Cần điều trị sớm bệnh tinh hoàn ẩn

TT - 3% bé trai sinh đủ tháng và 30% bé sinh non tháng có thể bị tinh hoàn ẩn. Nếu không điều trị sớm sẽ đưa đến những hậu quả đáng tiếc.

Bé trai sinh non cần được khám kỹ để phát hiện bệnh lý tinh hoàn ẩn - Ảnh: Minh Đức

Bé T.A.H., 3 tuổi, đau nhiều vùng bụng bên phải, được cha mẹ đưa vào cấp cứu. Bé có tiền căn không có tinh hoàn trong bìu phải. Các bác sĩ trực chẩn đoán bé bị xoắn tinh hoàn ẩn và tiến hành mổ cấp cứu, nhưng tinh hoàn đã tím đen phải cắt bỏ. Đây là một trong những biến chứng đáng tiếc của tinh hoàn ẩn. Từ trường hợp bé H., thạc sĩ, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, khoa ngoại thận niệu Bệnh viện Nhi Đồng 2, cho biết thêm những thông tin về bệnh lý này.

Tinh hoàn ẩn là gì?

Trong thời kỳ phôi thai, tinh hoàn di chuyển từ trong ổ bụng xuyên qua thành bụng ở vùng bẹn vào vị trí bình thường là bìu. Nếu trong quá trình này tinh hoàn gặp phải một sự cố gì đó mà nằm lại ở bụng, ở bẹn thì gọi là tinh hoàn ẩn.

30% các bé sinh non bị tinh hoàn ẩn, ở trẻ sinh đủ tháng tỉ lệ là 3%. Khoảng 70% trường hợp tinh hoàn ẩn sẽ xuống bìu trong những tháng đầu. Sau 1 tuổi tỉ lệ này rất ít.

Nếu không điều trị, bệnh sẽ gây biến chứng gì?

Có thể kể một số biến chứng đáng tiếc như:

* Xoắn tinh hoàn, phải cắt bỏ tinh hoàn nếu bị hoại tử.

* Hóa ác (ung thư). Nguy cơ hóa ác của một tinh hoàn ẩn cao gấp 22-40 lần so với tinh hoàn nằm ở bìu. Đặc biệt, nếu tinh hoàn nằm trong ổ bụng thì nguy cơ hóa ác càng cao, do nhiệt độ trong ổ bụng cao hơn ở bìu sẽ làm tinh hoàn không phát triển và giảm số lượng tế bào mầm. Ngoài ra, khi bị tinh hoàn ẩn một bên thì tinh hoàn còn lại cũng có nguy cơ hóa ác đến 25%.

* Giảm khả năng sinh sản, gặp trong tinh hoàn ẩn một bên hoặc cả hai bên. Các số liệu cho thấy trong các trường hợp tinh hoàn ẩn hai bên đã điều trị phẫu thuật, chỉ 25% có số lượng tinh trùng bình thường.

Vì thế nguy cơ vô sinh là khá cao đối với những trường hợp không điều trị. Một báo cáo năm 1975 cho thấy tỉ lệ có con (tự nhiên) là 90% khi được điều trị ở giữa 1-2 tuổi, 50% ở giữa 2-3 tuổi, 40% giữa 5-8 tuổi, 30% giữa 9-12 tuổi và chỉ còn 15% khi quá 15 tuổi.

Cách nhận biết tinh hoàn ẩn?

Đơn giản nhất là sờ bìu của bé khi đứng mà không thấy tinh hoàn. Khi bé nằm, sờ lên vùng bẹn có thể thấy có một khối cộm nhỏ di động.

Khi thấy hiện tượng trên, phụ huynh nên đưa bé đến bệnh viện nhi để được bác sĩ khám. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ cho siêu âm kiểm tra kích thước và vị trí tinh hoàn ẩn.

Các dấu hiệu để nhận biết tinh hoàn ẩn bị xoắn?

Trẻ đột nhiên đau thắt dữ dội vùng tinh hoàn ẩn (thường ở vùng bẹn), sờ đau và trẻ không cho sờ, đôi khi kèm theo nôn ói.

Phương pháp và thời điểm thích hợp để điều trị?

* Đối với tinh hoàn ẩn ở vùng bẹn có hai phương pháp. Ở trẻ dưới 1 tuổi có thể dùng phương pháp nội khoa, bác sĩ sẽ tiêm nội tiết tố HCG để kích thích tinh hoàn đi xuống. Tuy nhiên hiệu quả chỉ khoảng 20% và có một số chống chỉ định, nên hiện nay phần lớn tinh hoàn ẩn được giải quyết bằng phương pháp ngoại khoa, tức là phẫu thuật đưa tinh hoàn ẩn xuống cố định ở bìu. Thời điểm thích hợp để phẫu thuật là 1 tuổi, vì sau 1 tuổi tinh hoàn ẩn bắt đầu phát triển theo chiều hướng xấu đi, các tế bào mầm giảm số lượng.

* Với tinh hoàn ẩn trong ổ bụng thì phẫu thuật, nội soi rất tiện lợi.

Trường hợp tinh hoàn ẩn phát hiện sau tuổi dậy thì, cách giải quyết ra sao?

Thường là cắt vì lúc này tinh hoàn ẩn đã mất chức năng và có nguy cơ hóa ác, sau đó đặt tinh hoàn nhân tạo.

Địa chỉ liên hệ để điều trị tinh hoàn ẩn?

Các bệnh viện có khoa ngoại nhi như Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2... Đây là một bệnh lý tương đối đơn giản nên có thể thực hiện phẫu thuật và về trong ngày.

Bs TRƯƠNG ANH MẬU(Khoa ngoại Bệnh viện Nhi Đồng 2)