Một câu hỏi - đáp trong cuốn sách Những câu đố vui dành cho trẻ nhanh trí (NXB Hồng Đức) - Ảnh: L.Trang

Trao đổi với Tuổi Trẻ, nhiều người nhấn mạnh cần một màng lọc nhiều tầng, trong đó có sự tham gia của những người làm sách, các cơ quan quản lý và đặc biệt là vai trò quan trọng của phụ huynh trong việc chọn sách, định hướng đọc sách cho con.

* Chuyên viên tư vấn tâm lý Phạm Thị Thúy:

Mưa dầm thấm lâu

Sách là người thầy thứ ba của con sau cha mẹ và thầy cô ở trường. Trẻ em ham đọc sách là một may mắn lớn cho tương lai các em và đất nước. Nhưng với tình hình liên kết xuất bản như hiện nay, cha mẹ nên lưu ý không phải sách nào được xuất bản cũng đảm bảo chất lượng.

Vì vậy cha mẹ khi chọn sách cho con cần đọc lướt từ đầu đến cuối để tự kiểm duyệt nội dung. Cần xem tác giả là ai, có chuyên môn, uy tín trong lĩnh vực của họ không.

Có nhiều cuốn sách chỉ do một tổ chức hoặc nhóm tác giả không có chuyên môn tự biên soạn, tự tổng hợp thì độ tin cậy không cao.

Điều đáng lo là trẻ em, nhất là trẻ vị thành niên, hiện nay đang tự chọn sách đọc, hầu hết các em không có người định hướng chọn sách, hướng dẫn cách đọc sách.

Sách các em chọn hiện nay theo bạn theo bè, không ít em chọn đọc truyện tranh có nội dung kích động, bạo lực, thậm chí có tranh vẽ khiêu dâm...

Khi đọc phải những cuốn sách nhảm thì ít nhiều trẻ sẽ bị ảnh hưởng bởi những điều nhảm đó. Dù các em đọc cho vui nhưng mưa dầm thấm lâu sẽ ảnh hưởng đến suy nghĩ, thái độ, hành vi hằng ngày. Hệ lụy không thể lường trước hết được.

Có những ảnh hưởng tiêu cực khi các em lớn lên mới bộc lộ, ví dụ như những quan điểm thoáng về chuyện quan hệ trai gái, những ám ảnh về hình ảnh bốc lửa của các cô gái nhân vật trong truyện... có thể phải đến tuổi dậy thì hay lớn hơn mới thấy rõ ảnh hưởng.

Truyện là thức ăn tinh thần, cũng giống như thức ăn hằng ngày, trẻ em ăn phải đồ độc hại sẽ bị ngộ độc và sinh bệnh tật. Mà bệnh về tinh thần rất nguy hiểm, khó chữa hơn bệnh thể chất nhiều lần.

Trẻ em đọc truyện có nội dung bạo lực, tranh ảnh phản cảm, những câu thoại không đúng ngữ pháp, ngôn ngữ không trong sáng hay truyện có những hình minh họa “bẩn”... sẽ làm ô nhiễm tâm hồn các em.

Trước mắt, đọc những sách nhảm khiến các em mất thời gian đọc những sách hay có lợi cho tâm hồn, cuộc sống, cho việc học. Mà rất đáng sợ khi sách nhảm lại hấp dẫn tính tò mò của trẻ hơn là sách hay.

* Bà Vũ Thị Thu Nhi (phó ban biên tập thiếu nhi Nhà xuất bản Trẻ):

Một phần trách nhiệm thuộc về cha mẹ

Ở nước ngoài, thói quen đọc sách của trẻ được hình thành rất sớm và nằm trong chương trình học. Mỗi ngày trẻ phải đọc một cuốn theo yêu cầu và ban đầu phụ huynh tóm tắt lại câu chuyện, sau đó ghi nhận phản ứng của trẻ về câu chuyện trong sách. Lớn hơn một chút, trẻ phải tự tóm tắt và nhận xét về sách đã đọc để nộp cô giáo.

Do đó việc đọc sách còn là sự tương tác với trẻ, hóa thân vào nhân vật và để trẻ xử lý, nói lên suy nghĩ, cảm nhận về cuốn sách. Khi thói quen đọc sách được hình thành, trở thành món ăn không thể thiếu thì trẻ sẽ tự chọn lọc sách mà cha mẹ không phải lo lắng nhiều về việc bé có chọn sách đúng hay không.

Việc lựa sách xuất bản là trách nhiệm của nhà xuất bản, nhưng để tạo ra văn hóa đọc thì có phần trách nhiệm không nhỏ của cha mẹ. Nếu phụ huynh dành nhiều thời gian đọc sách cùng con sẽ an tâm hơn với trẻ. Thông thường sách thiếu nhi rất mỏng, cha mẹ nên đọc lướt qua để biết nội dung trước khi quyết định mua.

Sách liên kết có mặt xấu như không quản lý được chất lượng, nhiều công ty tư nhân tham gia làm sách không có lực, không có kinh nghiệm. Nhưng mặt tốt của liên kết xuất bản là tránh độc quyền, tạo cơ hội cạnh tranh lành mạnh, kích thích các nhà xuất bản nâng cao chất lượng nội dung cũng như hình thức...