Samsung Huệ Châu, nhà máy sản xuất smartphone cuối cùng của Samsung tại Trung Quốc, chuẩn bị đóng cửa - Ảnh: SCMP

Trung Quốc trong nhiều năm qua nổi tiếng là công xưởng sản xuất của thế giới. Giới doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn công nghệ như Google, phụ thuộc vào Trung Quốc để lắp ráp các sản phẩm của họ.

Một năm sau khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bùng nổ do Mỹ khởi xướng, nhiều công ty bắt đầu tìm kiếm địa điểm mới để tránh bị ‘vạ lây’.

Theo hãng tin Bloomberg chuyên về kinh tế, Google đã lên kế hoạch chuyển một số xưởng sản xuất máy điều khiển nhiệt Nest và phần cứng máy chủ ra khỏi Trung Quốc để né thuế nhập khẩu.

Nintendo cũng đang chuyển một số nhà máy sản xuất máy của mình từ Trung Quốc sang Đông Nam Á, theo báo Wall Street Journal.

Switch là mặt hàng chủ lực của Nintendo. Tuy nhiên, việc kinh doanh máy video game thường có biên lợi nhuận thấp. Điều đó có nghĩa Nintendo sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng một khi mặt hàng này bị áp thuế nhập khẩu.

"Hầu hết các thành phần của bảng điều khiển Nintendo Switch được sản xuất tại Trung Quốc. Để giảm giá thành cho người tiêu dùng, các sản phẩm cần được lắp ráp gần nơi sản xuất các bộ phận đó", người phát ngôn của Nintendo cho biết.

Tuy nhiên, cũng theo người này, Nintendo đang theo dõi sát tình hình thuế quan và "luôn tìm kiếm nhiều lựa chọn khác" cho nơi sản xuất sản phẩm của họ.

Doanh nghiệp ‘tháo chạy’

Không chỉ có Nintendo và Google, nhiều công ty khác đã xem xét lại chuỗi cung ứng của họ. Tháng trước, Mỹ tăng thuế quan từ 10% lên 25% đối với 200 tỉ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm các thiết bị điện tử, các sản phẩm máy tính, dệt may.

Sau khi Mỹ đưa ra lệnh cấm vận tập đoàn Huawei - nhà sản xuất điện thoại thông minh hàng đầu của Trung Quốc, Bắc Kinh đáp trả bằng cách tung ra "danh sách đen" những công ty nước ngoài không đáng tin cậy. 

Đầu tháng 6 này, Trung Quốc phạt công ty liên doanh với Hãng Ford (Changan Ford Automobile) tại nước này vì vi phạm luật chống độc quyền. Điều này làm dấy lên lo ngại về các động thái trả đũa tiếp theo giữa hai cường quốc.

Đối với các công ty công nghệ nói riêng, mối quan tâm về sở hữu trí tuệ và an ninh cũng là điều gây tranh cãi cho mối quan hệ Mỹ - Trung và có thể gây áp lực lên họ để đa dạng hóa mạng lưới sản xuất và chuỗi cung ứng.

Thị trường sản xuất đồ trang trí Giáng sinh của Trung Quốc từng nhiều năm liền chiếm lĩnh thế giới nhờ giá rẻ. Năm nay chưa rõ ra sao - Ảnh: REUTERS

Nhu cầu đa dạng hóa sản xuất và chi phí nhân công

Phần lớn các công ty chọn khu vực Đông Nam Á là điểm đến tiếp theo sau khi rời Trung Quốc. Sản xuất tại khu vực trong tháng 6 có tốc độ tăng trưởng mạnh nhất trong vòng 9 tháng. Báo Nikkei cho rằng động lực cho diễn biến này là từ các đơn đặt hàng mới.

Ngoài ra, chi phí nhân công ở Trung Quốc tăng cao cũng góp phần khiến các công ty tìm đến các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Thái Lan, nơi có lao động rẻ hơn. 

Xu hướng tự động hóa cũng giúp các công ty không còn phụ thuộc quá nhiều vào công nhân có tay nghề cao, giàu kinh nghiệm để sản xuất hàng hóa.

Phần lớn việc sản xuất bo mạch chủ của Google cho thị trường Mỹ đã chuyển sang Đài Loan, theo thông tin từ Bloomberg. 

Trong năm qua, Google cũng đã đầu tư vào trung tâm kỹ thuật và đổi mới tại thành phố Tân Bắc, Đài Loan. Tập đoàn này cũng cung cấp đào tạo tiếp thị kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo cho sinh viên người nội địa.

Bất chấp những thay đổi này, Trung Quốc vẫn là một trung tâm sản xuất quan trọng của thế giới. Không chỉ các nhà máy và nhà cung cấp tập trung tại đây, mà cơ sở hạ tầng như đường sá, cảng, sân bay và lưới điện, vẫn có điều kiện tốt hơn các quốc gia mà các nhà máy có ý định chuyển đến.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ gặp nhau tại hội nghị G20 vào cuối tháng này ở Nhật. 

Ông Trump đã lên tiếng đe dọa áp thuế lên 300 tỉ USD hàng hóa khác của Trung Quốc, nếu nhà lãnh đạo Trung Quốc không tham dự cuộc họp và gặp song phương với ông. 

Nếu các cuộc đàm phán không kết thúc tốt đẹp, các công ty có thể phải nghiêm túc xem xét chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc.