Canh bạc của ông Zelensky?

Đây cũng là lần đầu tiên kể từ Thế chiến II, quân đội nước ngoài tiến vào lãnh thổ Nga.

Quân đội Ukraine bắt đầu tấn công tỉnh Kursk từ 6-8. Vào ngày thứ năm của đợt tấn công 11-8, lực lượng vũ trang Ukraine đã xuyên thủng biên giới. Giao tranh diễn ra chủ yếu ở các quận Sudzhansky và Korenevsky. 

Theo Bộ Quốc phòng Nga, phía Ukraine có khoảng 1.000 quân thuộc các lữ đoàn cơ giới số 22, 41, 115 và các lữ đoàn không quân 80 và 82. Phía Nga có Quân đoàn Bắc cùng các đơn vị FSB và lực lượng dự bị. 

Trong số này có một cơ số thuộc Quân đoàn 1 Donetsk. Quyền Thống đốc Kursk Alexey Smirnov ngày 12-8 báo cáo với Tổng thống Vladimir Putin: có 28 điểm dân cư với 2.000 người sinh sống đang nằm dưới sự kiểm soát của quân Ukraine. 

Quân Ukraine đã thọc sâu 12km, rộng 40km, tức khoảng 240km2, vào lãnh thổ Nga. Tờ Telegraph cùng ngày dẫn lời một viên tướng cao cấp Ukraine nói "quân Ukraine đang kiểm soát 1.000km2" của Kursk.

Theo Bộ Quốc phòng Nga, không quân và pháo binh Nga đã tấn công các nhóm cơ động của Ukraine thâm nhập sâu vào Nga ở các khu vực Ivashkovsky (cách biên giới 11,5km), Malaya Loknya (cách biên giới 13,5km) và Olgovka (cách biên giới 18km). Đêm 11-8, trung tâm thủ phủ Kursk bị tấn công bằng tên lửa. 

Một tên lửa phòng không bị bắn hạ rơi xuống tòa nhà 9 tầng và gây hỏa hoạn làm 15 người bị thương. Nhà máy điện hạt nhân Kursk (cách biên giới 65km và cách thủ phủ Kursk 37km) với thị trấn vệ tinh Kurchatov cũng nằm trong tầm bắn của Ukraine. 

Ngày 8-8, các mảnh tên lửa Ukraine bị bắn rơi đã được phát hiện gần một cơ sở lưu trữ nhiên liệu hạt nhân. Tối 9-8, một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) đã đánh sập một trạm biến áp, khiến Kurchatov và các quận Oktyabrsky, Bolshesoldatsky, Oboyansky, Belovsky mất điện.

Cuộc tấn công của quân Ukraine vào Kursk khiến hơn 120.000 người đã phải sơ tán khỏi khu vực biên giới tỉnh Kursk (tính đến 13-8). Phía Nga công bố 69 nạn nhân các vụ pháo kích đang được điều trị tại bệnh viện, 17 trong số này trong tình trạng nguy kịch.

Tại sao là Kursk?

Kursk được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chọn tấn công không đơn giản vì nằm giáp giới Ukraine. Telegraph 12-8 dẫn lời ông Zelensky nói: "Thảm họa Kursk 24 năm trước, khi 118 thủy thủ Nga thiệt mạng trong một vụ tai nạn tàu ngầm, đánh dấu sự khởi đầu cho triều đại của Putin. Và bây giờ rõ ràng đây là dấu chấm hết".

Trước đó chiều 8-8, Mikhail Podolyak - cố vấn chánh văn phòng tổng thống Ukraine - gọi mục tiêu cuộc đột kích của Ukraine là "nhằm củng cố vị thế trong các cuộc đàm phán" (Strana.ua). 

Tối cùng ngày, ông Zelensky bình luận rằng Nga "phải cảm nhận được những gì họ đã làm" với Ukraine. Sau đó, vào ngày 10-8 ông lại cho biết trong bản tin buổi tối rằng tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine, Alexander Syrsky, đã thông báo cho ông về việc "chuyển [các hoạt động chiến đấu] sang lãnh thổ [Nga]".

Trong khi đó theo phía Nga, trong cuộc đột kích Kursk, "địch đã tổn thất tới 1.350 quân nhân và trang thiết bị hạng nặng" (RIA Novosti 11-8).

Đại diện chính thức của Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết vào 10-8 rằng bằng việc đánh vào Kursk, Kiev muốn "thể hiện sự tích cực" sau những thất bại của Ukraine những tuần gần đây ở Donbass, sau cuộc tấn công của Nga vào Pokrovsk, căn cứ hậu cần chính ở khu vực này. 

Mặt khác, ông Zelensky muốn biện minh cho quyết định gia hạn lệnh động viên và thiết quân luật ở Ukraine. Ngày 12-8, ông Putin nhận định bằng việc tấn công vào Kursk, "Kiev hy vọng sẽ cải thiện vị thế đàm phán của họ, nhưng đàm phán với những kẻ tấn công bừa bãi dân thường là không thể".

Giải thích vì sao Kiev có thể xuyên thủng biên giới Kursk, nhà hoạt động chính trị Ukraine thân Nga Oleg Tsarov trả lời phỏng vấn tờ Luận Chứng Và Sự Kiện ngày 13-8 cho rằng Ukraine đã âm thầm tích lũy lực lượng và ném vào Kursk "những trang thiết bị và nguồn lực dự trữ cuối cùng cho cuộc chiến tiêu hao với Nga". 

Các đơn vị cơ động Ukraine được trang bị UAV và hệ thống liên lạc vệ tinh của phương Tây để quan sát chiến trường, bí mật bọc hậu các đơn vị Nga, tạo cho quân Nga mối đe dọa bị bao vây, khiến quân Nga phải rút lui. Mà ở biên giới Kursk Nga chỉ bố trí lính nghĩa vụ, không được trang bị UAV và tác chiến điện tử.

Phương Tây có bật đèn xanh?

Sau các cuộc tấn công của Ukraine vào Nga, EU tuyên bố sẽ tiếp tục hỗ trợ Ukraine, qua lời đại diện đối ngoại Peter Stano chiều 8-8. Suốt thời gian đó, Mỹ không vội vàng phản ứng, chỉ nói họ chưa hiểu hết mục tiêu của Kiev. 

Andrei Kortunov, giám đốc khoa học của Hội đồng Các vấn đề quốc tế Nga, cho rằng sự im lặng ban đầu của Mỹ cho thấy Ukraine có thể đã đặt chính quyền Biden vào thế khó: "Mỹ… lo ngại trước nguy cơ vấn đề hỗ trợ cho Kiev sẽ chuyển từ bình diện ngân sách sang bình diện an ninh của chính Hoa Kỳ".

Có thể nói thông tin về mức độ tham gia của Hoa Kỳ và phương Tây nói chung trong cuộc tấn công Kursk là chưa rõ ràng. Một mặt, Nhà Trắng (và đặc biệt là EU) đã chỉ rõ mức độ leo thang mới trong quan hệ với Nga và đã có những tiếng nói ủng hộ cuộc tấn công. 

Nhưng mặt khác, phương Tây không muốn liên quan trực tiếp đến vụ tập kích. Viện Các chiến lược kinh tế và chính trị quốc tế (RUSSTRAT) Nga bình luận: Kiev hiểu tâm trạng ở phương Tây có thể thay đổi, hỗ trợ kinh tế - quân sự cho Ukraine có thể bị cắt giảm hoặc ít nhất là bị đặt thêm điều kiện. 

Vì vậy, Ukraine muốn ràng buộc Mỹ trong các hoạt động leo thang, để đặt Washington vào thế chuyện đã rồi. Không phải ngẫu nhiên mà sau khi tin tức về cuộc tập kích Kursk lan đi, ông Syrsky đã gửi tới Tổng tư lệnh lực lượng NATO ở châu Âu, Christopher Cavoli, tướng bốn sao người Mỹ, lòng biết ơn.

Ở cấp độ chuyên gia, trang web của Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council) 8-8 trích lời cựu trợ lý ngoại trưởng Mỹ Daniel Fried nói mưu toan "chiếm giữ lãnh thổ Nga như con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán có vẻ hơi thái quá", bởi "đột kích là một chuyện, tấn công toàn diện lại là chuyện khác", và "chiếm đất khác với việc giữ được đất". 

Tuy nhiên, ông Fried đặt ra những vấn đề "khó chịu" cho Nga: dẫu sao Kiev đã chứng minh "có thể đánh lừa tình báo Nga và tính dễ bị tổn thương của biên giới Nga". 

Ông nhấn mạnh: "Cuộc tấn công đã lật ngược câu chuyện về chiến thắng tất yếu của Nga", điều mà "tuyên truyền của Điện Kremlin đang sử dụng ở châu Âu và Mỹ để thúc đẩy lập luận rằng sự phản kháng của Ukraine là vô ích và hỗ trợ cho Ukraine là vô nghĩa".■