Khu Ramsar là gì?

Công ước Ramsar là một công ước quốc tế về bảo tồn và sử dụng một cách hợp lý, thích đáng các vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế được ký năm 1971 tại thành phố Ramsar (Iran).

Khu Ramsar là vùng đất ngập nước có đủ điều kiện đáp ứng được các tiêu chí lựa chọn của một vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế được quy định trong Công ước Ramsar.

Ông Trương Tiến Triển - phó chủ tịch UBND huyện Cần Giờ - cho hay việc lập, triển khai kế hoạch đề cử vùng đất ngập nước ven biển huyện Cần Giờ trở thành khu Ramsar là một trong những nội dung thực hiện nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu của nghị quyết số 12 của Ban thường vụ Thành ủy TP.HCM về định hướng phát triển huyện Cần Giờ đến năm 2030, chương trình hành động số 29 của Ban chấp hành Đảng bộ huyện về thực hiện nghị quyết trên.

Hiện các khu Ramsar góp phần thu hút sự chú ý của quốc tế trong việc bảo tồn đất ngập nước, đồng thời tăng cường nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên vô giá của các vùng đất ngập nước. Từ đó tạo sức hút không nhỏ đối với du khách trong và ngoài nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Việc công nhận rừng phòng hộ Cần Giờ là khu Ramsar sẽ góp phần tạo uy tín, nâng vị thế cho TP.HCM. Qua đó mở rộng các quan hệ hợp tác trong nước và quốc tế về quản lý có hiệu quả đất ngập nước, tăng khả năng hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn xây dựng kế hoạch quản lý sử dụng khôn khéo đất ngập nước.

Điều này cũng góp phần nâng cao đời sống cộng đồng dân cư; tiếp cận sự hỗ trợ của quốc tế thực hiện các dự án bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn đất ngập nước. Đào tạo huấn luyện nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ - công chức trong các lĩnh vực có liên quan.

9 tiêu chí để công nhận khu Ramsar

1. Chứa đựng một mẫu về sự độc đáo, hiếm và đại diện cho một kiểu đất ngập nước tự nhiên hoặc gần với tự nhiên có trong vùng địa lý sinh học đặc biệt.

2. Nuôi dưỡng các loài cực kỳ nguy cấp, nguy cấp hoặc sắp nguy cấp, hoặc các quần xã sinh thái đang bị đe dọa, theo tiêu chuẩn của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).

3. Nuôi dưỡng quần thể các loài động, thực vật có tầm quan trọng đối với việc duy trì tính đa dạng sinh học của một khu vực địa lý đặc biệt.

4. Đóng vai trò hỗ trợ các loài động, thực vật đang trong giai đoạn quyết định trong vòng đời hoặc cung cấp nơi trú ẩn cho các loài này khi chúng gặp những điều kiện nguy hiểm.

5. Thường xuyên hỗ trợ (cung cấp thức ăn, nơi dừng chân) từ 20.000 cá thể chim nước trở lên.

6. Nơi cư trú thường xuyên của hơn 1% số lượng quần thể của một loài hoặc phân loài chim nước.

7. Nuôi dưỡng một phần lớn các loài, phân loài hoặc các họ cá bản địa, các giai đoạn của lịch sử sự sống, các mối tương tác giữa các loài hoặc các quần thể mà có tính đại diện cho các lợi ích và hoặc giá trị của đất ngập nước và do đó đóng góp vào sự đa dạng sinh học toàn cầu.

8. Cung cấp nguồn thức ăn quan trọng cho các loài cá, là nơi sinh sản, nuôi dưỡng hoặc đường di cư mà nhờ đó các loài cá có thể sinh sôi nảy nở tại khu đất ngập nước hay ở nơi khác tùy thuộc vào điều kiện cụ thể.

9. Thường xuyên hỗ trợ (nơi ở, thức ăn) cho 1% số lượng một loài hoặc phân loài động vật, phi gia cầm sống phụ thuộc vào khu đất ngập nước.

Nỗ lực bảo vệ khu Ramsar trên toàn thế giới

Ngày nay, Danh sách Ramsar (Ramsar List) là mạng lưới các khu bảo tồn lớn nhất thế giới với hơn 2.400 khu Ramsar, bao phủ hơn 2,5 triệu km2 trên lãnh thổ của 172 bên ký kết công ước trên toàn thế giới.

Theo tổ chức phi lợi nhuận China Dialogue, việc ký Công ước Ramsar vào năm 1992 đã góp phần định hình việc bảo vệ đất ngập nước của Trung Quốc - nơi có tới 56,3 triệu ha đất ngập nước, chiếm 4% tổng diện tích toàn cầu.

Là quốc gia đầu tiên thực hiện ba cuộc khảo sát đất ngập nước kỹ lưỡng trên toàn quốc, Trung Quốc đã thiết lập các trạm quan trắc thuộc nhiều loại khác nhau ở tất cả các tỉnh và phân khu cấp tỉnh trên cả nước.

Chúng được liên kết với hệ thống cảm biến mạng lưới sinh thái đồng cỏ và rừng quốc gia. Thiết lập vào năm 2020, hệ thống sử dụng các công nghệ mới như điện toán đám mây, dữ liệu lớn và 5G nhằm tăng cường giám sát từ xa các hệ sinh thái và quần thể hoang dã trên toàn quốc.

Một loạt nền tảng nghiên cứu khoa học, trong đó có Trung tâm Nghiên cứu đất ngập nước quốc gia, đã được đưa vào hoạt động trực tuyến nhằm tăng cường vai trò của công nghệ trong việc đáp ứng các cam kết của Trung Quốc theo công ước.

Trung Quốc đã kết hợp việc bảo vệ vùng đất ngập nước với việc bảo vệ các loài chim di cư. Ví dụ như khu bảo tồn chim di cư dọc bờ biển Hoàng Hải - vịnh Bột Hải giai đoạn 1, bao gồm một mạng lưới các hệ sinh thái đất ngập nước, đã được liệt kê là di sản thế giới.

Trung Quốc vẫn đang hoàn thiện nền tảng pháp lý quản lý việc bảo vệ vùng đất ngập nước. Năm 2022, luật bảo vệ vùng đất ngập nước có hiệu lực và kế hoạch bảo vệ vùng đất ngập nước quốc gia (2022-2030) được ban hành.

Trung Quốc cũng chủ trì phiên họp thứ 14 của Hội nghị các bên tham gia Công ước Ramsar (COP14) tại Vũ Hán vào tháng 11-2022, thúc đẩy việc thông qua 21 kiến nghị. Các kết quả cuối cùng bao gồm việc thông qua khung chiến lược toàn cầu về bảo tồn đất ngập nước giai đoạn 2025-2030 và Tuyên bố Vũ Hán.

Ở châu Âu, Đức là quốc gia cam kết tích cực bảo tồn các khu Ramsar. Theo Bộ Môi trường Liên bang Đức, hiện nước này có tới 35 khu Ramsar bao phủ trên tổng diện tích 869.000ha.

Ngoài ra, Đức cũng ủng hộ việc bảo tồn, khôi phục, kết nối và quản lý bền vững các vùng đất tương tự trên toàn thế giới, tài trợ 11 dự án liên quan với tổng trị giá 52 triệu euro (khoảng 56,4 triệu USD) theo Sáng kiến khí hậu quốc tế (IKI). Trong khi đó, Áo cũng tích cực hợp tác quốc tế để bảo vệ các khu Ramsar.

Theo Bộ quản lý nông, lâm, vùng miền và nước của Áo, nước này đã cùng Czech bảo vệ xuyên biên giới vùng đồng bằng ngập nước Morave-Dyje-Danube, cùng Hungary bảo vệ khu vực Vườn quốc gia Neusiedler See-Seewinkel.

Ngoài ra, vào tháng 5-2022, dự án WILDisland cũng được khởi động với sự tham gia của 9 nước là Áo, Bulgaria, Croatia, Đức, Hungary, Moldova, Romania, Slovakia và Ukraine, nhằm mục đích tăng cường hợp tác xuyên biên giới để bảo tồn hơn 900 hòn đảo dọc sông Danube - nơi có hơn 40 khu Ramsar.

Các hoạt động nổi bật của dự án này bao gồm: trồng lại các loài cây bản địa để phục hồi rừng tự nhiên ở khu Ramsar; khôi phục các đảo trong hồ thủy điện; tối ưu hóa cơ sở hạ tầng đường thủy, dỡ bỏ, điều chỉnh kè, khôi phục các đảo trên sông Danube.