Người dân làm thủ tục đăng ký bất động sản tại Văn phòng đăng ký đất đai TP.HCM theo mô hình "một dấu một cửa" - Ảnh: TỰ TRUNG

Phát biểu thảo luận, đa số đại biểu đồng tình với tờ trình của Chính phủ và cho rằng Quốc hội cần sớm thông qua nghị quyết để TP.HCM kịp chuẩn bị thực hiện vào tháng 7-2021 (thời điểm dự kiến diễn ra bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 - NV).

Phù hợp với thực tiễn phát triển TP

Mở đầu thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) chia sẻ đồng tình với tờ trình của Chính phủ về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM. Theo ông Hòa, TP.HCM là đô thị đặc biệt, một trong hai TP lớn nhất cả nước. TP là đầu tàu động lực và là sự thu hút, lan tỏa của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam cũng như cả nước.

Mặt khác, TP là địa phương có nhiều đơn vị hành chính trực thuộc, trong đó có nhiều quận, phường có quy mô dân số, diện tích lớn. Do vậy, quá trình tổ chức chính quyền đô thị ở TP có những khó khăn, vướng mắc cần phải đổi mới mô hình làm sao chính quyền hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

‘‘Cho nên việc cho phép TP hình thành chính quyền đô thị như tờ trình Chính phủ là cần thiết, phù hợp với tình hình thực tiễn phát triển của TP" - ông Hòa nhấn mạnh.

Cũng cơ bản nhất trí với tờ trình của Chính phủ, đại biểu Dương Minh Tuấn (Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM sẽ giúp nâng cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của bộ máy chính quyền đô thị. 

Nâng cao chất lượng, hiệu quả cung ứng dịch vụ công, phù hợp với đặc điểm, tính chất của một trung tâm tài chính, kinh tế, công nghệ cao của cả nước và khu vực. Đồng thời đóng góp kinh nghiệm thực tiễn cho quá trình đổi mới, hiệu lực, hiệu quả của chính quyền đô thị trên cả nước.

Cũng theo ông Tuấn, việc đổi mới mô hình chính quyền đô thị TP.HCM là vấn đề quan trọng, cấp bách nên triển khai thực hiện ngay, không cần thí điểm. Việc này cũng phù hợp với quy định của Hiến pháp, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức chính phủ và Luật tổ chức chính quyền địa phương.

Mặt khác, trước đây TP.HCM đã có bảy năm (2009-2016) thí điểm không tổ chức HĐND quận, huyện và phường. Qua báo cáo tổng kết cho thấy việc thí điểm không làm ảnh hưởng đến tổ chức, hoạt động của hệ thống chính trị ở địa phương. Hoạt động quản lý, điều hành của bộ máy hành chính nhà nước của TP và các quận huyện, phường vẫn ổn định và thông suốt.

Đại biểu Dương Minh Tuấn (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) nêu ý kiến - Ảnh: QUOCHOI.VN

Có thêm 4 kênh để tăng quyền giám sát, dân chủ

Một số đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn và kiến nghị giải pháp về vấn đề làm sao để đảm bảo quyền đại diện, dân chủ của nhân dân, đồng thời nâng cao vai trò giám sát của cấp ủy, đại biểu Quốc hội, HĐND, Mặt trận Tổ quốc... TP nhằm đảm bảo các quyền của người dân khi không tổ chức HĐND cấp quận, phường.

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân - ủy viên Bộ Chính trị được phân công theo dõi, chỉ đạo Thành ủy TP.HCM - cho rằng do đặc điểm TP.HCM chỉ chiếm 0,6% diện tích cả nước nhưng dân số chiếm 9% và kinh tế chiếm 22% nên áp lực quản lý rất lớn về mặt công việc. TP hiện có 5 quận có dân số từ 500.000 - 800.000 dân nên số đầu việc phát sinh hằng ngày đến cấp này rất lớn.

Về cường độ kinh tế, theo ông Nhân, hiện trên 1km² TP tạo ra khoảng 40 lần giá trị kinh tế bình quân cả nước. Với mật độ dân số lớn, các vấn đề phát sinh lớn đòi hỏi phải xử lý nhanh, giải quyết kịp thời. Việc chậm trễ của chính quyền các cấp sẽ kìm hãm sự phát triển kinh tế, gây thiệt hại cho người dân và kinh tế. 

"Khi thực hiện mô hình chính quyền đô thị sẽ giúp chính quyền các cấp quyết định nhanh hơn, đặc biệt là nêu cao trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu chính quyền các quận, phường. Và nếu cá nhân đó không đáp ứng, việc thay thế người mới do UBND TP, HĐND TP quyết định sẽ nhanh hơn" - ông Nhân nói.

Phân tích để làm rõ vì sao TP không cần làm thí điểm, ông Nhân cho rằng Hiến pháp và luật hiện nay đã cho phép. TP cũng đã thí điểm trước đây và kết quả không phát sinh vấn đề lớn. Mặt khác, về băn khoăn bỏ HĐND quận, phường có bảo đảm quyền giám sát, dân chủ của người dân, theo ông Nhân, so với 10 năm trước, hiện nay ngoài cơ chế HĐND, đại biểu Quốc hội giám sát, TP có thêm 4 cơ chế mới để tăng quyền giám sát.

Trước hết là cơ chế giám sát của cơ quan Đảng với chính quyền các cấp. Thành ủy TP cũng có quy định 1374 yêu cầu cấp ủy chính quyền các cấp phải lắng nghe phản ánh người dân trên báo chí, tiếp xúc cử tri, khiếu nại tố cáo. Qua 33 tháng thực hiện, các cơ quan đã tiếp nhận gần 8.000 ý kiến người dân, xử lý kịp thời 96%. Bình quân mỗi tháng 239 ý kiến, qua đó xử lý trung bình mỗi tháng 10 đảng viên và 11 cán bộ, công chức vi phạm do dân phát hiện.

TP cũng đã thực hiện đề án đô thị thông minh; qua các kênh điện thoại, email..., người dân có thể báo tin cho chính quyền các cấp xử lý các vấn đề hằng ngày. Các quận huyện tiếp thu mỗi tháng hàng ngàn tin báo.

Ngoài ra, hằng năm thường vụ Thành ủy cũng rà soát và đồng bộ hóa nhiệm vụ giám sát, thanh tra và kiểm tra của 4 cơ quan gồm Quốc hội, HĐND, MTTQ và các đoàn thể, thanh tra của chính quyền và kiểm tra của Đảng. Thông qua việc đồng bộ hóa này làm cho việc tiếp thu ý kiến người dân được chặt chẽ.

‘‘Dù Quốc hội có cho phép thực hiện chính quyền đô thị không có thí điểm nhưng trách nhiệm của TP sau 3 năm vẫn sơ kết, sau 5 năm tổng kết để nếu có nội dung chưa phù hợp thì kiến nghị Quốc hội sửa đổi’’ - ông Nhân nói.

Mô hình chính quyền đô thị TP.HCM: Tiền đề tạo ra mô hình quản lý hiệu quả

TTO - "Nếu TP không kịp thực hiện mô hình chính quyền đô thị như đã trình trong thời điểm này, sẽ phải mất thêm một nhiệm kỳ 5 năm nữa mới làm được. Tôi cho rằng đây là thời điểm cấp thiết để thực hiện mô hình đã từng thí điểm chứ không phải mới’.