên đóng thế) và cũng là một trong những trưởng nhóm cascadeur nữ đầu tiên trên thế giới, có tới 2/3 nữ cascadeur hành nghề tại Hollywood bị bắt nạt hoặc tấn công tình dục ngay tại nơi làm việc.

Phần lớn các vụ việc này đều do những trưởng nhóm cascadeur là nam giới gây ra.

Cascadeur Dayna Grant trong cảnh đóng thế bị thiêu cháy toàn thân - Ảnh: Daynastunts

Tình trạng bắt nạt đôi khi còn là tìm cách gạt bỏ phụ nữ ra khỏi công việc của cascadeur hay phân biệt đối xử với những người thuộc nhóm cộng đồng thiểu số.

Đài NPR từng dẫn chia sẻ của nhà sản xuất phim Mollie Gregory cho biết từng có những cascadeur nam đã giả nữ để giành vai diễn với đồng nghiệp.

Bà Julie Johnson gửi những kết quả điều tra độc lập của mình tới chủ tịch liên đoàn diễn viên Holllywood (SAG-AFTRA) David White với mong muốn nó "sẽ giúp mọi người hiểu hơn về cuộc sống của chúng tôi trong công việc".

"Các nhà sản xuất và liên đoàn diễn viên phải hợp tác chặt chẽ với nhau hơn đại diện cho quyền lợi của chúng tôi" - bà Julie nói.

Hai chị em cascadeur Donna và Debbie Evans - Ảnh: Getty

Những niềm vui nhỏ

Nếu ở những lĩnh vực khác chuyện bất bình đẳng giới trong thù lao công việc là chuyện cơm bữa thì với các nữ cascadeur, chuyện này không xảy ra.

Trong công việc đóng thế, nam và nữ cascadeur đều được trả mức thù lao tương đương và họ thậm chí còn có thể mặc cả thêm với các trường hợp cảnh phim nguy hiểm hơn.

Chị Tammie Baird cho biết khi được mời tham gia đóng thế, chị trao đổi cụ thể việc mình được nhận bao nhiêu tiền trong những cú tông xe và nếu cảm thấy thấp, chị chủ động đàm phán thêm.

Trên thế giới dường như mới chỉ ở ở New Zeland thù lao trả cho cascadeur nữ cao hơn nam vì họ căn cứ vào thực tế người nữ ít được bảo vệ hơn trong các pha mạo hiểm.

Bất kể những buồn vui trong nghề, phần đông các cascadeur nữ "trót mang lấy nghiệp vào thân" đều chấp nhận và vượt qua tất cả những thiệt thòi đó để sống chết với nghề.

Nhiều người trong số họ tạo được tên tuổi như hai chị em cascadeur Donna và Debbie Evans. Chị Donna tham gia đóng thế trong hơn 160 bộ phim, trong đó có những phim bom tấn gần đây như The Avengers, Iron Man, Jurassic Park...